جای خالی ابزار مشتقه

می متالز - این روزها بحث فروش تعهدی (استقراضی) داغ است. طبق گفته‌های قبلی قرار بود در آخرین ماه از سال سازوکار فروش تعهدی مهیا شود که براساس آخرین اخبار پیرامون ورود این ابزار جدید به بازار سهام، چهارم اسفندماه آینده شاهد آغاز به‌کار فروش تعهدی خواهیم بود.

به گزارش می متالز، با توجه به اینکه دریافت بهره در اسلام به‌دلیل ربوی بودن فروش استقراضی و مشکلات شرعی ایجاد شده حرام است، به این ترتیب تغییراتی در سازوکار فروش استقراضی ایجاد شده است. این تغییرات در قالب عقد وکالتنامه بین مالک سهام و متقاضی است. به این صورت که سرمایه‌گذار به وکالت از مالک سهام و با نام مالک، نسبت به فروش سهام مالک اقدام می‌کند.همچنین باید عنوان کرد که در فروش تعهدی می‌توان از نزول قیمت سهام سود کرد. به این‌ صورت که فرد سرمایه‌گذار یا تحلیلگر پیش‌بینی می‌کند قیمت سهام شرکتی در آینده نزول خواهد کرد. در این حالت سرمایه‌گذار بدون آنکه سهام آن شرکت را از قبل خریداری کرده باشد، می‌تواند سهام را از مالک آن قرض و پس از سپری شدن یک بازه زمانی همان تعداد سهم را به مالک پرداخت کند.

این ساز‌و‌کار از یکسو منجر به افزایش نقدشوندگی بازار می‌شود و از سوی دیگر به‌عنوان سدی در برابر حبابی شدن قیمت‌ها عمل می‌کند. همچنین به معامله‌گران حرفه‌ای این امکان را می‌دهد تا از نتایج ارزیابی‌های خود در روندهای صعودی و نزولی بورس استفاده کنند. تمامی این موارد سبب می‌شود که جایگاه تحلیل در بازار سهام ارتقا پیدا می‌کند. اما از سوی دیگر در زمان رکود یا ریزش‌های سنگین، اگر محدودیتی ایجاد نشود، شدت سقوط قیمت‌ها افزایش خواهد یافت و امکان دستکاری قیمت‌ها بیشتر می‌شود. به همین منظور باید نظارت کامل و کنترل‌های لازم از سوی نهاد ناظر و سازمان بورس صورت گیرد. (به‌نظر می‌رسد که سازمان بورس پیش از اجرایی شدن این سازوکار باید نگرانی فعالان بازار نسبت به بحث دستکاری قیمت‌ها و مدیریت مصنوعی عرضه و تقاضا توسط صاحبان اصلی سهام را برطرف کند.)

از سوی دیگر بورس تهران بازار نوپایی است. در واقع بازار سرمایه ایران برای جذب سرمایه‌های بیشتر و برطرف شدن نیازهای فعالان اقتصادی، چاره‌ای غیر از ایجاد ابزارهای مناسب در راستای افزایش عمق بازار ندارد. ذکر این نکته ضروری است که بیش از ۸۰ درصد حجم معاملات بازارهای سرمایه در دنیا متمرکز بر ابزارهای مالی، مشتقات و سایر اوراق بازار به جز سهام است؛ بنابراین راه‌اندازی این ابزار سبب افزایش عمق بازار و افزایش سهم کیک بازار سرمایه از اقتصاد کشور خواهد شد. با این حال برای راه‌اندازی این ابزار نیاز به بستر و زیرساخت مناسب، فرهنگ‌سازی و ایجاد شرایط جهت آشنایی و آموزش فعالان بازار سرمایه داریم. بدیهی است چنانچه بستر لازم برای راه‌اندازی این سازوکار فراهم نشود، نتیجه مطلوب نیز حاصل نخواهد شد.