هراس نفت از ویروس چینی

به گزارش می متالز، قیمت نفت برنت از روز سه‌شنبه هفته گذشته به‌دنبال افزایش نگرانی‌ها از شیوع ویروس کرونا در چین در مسیر کاهشی قرار گرفته و طی این مدت بیش از ۵ درصد افت را به ثبت رسانده است. روز گذشته این نفت شاخص تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) با ۲۵ سنت کاهش معادل ۴/ ۰ درصد، ۷۹/ ۶۱ دلار بر بشکه معامله شد که نسبت به قیمت‌های ابتدای هفته حدود ۵/ ۳ دلار کاهش را نشان می‌دهد. وست تگزاس اینترمدیت، طلای سیاه شاخص در بازار آمریکا نیز تحت‌تاثیر نگرانی‌ها از انتشار ویروس کرونا بیش از ۵ درصد افت قیمت را تجربه کرده و روز گذشته نیز با ثبت ۱۴ سنت کاهش در محدوده ۵/ ۵۵ دلار بر بشکه نوسان کرد.

تقاضا در سیبل حمله کرونا به نفت

شیوع ویروس کرونا به چند دلیل بر بازار نفت به‌شدت اثرگذار بوده است. اول اینکه این ویروس در چین شیوع یافته، کشوری که عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان و همچنین بالاترین رشد تقاضا برای طلای سیاه را به خود اختصاص داده است. این کشور در سال گذشته روزانه بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت وارد کرده است و با رشد تقاضای بیش از ۸۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۹ به‌عنوان موتور محرکه رشد تقاضای جهانی برای نفت شناخته می‌شود.

علاوه بر این، درحال‌حاضر این نگرانی وجود دارد که تجربه شیوع ویروس سارس (SARS) در سال‌های ۲۰۰۳-۲۰۰۲ تکرار شود، به‌خصوص اینکه برخی گزارش‌ها از دیده شدن مبتلایان به این ویروس در حداقل ۵ کشور دیگر جهان از جمله آمریکا، تایلند، ژاپن و... خبر می‌دهند. علاوه بر این تا روز پنج‌شنبه ۲۵ کشته و حداقل ۸۰۰ مورد ابتلا به این ویروس گزارش شده است. گلدمن ساکس میزان افت تقاضا را با شبیه‌سازی واقعه شیوع ویروس سارس و تاثیر آن بر میزان تقاضا، ۲۶۰ هزار بشکه در روز برآورد کرده است، از این رو انتظار دارد این میزان افت تقاضا تاثیر ۳ دلاری بر قیمت نفت داشته باشد. این نزدیک به افت قیمتی است که طلای سیاه در هفته گذشته تجربه کرده است. با این حال موسساتی چون جی‌پی‌ام کامودیتی ریسرچ نیز هستند که تاثیر این واقعه در صورتی که به ابعاد شیوع ویروس سارس برسد را گسترده‌تر دانسته و پیش‌بینی کرده‌‌اند به کاهش ۵ دلاری قیمت‌ها منجر شود.

شیوع ویروس کرونا درست در آستانه تعطیلات سال نو چینی رخ داده است، گفته می‌شود این تعطیلات با ۲میلیارد سفر در سراسر چین و خارج از این کشور همراه می‌شود. فایننشال‌تایمز چگونگی تاثیر شیوع ویروس کرونا بر بازار نفت را به سادگی این‌گونه توضیح می‌دهد: «زمانی که مردم می‌ترسند، از حرکت باز می‌مانند.» با گسترش ویروس و قرنطینه شهر ۱۱ میلیون نفری ووهان به‌عنوان مرکز شیوع ویروس انتظار می‌رود مسافرت‌ها و به‌دنبال آن تقاضا برای نفت کاهش یابد، چراکه تعداد افراد کمتری با قرار گرفتن در جاده‌ها، مسیرها یا حتی آسمان خود را در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌دهند. ای‌ان‎‌زد بانک نیز روز گذشته با انتشار یادداشتی اعلام کرد که شیوع ویروس کرونا می‌تواند میزان تقاضا در بخش حمل و نقل را تحت‌تاثیر قرار دهد.

دیگر مسیرهای اثرگذاری ویروس چینی

با این حال کاهش تقاضا در بخش حمل‌ونقل تنها توضیح چرایی کاهش قیمت نفت در روزهای اخیر نیست، شیوع ویروس کرونا می‌تواند به شکل‌های پیچیده‌تری قیمت طلای سیاه را تحت‌تاثیر قرار دهد. به‌طوری‌که اولیور جاکوب، تحلیلگر بازار نفت و مدیرعامل پتروماتریکس حتی اعلام می‌کند که شیوع بیماری و ویروس یک «قوی سیاه» در بازار نفت است؛ قوی سیاه اصطلاحی است که به وقایع غیرمنتظره و غیرقابل پیش‌بینی اطلاق می‌شود.

