ظرفیت های بازار سرمایه در مدیریت ریسک بانک و هدایت نقدینگی

به گزارش می متالز، مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: میانگین روزانه ارزش معاملات سهام در بورس و فرابورس در اسفند ماه سال ۱۳۹۸ نیز نسبت به ابتدای همین سال بیش از ۳۰۰ درصد رشد داشته است.

زانیار احمدی افزود: کاهش نرخ سود سپرده بانکی، اعمال محدودیت ها معاملاتی در بازار ارز و طلا، رکود مقطعی و کاهش قدرت خرید در بازار مسکن و همزمان با آن افزایش شاخص قیمت مصرف کننده (کاهش قدرت خرید و کاهش ارزش دارایی عموم) موجب حرکت جریان نقدینگی به سمت بازار سرمایه شد.

وی اظهار داشت: سرازیر شدن حجم بالای نقدینگی در بازار سهام که ارزش معاملات و ارزش بازار را به صورت قابل ملاحظه ای تحت تأثیر قرار داده است، پایین بودن تعداد سهام شناور آزاد برخی از شرکت های پذیرفته شده، استقبال بی سابقه اشخاص حقیقی به صورت مستقیم از بازار سهام علی رغم پایین بودن سواد مالی که منجر به رفتارهای هیجانی و غیرعقلایی می شود، محدودیت در زیر ساخت های معاملات از جمله سامانه معاملات و دستوری بودن نرخ بهره بانکی که باعث عدم جذابیت اوراق بدهی، علی الخصوص اوراق تامین مالی ناشران خصوصی شده است، از جمله ریسک هایی هستند که به صورت همزمان می توانند فرصت و تهدیدی برای بازار سرمایه محسوب شوند.

مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار خاطرنشان کرد: بدون شک لازم است هر کدام از ریسک های ذکر شده در راستای حفظ حقوق سهامداران خرد کنترل شوند و اقدامات اصلاحی و اقتضایی همچون اصلاح ریزساختار بازار، توسعه بخش های مختلف بازار سرمایه از جمله بازار اوراق تأمین مالی یا ایجاد بازار جدید، تشویق شرکت ها به افزایش سهام شناور آزاد، تشویق شرکت‌ها به افزایش سرمایه از محل صرف سهام و همچنین تشویق افراد غیرحرفه‌ای و غیرمتخصص به سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری انجام شود.

احمدی با بیان اینکه تا به امروز تلاش بسیاری در این زمینه انجام شده و کماکان نیز در حال انجام است، اظهار داشت: در این زمینه دولت نیز با واگذاری شرکت های دولتی در تلاش است که به صورت جدی از بازار سرمایه حمایت کند. با این وجود، این رخداد فرصت تاریخی برای بازار سرمایه است تا بتواند جایگاه اصلی خود را در اقتصاد کشور به دست آورد.

وی با اشاره به اینکه بازار سرمایه محیطی شفاف برای سرمایه گذاری است که نظارت در آن به صورت سیستمی انجام می شود و اطلاعات یکسان برای همه افراد در دسترس است، تاکید کرد:  این بازار همچنین توانایی جذب بالای نقدینگی و هدایت آن به مسیر تولید را دارد. از همین رو شرکت ها می توانند از این فرصت استفاده کرده و از این منابع جهت تأمین مالی لازم در خصوص ادامه حیات کسب و کار خود از آن بهره مند شوند.

به گفته احمدی، از جمله نهادهای دیگر که می تواند از این فرصت بهره مند شود، بانک مرکزی است که به عنوان نهاد ناظر و تنظیم کننده بازار پول می تواند از فرصت پیش آمده استفاده کرده و با بهره گیری از زیرساخت های بازار سرمایه و همچنین فرصت پیش آمده در این بازار، فعالیت های اصلی و مهم خود را به صورت کاراتری انجام دهد.

 وی توضیح داد: در حال حاضر بسیاری از بانک ها به علت عدم جذابیت سود سپرده و سیاست های محدودکننده بانک مرکزی از کمبود نقدینگی رنج می برند. از همین رو یکی از راه های مناسب، هدایت قسمتی از نقدینگی موجود در بازار سهام به سمت بازار پول با استفاده از ابزارهایی نظیر گواهی سپرده بانکی تنزیل شده جهت تأمین مالی کوتاه مدت است.

مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: در صورت انتشار این اوراق، بانک ها می توانند از بازار پول (به طور مثال یکی از بازارهای فرابورس ایران) به جذب نقدینگی اقدام کنند. این مهم بانک ها را کمک می کند تا به صورت موثرتری به مدیریت دارایی و بدهی خود بپردازند و ریسک حاصل از شکاف نقدینگی را به صورت کاراتری کنترل کنند.

 وی توضیح داد: در همین راستا صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت می توانند در برابر سپرده گذاری در بانکها در گواهی سپرده بانکی سرمایه گذاری کنند که از طرفی باعث ایجاد مدیریت نقدینگی در صندوق خواهد شد و از طرف دیگر باعث رشد گردش معاملات خواهد شد. در این زمینه لازم است بانک مرکزی مجوز فعالیت بانک ها در بازار سرمایه را هر چند به صورت محدود صادر کند تا بانک ها بتوانند از این ظرفیت به مدیریت دارایی و بدهی بپردازند.

احمدی با بیان اینکه بازارگردانی بانک مرکزی در بازار پول فرابورس ایران می تواند راه مؤثری در کنترل نقدینگی کشور و همچنین کنترل نرخ بهره در بازار باشد، گفت: بانک مرکزی می تواند با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار از ظرفیت‌هایی مانند روش ثبت سفارش برای عرضه اوراق در بازار اولیه و همچنین مدیریت وثایق بهره مند شود و با بازارگردانی اوراق در بازار ثانویه (بازار پول) به مدیریت نرخ بهره بپردازد و در برابر نگه داشتن نرخ بهره به صورت دستوری یا با اعمال محدودیت، با انجام عملیات بازارسازی به صورت آزاد نرخ را تعیین کند.

وی افزود: این مهم باعث افزایش کارایی سیستم پولی خواهد شد و در نتیجه آن جریان تأمین مالی از طریق بازار سرمایه نیز راحت تر صورت می گیرد.

مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: از طرف دیگر بانک مرکزی می تواند با اجازه فعالیت به بانک ها جهت بانکداری اختصاصی (private banking) به صورت محدود، امکان سودآوری بانک ها را فراهم کند.

احمدی اظهار داشت: در حال حاضر بسیاری از بانک ها تمایل دارند که در بازار سرمایه فعالیت داشته باشند و برای مشتریانی که فقط به سود سپرده راضی نیستند، در بازارهای دیگر به خصوص بازار سرمایه سرمایه گذاری کنند که این موضوع ضمن جذب نقدینگی برای بانک، امکان سودآوری بیشتری را برای بانک ها فراهم می کند. راهکار دیگر را می توان اجازه فعالیت به صندوق های سرمایه گذاری بانکی دانست که مدتی است توسط بانک مرکزی محدود شده اند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بازار سرمایه تا به امروز مقابل بسیاری از ریسک های سیاسی و اقتصادی ایستادگی کرده و در این زمان بسیاری از شرکت‌های تولیدی و خدماتی و همچنین نهادهای نظارتی مانند بانک و بیمه می توانند با استفاده از ظرفیت های موجود در این بازار مجددا فعالیت های خود را احیا کنند.