چاه‌های عمیق و نیمه عمیق تامین‌کننده اصلی آب معادن سنگ‌آهن

به گزارش می متالز، درباره اهمیت استفاده از آب در معادن سنگ آهن و نحوه مدیریت آن با محمد کوشش‌رودی، سرپرست استخراج معدن سنگ آهن سنگان گفت‌وگو کرده ایم که می‌خوانید.

تاثیرمخرب فعالیت معادن بر محیط‌زیست همواره یکی از دغدغه‌های فعالان محیط‌زیست بوده است. به نظر شما این استدلال چقدر صحیح است و معادن کشور چه میزان به محیط‌زیست ضربه می‌زنند؟

به‌طور دقیق نمی‌توان گفت اما به‌هرحال معدن در محیط‌زیست تاثیرات منفی خود را می‌گذارد و باعث بروز مشکلاتی می‌شود. به‌طور مثال گوگردزایی یکی از مباحث مهمی است که در کارخانه‌های فرآوری انجام‌شده و می‌تواند موجب آلودگی هوا شود. وقتی هم که گوگرد از حد استاندارد بیشتر شود، دستگاه‌های سنجش هشدار داده و سازمان محیط‌زیست باید ورود کند.
مسئله دیگر ورود اسید به همراه پسابی است که از کارخانه‌ها به سمت سدهای باطله سرازیر می‌شود و می‌تواند آب منطقه را آلوده کند.
متاسفانه برخی از سرمایه‌گذاران معدنی چندان استانداردها را رعایت نکرده و به آبی که همراه با اسید و مواد فرآوری شده در سدهای باطله نفوذ می‌کند، اهمیتی نمی‌دهند.
این در حالی است که معدنکاران باید کف سد باطله را ایزوله کنند تا اسیدهایی که وارد این محیط می‌شود به محیط‌زیست آسیب نزده و به اعماق زمین نفوذ نکند.
به‌طور مثال در مرحله فرآوری، وقتی گوگرد از سنگ‌آهن گرفته می‌شود، اسیدهایی با آن شسته می‌شود که می‌تواند به‌راحتی به آب‌های زیرزمینی نفوذ کند.
 مساله دیگر وجود غبار یا سیلیس در کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی است که در کارخانه‌های خراسان رضوی به وضوح مشاهده می‌شود.
 این غبارها با بادهای ۱۲۰ روزه در سایر مناطق مسکونی و کشاورزی پخش‌شده و آلودگی ایجاد می‌کند. درنتیجه تمامی این مسائل می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی ایجاد کرده و ازنظر اجتماعی هم در آینده مشکل‌ساز شود.

با این توضیح، مجتمع سنگان برای جلوگیری از آسیب محیط زیستی معدن چه فعالیتی انجام داده است؟

ما در مجتمع سنگان سعی کرده‌ایم استانداردهای ایمنی و محیط‌زیست را رعایت کنیم. به‌طور مثال اطراف معدن آبشخور و چراگاه برای حیواناتی که قبلا در این منطقه بوده و به‌واسطه انفجار مجبور شده‌اند آنجا را ترک کنند، ایجاد شده‌است. همچنین درختکاری گسترده در این منطقه از دیگر فعالیت‌ها و مسئولیت‌های اجتماعی انجام شده از سوی این مجتمع است تا بخشی از صدمه‌های وارده به محیط‌زیست را جبران کنیم.

مصرف آب در معادن سنگ‌آهن به چه میزان است؟

درحال‌حاضر هر تن تولید کنسانتره حداقل به ۷ دهم مترمکعب آب نیاز دارد که مقدار قابل‌توجهی است. مجموعه ما ۵ سرمایه‌گذار دارد و قرار است سالانه ۱۷.۵ میلیون تن تولید کنسانتره داشته باشد. بنابراین به‌طور نسبی می‌توان گفت این فرآیند سالانه به حدود ۹ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد. با توجه به اینکه در خراسان رضوی متوسط بارندگی سالانه کمتر از ۱۵۰ میلی‌متر است درنتیجه تامین و مصرف این میزان از آب حجم بسیار بالایی است و باید دولت برای حل آن چاره‌اندیشی کند. البته طرح‌هایی مثل تامین آب از دریای عمان مطرح‌شده است که امیدواریم مفید واقع شود.

درحال‌حاضر بیشترین آب مصرفی مجموعه‌های سنگ‌آهن کشور چگونه تامین می‌شود؟

تا به امروز آب‌های زیرزمینی و چاه‌های عمیق و نیمه عمیق تامین‌کننده آب مجموعه‌های سنگ‌آهن کشور بوده‌اند اما در شرایط امروز چاه‌های عمیق به‌تنهایی نمی‌توانند تامین‌کننده نیاز ما باشند چراکه وقتی قرار است سالانه ۵. ۱۷ میلیون تن کنسانتره تولید کنیم، به‌طور حتم به آب بیشتری هم نیاز داریم. همچنین ازآنجایی‌که در هر ثانیه ۸۰۰ لیتر آب نیاز است بااینکه حدود ۳۲ حلقه چاه ۸ اینچ زده‌شده است همچنان این میزان از آب پاسخگوی نیازهای ما نیست. البته تمهیداتی اندیشیده شده که بخشی از آب به چرخه تولید بازگردد ولی مقدار آن ناچیز و چیزی در حدود ۳۰ درصد بوده است.

با توجه به اینکه چاه‌ها منبعی برای آبیاری زمین‌های کشاورزی هم هستند، فکر می‌کنید درصورت اولویت بندی، اولویت باید به چه بخشی داده شود؟

بخش معدن بیشتر از بخش کشاورزی از چاه برای تامین آب بهره می‌برد. به این خاطر که در بخش کشاورزی چاه بر اساس فصل و میزان مصرف آب، مدتی از سال را در خواب یعنی کاهش مصرف آب به‌سر می‌برد. یعنی ۴ یا ۵ ماه در سال با توقف مصرف آب در این بخش روبه‌رو هستیم. ولی در بخش معدن که باید به‌صورت شبانه‌روزی در کل ۳۶۵ روز سال کار کند، زمانی برای کاهش یا توقف مصرف آب از چاه وجود ندارد. با این همه هرچند که یکی از زیرساخت‌های لازم برای فعالیت معادن سنگ‌آهن تامین آب است اما این مسئله نباید به بخش کشاورزی اولویت داده شود. در کل به نظر من برای تداوم فعالیت معادن نباید از خود منطقه آب را تامین کنیم. شغل بیشتر مردم منطقه کشاورزی است و اگر صنعت و معدن جایگزین بخش کشاورزی در مصرف آب شود، سیستم کشاورزی با مشکل روبه‌رو شده و رو به تعطیلی می‌رود و بر زندگی بسیاری از مردم این منطقه تاثیر منفی می‌گذارد.