بررسی کاربرد ورق پانچ

ورق پانچ چیست؟

به گزارش می متالز، ورق پانچ یا ورق مشبک ( perforated metal ) محصول انجام عملیات پانچ بر روی انواع ورقه‌های فلزی است. ورق‌های فلزی می‌توانند از جنس ورق گالوانیزه (ورق سفید)، ورق روغنی (ورق نورد سرد)، ورق سیاه (ورق نورد گرم)، ورق استیل و ورق آلومینیوم باشند. زمان بر بودن، سختی و صرف نیروی زیاد موجب پدیدار شدن روش‌های نوین در این زمینه شد و همان طور که در ادامه بررسی خواهدشد، امروزه از دستگاه‌های مدرنی همچون لیزر و CNC، پرس پانچ، پرفوراسیون غلتکی و . . . استفاده می‌شود.

پانچ ورق

پانچ، قابلیتی است که بوسیله آن بر روی فلزات، فرم‌های مختلف، حکاکی و مارک زنی صروت می‌گیرد. پانچ ورق عملیات تحت فشار است که توسط دستگاه پرس به فلز نیرو وارد می‌شود و با برش دادن قطعه، سوراخی ایجاد می‌شود. غالباً پانچ پس از عبور از قطعه و سوراخ کردن آن، به یک حفره حدیده در زیر قطعه وارد می‌شود.

طی عملیات پانچ ورق، با برش فلز، یک تکه از آن جدا شده و به عنوان قراضه فلزی به داخل حفره ایجاد شده می‌افتد. بسته به نوع و جنس قطعه‌ای که پانچ می‌شود، بازیافت می‌شوند و دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرند یا به طور کلی دور ریخته می‌شوند. این مورد در قیمت ورق پانچ تاثیر بالایی دارد. چرا که در حالت غیر بازیافت، هزینه کل ورق از خریدار دریافت می‌شود. پانچ نسبت به لیزر، سرعت بالاتر و هزینه کمتر دارد که فرمدهی پیچیده را نیز انجام می‌دهد. از دیگر مزایای پانچ نسبت به لیزر، می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. سرعت بسیار بالا در برش و فرم دهی قطعات
2. دقت بسیار بالا در اشکال پیچیده در حد هزارم میلی متر
3. فرم دهی و ایجاد اشکال دلخواه و پیچیده ورق فلزی و غیر فلزی
4. صافی سطح بالا در برش ها و سوراخ کاری‌ها
5. ضایعات کم متریال
6. ایجا سوراخ و شیارهای بسیار ریز تا 1 میلیمتر با توجه به جنس و ضخامت فلز
7. امکان ایجاد همزمان چندین قطعه در یک ورق همزمان
8. امکان ایجاد حکاکی و برش همزمان بر روی ورق در یک زمان کاری

ورق پانچ

تا ضخامت‌های معین و بسته به جنس آن، ورق فلزی تحت فشار پرس دستگاه پانچ قرار می‌گیرد و با ایجاد حفره‌هایی بر روی تمام سطح آن، ورق فلزی به شکل مشبک یا اصطلاحا پانچ در می‌آید. حفره‌ها و سوراخ‌های ایجاد شده بر روی ورق پانچ می‌تواند در اشکال مختلف همانند دایره، مستطیل، مربع و . . . باشد و به منظور تولید ورق پانچ با اشکال پیچیده‌تر نیاز به محاسبات بیشتر و عبور متعدد ورق فلزی در زوایای مختلف از زیر دستگاه پانچ است.

این نوع فرآیند متداول ترین نوع تولید ورق پانچ است که در صنعت کاربرد بسیار زیادی دارد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و به روز شدن ماشین آلات صنعتی، دستگاه‌های CNC نقش بسیار پررنگی را در انواع فرآیندهای تولید ایفا می‌کنند. به منظور تولید ورق‌های پانچ با اشکال پیچیده نیز از دستگاه‌های پانچ CNC استفاده می‌شود که از کامپیوتر و نرم افزارهای طراحی فرمان می‌گیرند.

