معدن آلبلاغ اسفراین؛ ثروت یا نقمت/ سفره ای که این بار برای مردم پهن شد!

به گزارش می متالز، از گذشته این انتقاد وجود داشته که از این ثروت در کشور به خوبی استفاده نمی شود؛ نمونه بومی شده این بی توجهی را می توان در معادن خراسان شمالی و معدن آلبلاغ شهرستان اسفراین جستجو کرد. معدنی سرشار از مواد باارزش که هنوز هم مشخص نیست که می تواند چه فایده ای برای استان داشته باشد!

ماجرای معدن آلبلاغ مدت هاست در خراسان شمالی مطرح است. به طوری که سال گذشته خبرگزاری دانشجو در یک گزارش بخشی از مسائل آن را بررسی کرد، اما مشکلات آن هنوز هم وجود داشته؛ از حیف شدن یک سرمایه عظیم ملی گرفته تا جان باختن کارگران در این معدن. معدن آلبلاغ اسفراین مدت هاست گرفتار بی تدبیری ها شده. این معدن باارزش اکنون توسط مردم اسفراین و روستا های اطراف به بهره برداری می رسد و سنگ آن به سایر استان ها فروخته می شود. مسوولان دولتی نیز بار ها خواسته اند تا جلوی برداشت ها را بگیرند، اما آنرا رها کرده و پس از مدتی ماجرا تکرار می شود. اکنون این معدن بی سر پناه بین بی تدبیری مسوولان و سودجویی دلالان گرفتار شده است.

نامه استاندار خراسان شمالی به معاون رئیس جمهور طی این مدت نیز برداشت های شخصی با قیمت های هنگفت از این معدن ادامه داشت. اما پس از کش و قوس های فراوان طی یکی دو سال اخیر، بالاخره استاندار خراسان شمالی در مردادماه سال گذشته گام جدیدی برای تعیین تکلیف این معدن برداشت. محمدعلی شجاعی طی نامه ای به معاون اول رئیس جمهور درخواست کرد تا ماجرای معدن آلبلاغ به اتمام برسد. محمدعلی شجاعی در این نامه آورد: با پیگیری ها و اقدامات استانداری و دستگاه های مسوول، بهره برداری غیرمجاز از معدن آلبلاغ پایان پذیرفت، اما تاکنون اقدام مؤثری در خصوص تعیین تکلیف وضعیت این معدن صورت نگرفته است. تقاضا داریم تکلیف این معدن سرعت یابد.

هرچند طی این نامه استاندار خراسان شمالی مدعی شده بود معدن آلبلاغ از حضور مردم پاک سازی شده است، اما دقیقاً روز بعد از این نامه نگاری، هادی قوامی، نماینده مردم اسفراین در مجلس گفت: در این معدن افزون بر پنج هزار نفر مشغول به کار شدند، این معدن ظرفیت و پتانسیل خوبی برای ایجاد اشتغال و سرمایه گذاری است که باید توسط دستگاه های مربوط ساماندهی شود.

وی افزود: هم اکنون در این معدن مردم به سنتی ترین شیوه و بدون مجوز ها برداشت می کنند که متأسفانه باعث مرگ دو نفر از آنان شد.

البته بعدها آمار جانباختگان به شش نفر نیز رسید و علت هم برداشت های غیر اصولی و بسیار خطرناک است. طبق گفته شاهدان عینی؛ مردم برای تراش سنگ معدنی یک تونل حفر کرده اند که هر لحظه ممکن است فرو بریزد و آمار کشته شدگان بیشتر نیز شود. شرکت ایمیدرو مسوولیت را برعهده گرفت نکته جالب تر ماجرا آنجاست که حدود یک ماه قبل از این نامه نگاری، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان که وظیفه اصلی مدیریت این مساله را بر دوش دارد، در یکی از معدود اظهارنظر های خود گفته بود: قرار بر این است تا ایمیدرو عملیات پی جویی را در معدن سرب و روی آلبلاغ انجام دهد و ظرفیت این معدن را برای سرمایه گذاری اعلام کند.

