گمرک در دوردست تحولات؛ خطر در کمین صادرات

به گزارش می متالز، قیمت سبد نفتی اوپک در آستانه ۲۳ دلار قرار گرفته با این وجود تحلیل گران بازار انرژی می‌گویند که وضعیت قرمز در بازار جهانی نفت همچنان ادامه دارد. کاهش تقاضا بازار را با مازاد شدید عرضه مواجه کرده و نبود مشتری در این روزهای کرونا زده رقابت را در بازار نفس‌گیر و گاها غیر ممکن کرده است. کشورهای صادرکننده نفت دنیا از زیان سنگین افت درآمدهای نفتی خود می‌گویند. برآوردها نشان می‌دهد تولید نفت و گاز بعضی از شرکت‌های بزرگ نفتی جهان در سه ماه دوم سال ۲۰۲۰ بیش از ۱۲ درصد کاهش می‌یابد و به پایین‌ترین سطح ۱۷ سال اخیر می‌رسد.

ایران هم که به واسطه تحریم‌های اقتصادی، سهم زیادی از بازار جهانی نفت ندارد، این روزها بیشتر از هر زمانی نگران کاهش درآمدهای حاصل از صادرات فرآورده‌های نفتی و گازی است. با این وجود کوتاهی‌ها در روند صادرات همچنان ادامه دارد. جدای از انتقادها نسبت به دیپلماسی ضعیف تجاری و توقف صدها کامیون حامل سوخت در مرزهای ایران، حالا صادرکنندگان از سنگ‌اندازی‌های مسوولان وزارت اقتصاد و گمرک کشور در روند صادرات سخن می‌گویند. ابوالقاسم‌ هاشمی، ‌رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در گفتگو با بازار می‌گوید: قیمت‌ها در گمرک به هیچ وجه با قیمت‌های فعلی بازار جهانی تطابق ندارد و پیمان‌سپاری‌های ارزی را با همان قیمت نفت ۶۵ دلاری انجام می‌دهد.

او در ادامه توضیح داد: به عنوان مثال یک تن از یکی از فرآوده‌های نفتی حدود ۳۰۰ دلار در بازار جهانی قیمت دارد اما مسوولان گمرک می‌گویند که صادرکننده باید ۵۰۰ دلار ارز به کشور بازگرداند. اما سوال اینجاست این ۲۰۰ دلار اضافه را صادرکننده باید از کجا تهیه کند.

در حالی تعهد ارزی صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی بر مبنای ۶۵ دلار محاسبه می‌شود که قیمت نفت خام سنگین ایران در هفته منتهی به یکم مه سال گذشته میلادی ۶۹ دلار و ۱۲ سنت بود، این رقم امسال به ۱۳ دلار و ۹۸ سنت برای هر بشکه رسیده است.

خود تحریمی‌بلای جان اقتصاد ایران

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه در اقتصاد ایران ما با مشکل بزرگی به اسم خود تحریمی‌مواجه هستیم، می‌گوید: برخلاف آنچه تصور می‌شود مشکل اصلی ما تحریم‌های اعمال شده از طرف آمریکا نیست. آنچه روند فعالیت در واحدهای تولیدی و صادراتی را با مشکل مواجه کرده بروکراسی‌های اداری و فضای نامساعد کسب و کار است. به عنوان مثال حدود ۳ ماه از روند نزولی قیمت نفت و فرآورده‌ها در اقتصاد جهانی و به تبع آن در ایران سپری می‌شود اما هیچ اصلاحیه در تعهدات ارزی صورت نگرفته است.

به گفته‌هاشمی، بارها و بارها طی درخواست‌های متعدد خواستار حل این مشکل شدیم و تاثیر آن در کاهش درآمدهای ارزی کشور را به مسوولان امر گوش‌زد کردیم، اما خبری از اصلاح نیست.

او با اشاره به توقف صادرات فرآورده‌های نفتی، گفت: در حال حاضر با نوعی مازاد عرضه مواجه هست و اگر تعلل های ما در حل مشکل صادرات ادامه پیدا کند، خیلی زود بازارهای صادراتی خود را از دست خواهیم داد.

خواب مسوولان گمرک

آمارهای اعلامی‌از طرف اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی، از صادرات حدود ۲۵ میلیارد دلاری فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی‌در سال حکایت دارد. ۱۲ میلیارد دلار از این میزان مربوط به محصولات پتروشیمی‌است که در سه حوزه پلیمرها،  محصولات شیمیایی و انواع گازها قرار دارند. ‌هفت میلیارد دلار نیز شامل صادرات فرآورده‌های نفتی شامل گازوئیل، ‌ بنزین، ‌ مازوت و انواع هیدروکربن است. سهم صادرات گاز به کشورهای همسایه نیز سالانه در حدود ۵ تا ۶ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

به طور قطع قیمت‌گذاری این محصولات همگی وابسته به نفت است و زمانی که قیمت نفت کاهش پیدا می‌کند، قیمت این محصولات نیز با افت همراه خواهد بود و هیچ توجیهی برای این حجم از تعلل در اعمال قیمت‌های جدید قابل پذیرش نیست.