عرضه ۶۵۰ هزار تن قیر صادراتی در قالب قرارداد کشف پریمیوم

به گزارش می متالز، عرضه قیر ۶۰۷۰ صادراتی پالایش نفت جی در حالی یکشنبه هفته آینده انجام می شود که قراردادها در دو حجم حداقلی ۲۵۰۰ و ۵۰۰۰ تنی عرضه شده و تاریخ معامله نهایی قراردادها از ۷ خرداد ماه ۱۳۹۹ تا ۲۰ اسفندماه امسال ادامه دارد.

همچنین تاریخ تحویل اولین قرارداد کشف پریمیوم قیر، ۶ تیرماه امسال اعلام شده و تحویل در سایر قراردادها به ترتیب تا ۲۱ فروردین ماه سال آینده ادامه می یابد و تحویل محصول در این قراردادها نیز به دو صورت فله و بشکه خواهد بود.

گفتنی است، نوع تسویه معاملات به دو صورت نقدی و اعتباری بوده و مهلت تسویه کشف پریمیوم ۳ روز کاری اعلام شده است.

پوشش ریسک برای تولیدکننده و مصرف کننده

رضا محتشمی پور معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران در بیان مزایای قرارداد کشف پریمیوم در بورس کالا عنوان می کند که در این قراردادها، دو طرف معامله متعهد می شوند حجم مشخصی از یک کالای معین را در زمان معین و براساس یک فرمول توافق شده معامله کنند؛ در این قرارداد مبلغ و کالا در زمان دیگری در آینده تحویل می شود.

وی افزود: به کمک این قرارداد، فروشنده مطمئن می شود که می تواند چه حجمی از بازار فروش آن کالا را در اختیار خود بگیرد و به عبارت ساده تر، از تامین تقاضای موردنیاز برای تولیدات خود اطمینان خاطر پیدا می کند و از میزان کشش بازار برای خرید محصولش مطلع شده و می تواند برای تولید آینده و فروش مابقی حجم تولید خود و جذب مشتری برنامه ریزی کند. در سوی مقابل خریدار نیز در قرارداد کشف پریمیوم از رسیدن کالا و تامین به موقع مواد اولیه با قیمتی منطقی اطمینان خاطر دارد.

یک مثال

برای روشن شدن فرآیند معاملات قرارداد کشف پریمیوم فرض کنید که شخصی نیازمند کالای مشخصی در آینده باشد و شخص دیگری نیز توانایی تأمین این کالا را برای آینده داشته باشد. این دو شخص می‌توانند وارد معامله شده و کالا را برای آینده مورد معامله قرار دهند؛ ولی مهم‌ترین نکته در مورد این معامله بحث قیمت مبادله کالا در آینده و در زمان تحویل و فرمول قیمت مبنا برای تسویه ثمن معامله است.

طرفین معامله برای حل اختلاف نظرهای احتمالی می‌توانند قیمت کشف شده در یک بازار قابل قبول دیگر یا قیمتی که توسط یک مرجع مشخص معرفی می‌گردد را به عنوان قیمت مبنا انتخاب کرده و توافق نمایند که قیمت نهایی (قیمت مبادله) برابر قیمتی با مابه التفاوت مشخص نسبت به قیمت مبنا باشد که واژه پریمیوم در حقیقت همین مابه التفاوت ذکر شده است و برای کشف شفاف آن، باید عرضه و تقاضا در قالب بازاری شفاف مثل بورس به رقابت بپردازند.

به عنوان نمونه برای معاملات آینده قیر ۶۰۷۰ تولیدی مجتمع پالایش نفت جی می توان بازار کشف پریمیوم را راه اندازی کرد که در آن خریدار و فروشنده متعهد به مبادله کالا در آینده براساس نرخ مرجع قیمتی تعیین شده (مثلاً ضریبی از قیمت وکیوم باتوم مرغوب یا معمولی اعلام شده توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران به علاوه عددی ثابت) به علاوه پریمیوم کشف شده است.

در روز عرضه، نرخ پایه پریمیوم در فرمول قیمت مبنا صفر در نظر گرفته می شود؛ خریدار و فروشنده با رقابت می توانند این نرخ پایه را روی تابلوی معاملات نیز ثابت نگه داشته و صفر لحاظ کنند و یا می توانند آن را افزایش و یا حتی کاهش دهند.

اما در زمان سررسید قرارداد نیز قیمت وکیوم باتوم اعلامی از سوی نهاد مرجع یعنی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در ضرایب مندرج در اطلاعیه عرضه ضرب می شود و حاصل آن با مبلغ پریمیوم کشف شده در روز عرضه جمع شده و قیمت نهایی معامله را مشخص می کند.