اما تمام اظهار نظر ها بی فایده بود. مردم که برخی مسوولان نام آن ها را سودجو گذاشته بودند، همچنان به این شغل ادامه می دادند. آن ها می توانستند طی یک روز به راحتی ۲ تا ۳ میلیون تومان درآمد کسب کنند. از سوی دیگر نیز تنها اقدام مسوولان مصاحبه کردن بود. مسوولان بخش های مختلف مصاحبه می کردند و می گفتند که سودجویان در حال برداشت از معدن آلبلاغ هستند!

در مهرماه سال گذشته معاون امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی گفت: حضور سودجویان برای برداشت های غیرمجاز سرب و روی از معدن آلبلاغ در شهرستان اسفراین به تازگی افزایش یافته است.

وی درباره استقرار ایمیدرو در معدن آلبلاغ و انجام مطالعات پی جویی های معدنی گفت: در این زمینه مردادماه امسال، کارشناسان در منطقه حضور یافته و پس از آن در شهریور ماه امسال نشستی در سازمان محیط زیست کشور برگزار شد تا برای اقدامات ایمیدرو در آلبلاغ اسفراین بررسی های لازم انجام شود، اما هنوز، صورت جلسه ای از این نشست بیرون نیامده است.

معاون امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی با اشاره به اینکه استقرار کارشناسان سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران «ایمیدرو» در آلبلاغ نیازمند مجوز های لازم است، گفت: هنوز این مجوز ها داده نشده است.

وی افزود: حضور و استقرار کارشناسان ایمیدرو در منطقه آلبلاغ مستلزم تأمین نیرو برای محافظت است که تأمین هزینه های مربوط به آن هنوز محل اختلاف و مناقشه است. رضازاده با اشاره به اینکه ایمیدرو خواستار انجام فعالیت های اکتشافی در معدن آلبلاغ است افزود: تا زمانی که مجوز های لازم داده نشود، ایمیدرو نمی تواند در منطقه مستقر شود. ورود دستگاه قضا و تعیین ضرب الاجل آذر ماه دستگاه قضا استان به ماجرا ورود می کند. رئیس کل دادگستری خراسان شمالی در این راستا به دو مدیر استانی مرتبط با معادن و محیط زیست درباره پیامد های ناشی از عدم ایفای تعهدات قانونی برای ایمن سازی معدن آلبلاغ اسفراین هشدار داد و ضرب الاجل زمانی یک ماهه تعیین کرد.

چند روز بعد نیز مسلم یاران، دادستان خراسان شمالی گفت: پرونده ای برای معدن آلبلاغ تشکیل شده و در جلسات مشترک پیگیر اقدامات لازم از سوی محیط زیست و سازمان صمت استان هستیم و از اقدامات ایمیدرو ناراضی هستیم.

در این بین هادی قوامی، نماینده مردم اسفراین در مجلس نیز بیان کرد: قرار بود ایمیدرو، با عقد قرارداد با شرکت های حفاظتی مورد تأیید نیروی انتظامی، در منطقه معدنی آلبلاغ نیرو مستقر کند و کار حفاظت از این منطقه را بر عهده بگیرد، اما تاکنون این اقدام انجام نشده است.

پس از اینکه ایمیدرو رسما وارد ماجرا نشد، استاندار خراسان شمالی سکوت را شکست و به شدت از این مجموعه گله کرد. محمدعلی شجاعی در این رابطه گفت: ایمیدرو به هیچ یک از تعهدات خود در بحث امنیتی و اجتماعی عمل نکرده و ما به جدیت پیگیر این موضوع هستیم و کوتاه هم نخواهیم آمد، چون باید پاسخگو باشند.

وی افزود: به صورت شفاهی به ایمیدرو پیام دادم که خود را راحت و اعلام کند که تفاهم نامه منعقدشده در سفر رییس جمهوری به استان، اجرایی نمی شود و عملی نیست، ایمیدرو دوست ندارد و یا نمی تواند تکالیف را در قبال معدن آلبلاغ اجرا کند و در این زمینه، ما را ۶ ماه معطل کرده است.

