عملکرد آتی و قیمت سهام

به گزارش می متالز، چکارن، خساپا، خودرو، حریل، بکام، آینده، تپولا و ... تنها بخش بسیار کوچکی از شرکت‌هایی هستند که در شرف افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها هستند. حال این سوالات مطرح می‌شود که تجدید ارزیابی دارایی‌ها برای مدیریت شرکت و سهامداران آن دارای چه محاسنی است؟ آیا افزایش سرمایه از این محل با توجه به اصلاحات انجام‌شده در مالیات و استهلاک برای شرکت‌های بورسی معایبی هم دارد؟ این امر چه تاثیری بر قیمت سهام دارد؟ اگر تاثیر آن بر قیمت سهام مثبت است آیا این امر ناشی از تاثیر بهتر عملکرد ناشی از این نوع خاص از افزایش سرمایه است؟ یا انگیزه‌های فرصت‌طلبی در سفته‌بازان در خصوص سهام تجدید ارزیابی شده موجب افزایش قیمت سهام می‌شود؟

 محاسن تجدید ارزیابی دارایی‌ها

1. امکان خروج از ماده ۱۴۱ قانون تجارت
2. افزایش کارآیی اطلاعاتی بازار سرمایه: نوشتن گزارش افزایش سرمایه، لیست کردن دارایی‌ها و ارائه قیمت به روز، معتبر و صحیح برای آنها و کلا تایید سه گروه و نهاد مالی (هیات سه نفره کارشناسان رسمی دادگستری، حسابرس و سازمان بورس) موجب شفافیت هر چه بیشتر دارایی‌های یک شرکت و امکان قیمت‌گذاری صحیح‌تر آن توسط سرمایه‌گذاران می‌شود. قبل از انتشار گزارش افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، قیمت‌هایی برای دارایی‌ها توسط سرمایه‌گذاران برآورد می‌شود که الزاما صحیح و معتبر نیست.
3. تقویت ظرفیت تامین مالی یا بهبود ظرفیت استقراض شرکت‌ها مخصوصا برای دریافت وام‌های ارزی
4. واقعی‌تر شدن نسبت‌های مالی چون بازده حقوق صاحبان سهام و بازده دارایی‌ها
5. قابلیت مقایسه بهتر صورت‌های مالی در دوره‌های مالی مختلف برای خود شرکت و در مقایسه با شرکت‌های دیگر
6. هزینه‌های سیاسی در همه جای دنیا برای شرکت‌های بزرگ وجود دارد و آنان علاقه‌مندند نشان دهند که سودهای گزارش‌شده زیاد نیستند. این امر با استفاده از تجدید ارزیابی دارایی‌ها امکان‌پذیر می‌شود

 معایب تجدید ارزیابی دارایی‌ها

1. در صورتی که دارایی تجدید ارزیابی‌شده کاملا مستهلک شود، ولی هنوز شرکت اقدام به فروش آن نکرده باشد از آنجا که استهلاک شرکت بر مبنای سیستم بهای تمام‌شده پیش می‌رود و افزایش قیمت دارایی‌ها به سرمایه بسته شده است، ارزیابی دوره‌های مختلف مدیریت شرکت با نارسایی مواجه می‌شود، چراکه زیان هر دوره باید در زمان وقوع آن به هزینه منظور شود که الان انجام نشده است. هنگام فروش دارایی‌ کاملا مستهلک‌شده یکباره زیان بالایی شناسایی خواهد شد.
2. کاهش قیمت سهام شرکت‌های بورسی به زیر ارزش دفتری در صورتی که میزان تجدید ارزیابی دارایی‌ زیاد باشد.
3. کاهش کیفیت اطلاعات مالی در برخی شرکت‌ها: در شرکت‌های سرمایه‌گذاری که دارای شرکت‌های فرعی هستند در صورتی که یک یا چند شرکت اقدام به تجدید ارزیابی کنند، تلفیق اطلاعات مبنی بر بهای تمام شده تاریخی و تجدید ارزیابی، قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری را کمتر کرده و این مساله با هدف تجدید ارزیابی در تضاد است.
4. افزایش هزینه‌های شرکت (هزینه‌های کارشناسان رسمی و افزایش هزینه حسابرسی در سال اول به‌دلیل ارائه گزارش توجیهی افزایش سرمایه و در سال‌های آتی به‌دلیل افزایش حجم دارایی‌های شرکت.)
5. سیستم انبار و بهای تمام‌شده دارایی‌ها باید قیمت دارایی‌ها را براساس هر دو مورد(۱) بهای تمام شده و (۲) قیمت بعد از تجدید ارزیابی دارایی‌ها نگهداری کند تا امکان محاسبه استهلاک و مالیات در هنگام فروش وجود داشته باشد.