افزایش پوزیشن‎‌های فروش در بازار آتی یکی از اثرات جانبی شیوع ویروس کرونا بر بازار نفت است. آن‌طور که دیوید شپارد، ستون‌نویس فایننشال‌تایمز با وجود افت بیش از ۵ درصدی قیمت نفت اعلام می‎کند، «شاید هنوز معامله‌گران تاثیر کامل شیوع این ویروس را درک نکرده باشند، اما برای کسانی که در بازار آتی و آپشن با سرمایه‌گذاری در پوزیشن‌های خرید یا انتظار برای افزایش قیمت در وقایع نگرانی از تنش‌های خاورمیانه و کاهش عرضه نفت در لیبی به در بسته خورده‌اند، درحال‌حاضر عقلانی‌ترین کار قرار گرفتن در پوزیشن‌های فروش است.» جفری هالی، تحلیلگر ارشد بازار نفت نیز در گفت‌وگو با رویترز از افزایش قراردادهای فروش طی هفته گذشته خبر داده و اعلام کرده است: «ما انتظار داریم که شکنندگی قیمت نفت ادامه یابد.» این واقعه همچنین از مسیر ضربه خوردن شرکت‌های هواپیمایی می‌تواند بر بازار نفت اثرگذار باشد. به این معنا که ممکن است بسیاری از برنامه‌های سفر با تعداد مسافر بسیار کمتری ادامه یابد. این موضوع می‌تواند تاثیر شدیدی بر درآمدزایی شرکت‌های هواپیمایی داشته باشد.

موضوع دیگر به ساختار کنونی بازار نفت مربوط است. در شرایط کنونی عرضه نفت با قدرت بیشتری نسبت به سمت تقاضا در جریان است، به‌طوری‌که برخی سازمان‌ها از جمله آژانس بین‌المللی انرژی از مازاد عرضه یک میلیون بشکه‎‌ای در نیمه اول سال‌جاری میلادی خبر می‌دهند. بنابراین در شرایطی که مازاد عرضه بر بازار نفت حاکم است، کوچکترین اختلال در سمت تقاضا با واکنش شدیدتر از حالت معمول در بازار نفت مواجه می‌شود.

اثرگذاری محدود سمت عرضه

اما درحالی نگرانی‌ها از کاهش تقاضا موجب افت قیمت‌ها شده که وقایع در سمت عرضه بازار نفت می‎توانست طلای سیاه را در مسیر افزایشی قرار دهد. در سمت عرضه علاوه بر کاهش شدید عرضه نفت در لیبی و عراق، احتمال تمدید یا حتی تعمیق توافق نفتی اوپک‌پلاس مطرح  شده است.

افزایش تنش‌ها در لیبی بین دولت مرکزی و نیروهای حامی خلیفه حفتر در شرق این کشور به تعطیلی پایانه‌های نفتی این کشور در هفته گذشته منجر شد. اتفاقی که براساس برخی برآوردها تولید نفت لیبی را با ۸۰۰ هزار بشکه کاهش به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسانده است. مقامات این کشور اعلام کرده‌ بودند که در صورت تداوم این شرایط تولید نفت لیبی به کمتر از ۱۰۰ هزار بشکه در روز سقوط می‌کند. علاوه بر این اعتراضات داخلی در عراق به کاهش ۵۰ هزار بشکه‌ای تولیدات روزانه این کشور منجر شده است. این بزرگ‌ترین اختلال در سمت عرضه از زمان حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان است، با این حال این وقایع نتوانسته بر قیمت نفت اثرگذار باشد. از سوی دیگر احتمال تمدید و حتی تعمیق توافق نفتی مجددا قوت گرفته است. شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر نفت عربستان اعلام کرده که در نشست آتی این گروه در ماه مارس همه گزینه‌ها روی میز قرار دارد؛ از جمله کاهش بیشتر تولید نفت. اوپک‌پلاس در نشست ماه گذشته خود توافق نفتی برای کاهش تولید را ۵۰۰ هزار بشکه تعمیق داد و به ۷/ ۱ میلیون بشکه در روز برای سه ماه ابتدایی ۲۰۲۰ رساند.

در این میان اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز در آخرین گزارش هفتگی خود از کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای موجودی تجاری نفت این کشور خبر داده است، درحالی‌که انتظارها بر افزایش یک میلیون بشکه‌ای این ذخایر استوار بود. موجودی بنزین نیز کمتر از انتظارات افزایش یافت و ذخایر میان تقطیر حتی کاهشی بودند. با این حال این آمار نیز نتوانستند مانع کاهش قیمت‌ها شوند. مجموع این عوامل نشان از نگرانی بازار نفت از مازاد عرضه دارد و آن‌طور که برخی کارشناسان اعلام می‌کنند، تنها در صورتی که نشانه‌هایی مبنی بر کنترل ویروس کرونا دیده شود، تخریب رشد اقتصادی در چین متوقف شده و نگرانی‌ها از افت رشد تقاضا کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی می‌توانیم شاهد بازگشت آرامش به بازار نفت باشیم.