فروش تعهدی؛ رونق بخش روزهای افت بازار

به گزارش می متالز، محمود گودرزی ظهار داشت: تدوین مقدمات اجرایی ساز و کار فروش تعهدی بورس تهران از سال گذشته توسط هیات مدیره سازمان بورس اوراق بهادار آغاز و پس از بررسی ها و مطالعات لازم ، دستورالعمل آن نهایی شد. در این راستا و در جریان راه اندازی ساز و کار این ابزار نیز دوره هایی آموزشی برای فعالین بازار سرمایه به خصوص کارگزاران و سایر نهادهای مالی برگزار شد.

وی هدف از اجرای این ساز و کار را استفاده از جریانات دو طرفه بازار عنوان کرد و افزود: کسب بازدهی در شیوه های قدیمی تنها با خریداری سهام و نگهداری آن امکان پذیر بوده است؛ اما با این ساز و کار معاملاتی، سرمایه گذاران می توانند در زمان هایی که شاهد افت و ریزش بازار هستیم بر اساس تجزیه و تحلیل اقدام به فروش تعهدی کنند و از مزایای کاهش قیمت سهام نیز بهره مند شوند.

فروش تعهدی چگونه کار می کند؟

معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران در تشریح این ابزار خاطرنشان کرد: به طور کلی ساز و کار فروش تعهدی دارای سه طرف است؛ کارگزاری، مالک دارایی که قرار است دارایی خود را برای فروش تعهدی در سامانه مشخص قرار دهد و فردی که به عنوان متقاضی یا اصطلاح جهانی short seller اقدام به فروش تعهدی می کند.

وی افزود: زمانی که مالک می خواهد دارایی خود را در سامانه قرار دهد باید چند مورد را برای بازار مشخص کند؛اول اینکه می خواهد در این نماد چه تعداد سهم را برای فروش تعهدی قرار دهد. در این میان آیتم هایی در دستورالعمل فروش تعهدی همچون دور تنفس دیده شده است که به این معناست که زمانی که مالک دارایی خود را در سامانه قرار می دهد برای متقاضی دوره ای را تعیین می کند که در آن اختیار برگرداندن دارایی را از خود سَلب می کند.از دیگر این آیتم ها نرخ تشویقی است؛ این آیتم در واقع نرخی است که مالک برای تشویق متقاضیان در نظر می گیرد و بر اساس این نرخ متقاضی برای فروش تعهدی جذب شود.

وجه تضمین؛ راهکار اطمینان بخشی در متقاضی ها (Short Sellers)

گودرزی، تعبیه وجه تضمین در این مکانیزم را ابزاری برای اطمینان بخشی به مالک دارایی دانست و گفت: در ساز و کار فروش تعهدی متقاضی باید ۳۰ درصد از مبلغی مورد درخواست خود را به عنوان وجه تضمین اولیه بیاورد.این مورد مانند ساز و کاری است که در مشتقه ها انجام می شود و در آن ۸۵ درصد از وجه تضمین اولیه آورده می شود و اگر وجه تضمین از ۸۵ درصد کمتر شود، تقاضای مارجین کال (Marjin call)خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: اگر متقاضی اقدام به فروش دارایی در بازار کند و قیمت آن دارایی در بازار کاهش پیدا کند، عملا می توان گفت که متقاضی وارد سود شده و در زمان افزایش قیمت به این معناست که وارد زیان شده است. بنابراین وجه تضمین معامله به صورت روزانه تسویه می شود و از واریزی که صورت گرفته کسر خواهد شد.

شرایط خاص توقف فروش تعهدی

معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران با اشاره به مکانیزم های کنترلی پیش بینی شده در اجرای فروش تعهدی خاطرنشان کرد: در دستورالعمل مقرر کردیم که اگر شاخص کل ۲ درصد یا شاخص هم وزن ۱ و نیم درصد افت کند، به طور کلی جلوی انجام فروش تعهدی در بازار گرفته خواهد شد.

وی در تشریح میزان تغییرات پیش بینی شده نماد نیز افزود:در خصوص نماد این امکان را برای سرمایه گذاران ایجاد کردیم که بتوانند با نیم درصد کاهش در قیمت یک سهم امکان فروش تعهدی را داشته باشند. همچنین زمانی که قیمت سهم به بیش از ۳ درصد کاهش پیدا کند یعنی شاهد افت ۳ درصدی قیمت سهم نسبت به قیمت پایانی روز قبل باشیم، عملا فروش تعهدی در آن نماد متوقف خواهد شد.

زمان و حجم فروش تعهدی

گودرزی در خصوص حجم پیش بینی شده در دستورالعمل فروش تعهدی گفت: بر اساس تصمیمات اتخاذ شده تا ۵ درصد از حجم شناور یک نماد امکان فروش تعهدی وجود دارد و جزئیات فروش تعهدی به این شکل است که از ساعت ۹ صبح تا ۱۲ و ۳۰ دقیقه امکان فروش تعهدی برای متقاضیان وجود دارد و زمانی که مالک بخواهد دارایی خود را فراخوانی کند یا به اصطلاح آن را برگرداند، این امکان برای مالک در نظر گرفته شده است که تا قبل از ساعت شروع معاملات اقدام به ثبت درخواست خود در سامانه معاملات کند.

وی در تشریح شرایط پیش روی متقاضی در صورت عدم توان در بازگرداندن دارایی در سررسید ۳ ماهه تصریح کرد: چنانچه مالک در سررسید دارایی خود را درخواست کند، متقاضی بر اساس درخواست مالک مجبور است  آن را بازگرداند و چنانچه متقاضی امکان برگرداندن دارایی را نداشته باشد بر اساس دستورالعمل باید خسارتی معادل ۵ درصد از میزان ارزش فروش تعهدی را پرداخت کند.همچنین اگر متقاضی در سررسید نتواند به تعهدات خود عمل کند، این میزان به ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت.

نوع معامله در فروش تعهدی کدام است؟

این مقام مسوول در بورس اوراق بهادار تهران در خصوص نوع عقد مورد تکیه در معاملات فروش تعهدی گفت: فروش تعهدی به طور کلی بر مبنای عقد وکالت صورت می گیرد؛ یعنی کسی که می خواهد فروش تعهدی انجام دهد به وکالت از مالک به فروش تعهدی در بازار اقدام می کند.

وی در تشریح نوع و نحوه سفارش گیری در این نوع معاملات افزود:زمانی که قرار است فروش تعهدی توسط مالک انجام شود، نوع سفارش هایی که وارد سامانه معاملات می شود به صورت Fill&Kill یا "سفارش انجام یا حذف" خواهد بود.همچنین زمانی که می خواهد خرید وکالتی در بازار صورت گیرد، نوع سفارش علاوه بر Fill&Kill به صورتDay نیز خواهد بود.

گودرزی، تکلیف کارگزاری های متقاضی ایجاد این ابزار را در اولین قدم ارائه درخواست به سازمان بورس عنوان کرد و یادآور شد:شرکت های کارگزاری که می خواهند اقدام به اجرای فروش تعهدی کنند، می بایست بر اساس ممیزی هایی که شرکت بورس اوراق بهادار تهران روی شرکت های نرم افزاری یا اصطلاحا OMS انجام داده است، درخواست خود را به بورس اوراق بهادرار تهران و سازمان بورس بفرستند و پس از اخذ مجوز امکان انجام فروش تعهدی برای آنها مقدور خواهد بودز؛ ضمن اینکه کلیه معاملات فروش تعهدی صرفا بر اساس معاملات برخط امکان پذیر خواهد بود.