حدود یک ماه بعد، دوباره رئیس کل دادگستری استان پشت تریبون آمد و خبر از صدور مجوز های لازم برای آغاز بهره برداری از آلبلاغ خبر داد. حجت الاسلام جعفری در این باره گفت: در یک مرحله مجوز هایی صادر شد، اما متأسفانه اجازه عملیات برای مسوولین پیگیری داده نشده و مجدداً بررسی شد و قرار بر این شد که مجوز ها را دستگاه های متولی صادر کنند که این مجوز ها بر اساس سازوکار های قانونی و متناسب با منطقه برای معدن آلبلاغ اسفراین صادرشده است. در حال حاضر به دلیل صعب العبور بودن منطقه و برف، کار نقشه برداری و شناسایی مواد معدنی که یک کار فنی است، دشواری های خاصی دارد، ولی تأکید کرده ایم و استاندار نیز به جد پیگیر هستند که این معدن باید در همین مقطع زمانی سروسامان پیدا بکند.
نقطه سر خط این سخنان مربوط به بهمن ماه سال گذشته است. اما پس از گذشت چند ماه ماجرا تکرار شد. استاندار خراسان شمالی بار دیگر خبر از بی حاصل بودن تمام اقدامات خبر می دهد. شجاعی ۱۵ اردیبهشت ماه در واکنش به بدعهدی ایمیدرو بیان کرد: ۱۰ ماه از سفر رئیس جمهوری به استان می گذرد، اما بحث سریالی بی توجهی به مسوولیت اجتماعی در استان تکرار شد و سازمان ایمیدرو تاکنون به هیچ یک از تعهدات خود برای حضور، حفاظت، اکتشاف و بهره برداری عمل نکرده است.

وی افزود: هزینه حفاظت از معدن آلبلاغ طبق مصوبه سفر ریاست جمهوری بر عهده سازمان ایمیدرو است، اما آنان به بهانه های مختلف مانند برفی بودن منطقه به تعهد خود عمل نکردند.

برداشت ها ادامه دارد

اما یکی از شهروندان اسفراین در خصوص شرایط فعلی این معدن  گفت: با اینکه برداشت های شخصی نسبت به سال گذشته کاهش یافته، اما باز هم عده زیادی از این معدن استفاده می کنند. روند کار هم اینگونه است که اهالی روستا های اطراف با الاغ یا حتی کوله پشتی به معدن رفته؛ قسمتی را می تراشند و بعد از حمل به پایین کوه می آورند. عده ای دلال همانجا سنگ ها را کیلویی ۵ تا ۸ هزار تومان به صورت نقدی می خرند.

وی افزود: به این ترتیب اگر یک کارگر ساده با یک الاغ به آنجا برود به راحتی تا عصر می تواند حدود ۲ میلیون تومان درآمد خالص داشته باشد.

این شهروند اسفراینی با اشاره به این که سال گذشته عده ی زیادی از این معدن استفاده می کردند، تصریح کرد: آن زمان شهرستان رونق اقتصادی گرفته بود. هیچ کارگری بیکار نبود. از استان های دیگر الاغ به اسفراین وارد می شد. در دامنه کوه بازاری اعم از علوفه برای الاغ ها، مواد خوراکی، بیل و کلنگ و سایر لوازم به فروش می رسید. همه کار می کردند و درآمد داشتند! کارخانه فرآوری سنگ معدن آلبلاغ احداث شود ابوالفضل بروکی، دبیر قرارگاه احمدی روشن بسیج دانشجویی خراسان شمالی اما در واکنش به این اتفاقات گفته: اکنون سنگ های معدنی از مردم خریداری می شود و به استان هایی دیگر ارسال می شود. ببینید چه سودی برای دلال ها دارد که حاضرند سنگ را کیلویی ۸ هزار تومان بخرند.

بروکی ادامه داد: استاندار خراسان شمالی همواره در سخنان خود تاکید داشته که کار های بزرگ برای استان تعریف و انجام شود. یکی از کار های بزرگ می تواند سرمایه گذاری روی همین معدن باشد. اگر یک کارخانه تبدیل این سنگ های معدنی به فرآورده های ارزشمند در استان احداث شود می تواند باعث یک تحول اساسی در استان شود.

ماجرای معدن آلبلاغ مدت هاست ادامه دارد و به نظر می رسد همچنان نیز ادامه دار بماند. در این بین، برخی مشغول به جیب زدن سود های کلان هستند و باقی نیز از این سرمایه ملی بی بهره. معدن آلبلاغ که قطعا یک ثروت است، امروز به علت برخی بی تدبیری ها تبدیل به یک معضل شده و مشخص نیست چه کسی قرار است مشکلاتش را رفع کند.