این نوع دستگاه‌ها به کاربر این امکان را می‌دهند تا با حرکت دادن ورق فلزی در راستای محورهای افقی ( X-Y ) و قرار گرفتن آن زیر رام دستگاه طرح مورد نظر ورق پانچ با کمترین خطا و زمان ممکن بر روی آن نقش ببندد.

دستگاه CNC امکان ایجاد اشکال پیچیده را در ورق‌های فلزی دارد. برای این منظور پانچ‌های متعدد و ضربات مجزا را با هم ترکیب کرده و شکل دلخواه را یجاد می‌کنند. این دستگاه همچنین قابلیت ایجاد اشکال سه بعدی مثل خم، فرورفتگی، پیچ و برش نیمه، دنده مارپیچی، پانچ کردن لبه‌های برش داده شده را نیز دارد که بسته به نوع ورق، ظرفیت‌های متفاوتی می‌گیرند. اشکال سه بعدی بیشتر در محفظه‌های فلزی کاربرد دارند.

خمکاری ورق فلزی

خمکاری ورق‌های فلزی، شکل دهی یک قطعه از ورق بر روی یک محور است به طوریکه هندسه آن قطعه تغییر نکند. خمکاری ورق یک عملیات رایج بوده و در صنایع تولیدی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. خمکاری ورق، ضمن ایجاد تغییرات در شکل ورق، در ضخامت آن تغییر ایجاد نمی‌کند ولی در موارد بسیار کم نیز، ضخامت ورق پانچ شده تغییر اندکی داشته است. خمش ورق، علاوه‌ بر آنکه برای ایجاد شکل هندسی مناسب در قطعه استفاده می‌شود، به‌منظور افزایش مقاومت و سختی یک ورق فلزی، تغییر گشتاور اینرسی یک قطعه و نیز برای تأمین زیبایی ظاهری و حذف لبه‌های تیز یک کار نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع ورق پانچ (مشبک)

ورق‌های پانچ یا مشبک به طور معمول از ورق‌های روغنی، ورق گالوانیزه، ورق آلومینیوم، ورق سیاه، ورق استیل، ورق رنگی ورق مسی، ورق کامپوزیت و ….تولید می‌شود. سایز معمول آن 1×2 است ولی بنا به درخواست خریدار می‌تواند در سایزهای دیگر نیز برش داده شود. ضخامت معمول ورق‌های پانچ نیز 8 میلی متر است.

• ورق پانچ مشبک گالوانیزه: (سفید) : ضخامت بین 0.22 میلیمتر تا ۸ میلیمتر
• ورق پانچ مشبک روغنی: (نورد سرد) : ضخامت بین 0.5 میلی متر تا 1.5 میلیمتر
• ورق پانچ مشبک سیاه: (نورد گرم) : ضخامت بین ۲ میلیمتر تا ۲۰۰ میلیمتر و حتی بالاتر

ورق پانچ استیل

پانچ ورق استیل، یکی از پرکاربردترین پانچ‌های موجود در بازار است. ورق استیل به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی که آن هم ناشی از وجود کروم در ورق است، یکی از رایج ترین ورق‌های مورد استفاده در صنعت است. پانچ ورق‌های استیل نیز به همین مراتب، استفاده بالایی دارد. مقاومت در برابر خوردگی با مقدار کم کروم حدود 5 درصد اتفاق می‌افتد ولی برای تولید ورق‌های زنگ نزن، باید حداقل کروم 12 درصد باشد. بر مبنای مقاومت بالای آن، ورق استیل در صنایع، آب، نفت، هوا، نیروگاه، صنایع غذایی و دارویی، گاز و ... بسیار پرمصرف و پرتقاضا هستند.