به این ترتیب، در روز عرضه و در فرآیند کشف پریمیوم نه کالایی تحویل می شود و نه ثمن معامله پرداخت می شود؛ بلکه خریدار و فروشنده با ارایه وجه تضمین های لازم تنها متعهد به انجام معامله در روز سررسید شده اند.

جزییات فرآیند معامله

در ذیل، جزییات بیشتر فرآیند معامله قرارداد کشف پریمیوم به صورت مفصل توضیح داده شده است.

عرضه کننده برای انجام قرارداد کشف پریمیوم در بورس کالای ایران لازم است تا فرم سفارش فروش که در آن مشخصات قرارداد کشف پریمیوم و قرارداد نهایی که در قرارداد کشف پریمیوم بر آن توافق می‌شود را تکمیل و به کارگزار خود ارایه نماید. این فرم از طریق کارگزار به بورس تحویل داده شده و بورس براساس اطلاعات این درخواست و سایر مقررات اطلاعیه عرضه را تدوین و به اتاق پایاپای جهت اخذ تضامین از فروشنده ارایه می کند.

اتاق پایاپای طبق ضوابط، تضامینی را که بتواند براساس آن ایفای تعهدات فروشنده را در مقابل خریدار کنترل نماید مشخص کرده و از عرضه‌کننده دریافت کرده و پس از موافقت اتاق پایاپای، بورس اطلاعیه عرضه را در تارنمای رسمی خود منتشر می کند.

متقاضیان خرید پس از تودیع تضامین طبق ضوابط اتاق پایاپای، با مراجعه به کارگزار اقدام به ثبت سفارش خرید می کنند. کشف نرخ در قرارداد پریمیوم به روش حراج صورت می گیرد. در این روش قیمت پایه پیشنهادی عرضه کننده برای پریمیوم طبق اطلاعیه عرضه مبنای کشف نرخ است. بسته به تصمیم عرضه‌کننده و متقاضیان خرید قیمت کشف شده در حراج می تواند پایین تر، برابر یا بالاتر از این قیمت باشد.

پس از انجام معامله، خریداران باید در مهلت تسویه ای که در اطلاعیه عرضه مشخص شده است اقدام به تسویه قرارداد کشف پریمیوم کنند. در تسویه قرارداد کشف پریمیوم خریدار باید طبق اطلاعیه عرضه بخشی از ثمن معامله نهایی که فروشنده مطالبه کرده است را پرداخت نموده و طبق اطلاعیه عرضه تضامین لازم برای معامله نهایی را نزد اتاق پایاپای تودیع نماید. اتاق پایاپای پس از تسویه معامله توسط خریدار، بخشی از ثمن معامله را که توسط خریدار پرداخت شده است به حساب فروشنده واریز می‌نماید.

یک روز کاری قبل از تاریخ معامله نهایی، بورس قیمت معامله نهایی را براساس قرارداد کشف پریمیوم محاسبه و به اتاق پایاپای جهت محاسبه و اخذ تضامین عرضه‌کننده اعلام خواهد کرد. عرضه‌کننده مکلف است نسبت به تودیع تضامین به اتاق پایاپای یا درخواست تضامین به روش نگهداری وجه اقدام کند. در روش نگهداری وجه، ثمن قرارداد نهایی که توسط خریدار پرداخت می‌شود تا زمان ارایه فرم تحویل کمی و کیفی که فروشنده از خریدار پس از تحویل کالا اخذ می‌کند، نزد اتاق پایاپای نگهداری می شود.

در روز مشخص شده برای انجام معامله نهایی طبق اطلاعیه عرضه و قیمت معامله نهایی که بورس محاسبه کرده است، معامله نهایی بین خریدار و فروشنده توسط بورس انجام می شود و طرفین براساس نقد، نسیه و یا سلف بودن قرارداد نهایی، به تعهدات خود در مقابل هم عمل می کنند.

مزیت اصلی این گونه قراردادها نسبت به سایر قراردادها در آن است که در قرارداد کشف پریمیوم خریدار از رسیدن کالا و تامین به موقع اطمینان خاطر دارد. حال آنکه در قراردادی مثل سلف خریدار باید از وضعیت مالی خوبی برخوردار باشد تا با پرداخت ثمن معامله، جنس موردنظر را پیش‌خرید کند و در قرارداد فوروارد نیز به دلیل مشخص شدن قیمت نهایی در زمان انعقاد قرارداد، امکان تضمین قیمت و پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمتی در آینده وجود دارد. حال آنکه ممکن است برخی خریداران، سرمایه موردنیاز را برای تامین مواد اولیه مصرفی خود در اختیار ندارد، اما برای حفظ تولید آتی خود نیازمند تضمین است که این ضمانت به کمک قرارداد کشف پریمیوم امکان پذیر است. ضمن اینکه فروشنده نیز این اطمینان را پیدا می‌کند که کالای تولیدی خود را در تاریخ سررسید با قیمتی منطقی می فروشد.