 تاثیر تجدید ارزیابی دارایی‌ها بر قیمت سهام

بر اساس ادبیات مالی منطقا وقتی اتفاق خاصی که موجب افزایش جریان نقدی آتی شرکت شود، نیفتد نباید قیمت سهام آن هم تغییر کند. مثلا افزایش سرمایه ناشی از تجدید ارزیابی در بانک‌ها موجب افزایش قابلیت وام‌دهی و افزایش سود آنها خواهد شد پس در قیمت آنها موثر است. در شرکت‌های تولیدی هم در صورتی که منجر به دریافت وام بیشتر و استفاده از اهرم بالاتر شود و در صورتی که نرخ تامین مالی از نرخ بازده دارایی‌ها کمتر باشد موجب افزایش سودآوری و افزایش قیمت سهام می‌شود. در غیر این صورت تجدید ارزیابی دارایی‌ها تاثیری بر قیمت سهم نباید داشته باشد؛ ولی آیا پژوهش‌های تجربی هم این موضوع را تایید می‌کند؟

رابطه بین تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت شرکت‌ها با (۱) عملکرد آتی (سود عملیاتی و جریان‌های نقدی)، (۲) قیمت و بازده آنها در جدول زیر برای بسیاری از کشورها نشان داده شده است.اگر تجدید ارزیابی دارایی‌ها همزمان بر (۱) عملکرد و (۲) قیمت سهام تاثیر مثبت و معناداری داشته باشد به معنای رابطه منطقی و پایدار بین آنهاست. در سه کشور بریتانیا، هنگ‌کنگ و سوئیس این رابطه همزمان وجود دارد یعنی افزایش قیمت سهام ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌ها به‌دلیل تاثیر تجدید ارزیابی بر عملکرد شرکت‌هاست. در برزیل که این رابطه منفی است یعنی تجدید ارزیابی دارایی‌ها سبب کاهش عملکرد شرکت و به تبع آن کاهش قیمت سهم می‌‌شود. اما در ایران یک تحقیق حاکی از نبود رابطه معنادار است و تحقیق دیگر حاکی از تاثیر حرکات سفته‌بازان در خرید سهام ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌هاست. در واقع سرمایه‌گذاران از طریق تجدیدارزیابی توسط سفته‌بازان فریب داده شده‌اند؛ چراکه رابطه بین قیمت سهام و تجدید ارزیابی با رابطه عملکرد شرکت و تجدید ارزیابی متضاد است. عملکرد شرکت کاهش یافته، اما قیمت آن افزایش یافته است. مسلما در بازه زمانی بلندمدت و با خروج سفته‌بازان قیمت سهام به‌دلیل اینکه ناشی از موارد بنیادی نبوده است کاهش خواهد یافت.  به سرمایه‌گذاران محترم اکیدا توصیه می‌‌شود در هنگام افزایش قیمت‌های سهامی که فقط محرک آن تجدید ارزیابی دارایی‌هاست دقت نظر وافری مبذول دارند.

فیروزه سالارالدینی کارشناس بازار سرمایه