ورق پانچ آجدار

پانچ ورق آجدار یکی دیگر از ورق‌های پانچ شده موجود است. ورق آجدار پانچ شده نوعی ورق گرم است که مانع از سرخوردن افراد و اشیاء می‌شود. ورق‌های شیروانی، نوعی از این ورق‌ها محسوب می‌شوند. ورق‌های آجدار موجود در بازار ایران را معمولا شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، کشور روسیه و کشور قزاقستان تامین می‌کنند. ورق‌های پانچ شده یا مشبک، علاوه بر ضخامت و طول و عرض آنها که اهمیت بالایی دارد، چشمه ورق‌ها که همان اندازه سوراخ و برش‌ها است نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. واحد چشمه‌ها نیز بر اساس میلی متر است. از موارد مصرف ورق آجدار پانچ شده، استفاده در کف زمین‌های در حال ساخت، کف اتاق کامیون‌ها و وانت بارها، راه سازی، ساخت پله‌های اضطراری، ساخت دستگاه‌های صنعتی و ... را نام برد.

انواع کاربردهای ورق پانچ

ورق‌های پانچ کاربردهای بسیار وسیعی در صنایع مختلف، معماری و حتی هنر دارند و استفاده از آن در زمینه‌های مختلف امری است انکار ناپذیر. کاربرد ورق‌های پانچ شده را می‌توان به موارد زیر تقسیم کرد.

• کاربرد ورق پانچ در حفاظ هواکش موتورخانه‌ها
• کاربرد ورق پانچ در ساخت قطعات لوازم خانگی
• کاربرد ورق پانچ درایستگاه‌های اتوبوس
• تولید صنایع فلزی و صنایع دکوراسیون
• حفاظی برای نیروگاه‌های برق
• حفاظ برای دکل‌های مخابراتی
• سقف و دیواره‌های آسانسور
• ساخت حفاظ‌هایی برای مناطق حساس نظامی و زندان‌ها
• ساخت درب‌هایی برای در پارکینگ‌ها، ورودی منازل و انبارها
• جداسازی و دانه بندی در خطوط تولید مواد غذایی و کشاورزی
• قابل استفاده در پروژه‌های صنعتی، ساختمانی، بهداشتی، پتروشیمی، ورزشی، کشاورزی

کاربرد ورق پانچ در معماری

ورق پانچ در اجرای انواع نمای سازه‌های معماری و عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساخت انواع سقف و سایه بان‌ها، انواع حفاظ کشی‌ها، انواع پارتیشن، پانل‌های آکوستیک، دیواره و سقف‌های آسانسور و . . . از جمله کاربردهای ورق پانچ در این زمینه است.

کاربرد ورق پانچ در عمران و شهرسازی

از ورق‌های پانچ جهت ساخت و تولید انواع مبلمان شهری و سطل‌های زباله، دکل‌های مخابراتی، دیواره ایستگاه‌های تاکسی و اتوبوس، حفاظ چراغ‌های روشنایی معابر شهری و بین شهری و . . . استفاده می ‌شود و کاربرد آن در بسیاری از اماکن عمومی مکررا به چشم می‌خورد.

کاربرد ورق پانچ در صنایع خودرو سازی

از ورق‌های پانچ در تولید قطعات انواع خودروهای سبک و سنگین، ماشین آلات راهسازی و کشاورزی و . . . استفاده می‌شود که از آن جمله می‌توان به به ساخت انواع فیلترهای هوا و روغن، شبکه‌های تهویه و خنک کن، موتور تهویه در ماشین آلات سنگین، گریل های رادیاتور و . . . اشاره کرد.

کاربرد ورق پانچ در صنایع شیمیایی و تولید انرژی

از جمله استفاده‌های ورق پانچ در صنایع شیمیایی و تولید انرژی می‌توان به ساخت انواع فیلترها، سانتری فیوژها، سبد دستگاه‌های خشک کن، خالص کننده‌های گاز، صفحات شستشوی زغال سنگ و . . . اشاره کرد.

کاربرد ورق پانچ در صنایع غذایی

ورق پانچ در صنایع غذایی نیز از اهمیت و کاربرد بالایی برخوردار است و از آن در ساخت انواع ماشین‌های خشک کن حبوبات، میوه و سبزیجات، ماشین آلات سورت و دانه بندی مواد غذایی، صفحات بو دادن انواع دانه‌های قهوه، صنایع پرورش ماهی و انواع آبزیان، ساخت محفظه جهت کندوهای زنبور و . . . استفاده می‌شود.