ظرفیت‌های بورس کالا برای بهبود شرایط اقتصادی

به گزارش می متالز، بررسی روند پیدایش و تکامل بورس‌های کالا در جهان حاکی از آن است که ظهور و بسط فعالیت‌های این گونه بازارها در عرصه اقتصاد کشورها از قرن ۱۹ به بعد در پی پاسخگویی به برخی از نیازمندی‌های اقتصادی و رفع تنگناها و موانع در بازار کالاها بوده است.

به گزارش می متالز به نقل از روزنامه ایران، وجود برخی مشکلات در بازار کالا، چه در بخش عرضه و تقاضا و چه در بخش توزیع و به تبع آن نوسانات قیمت کالاها و همچنین برخی از نارسایی‌ها و ناکارآمدی‌های بازارهای سنتی از یک طرف و مزایا و منافع ایجاد و راه اندازی بورس‌های کالا و توانمندی آنها در رفع این مشکلات از طرف دیگر، مهمترین انگیزه و عواملی هستند که موجب پدیدار شدن بورس‌های کالا در صحنه اقتصاد کشورهای مختلف شده است.

نارسایی‌های بازار سنتی در شکل نوسانات کاذب و عدم شفافیت در کشف قیمت و فقدان تضمین‌های لازم برای معامله گران از مهمترین دلایل راه اندازی بورس‌های کالایی در کشورهای جهان بوده است. در چنین شرایطی راه‌اندازی بورس‌های کالایی و به تبع آن، استفاده از ابزارهای مشتقه به ایجاد یک نظام سازمان یافته داد و ستد و توزیع کالاها در کشورهای مختلف منجر شده و راه ورود به بازارهای جهانی را برای کشورها تسهیل کرده است. از این رو امروزه صدها بورس کالایی مدرن در سراسر جهان در حال فعالیت اند.

در ایران، بازار محصولات صنعتی و کشاورزی همواره با محدودیت‌ها و دشواری‌های ساختاری زیادی روبه‌رو بوده که بخش عمده‌ای از این مشکلات مربوط به عدم استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی و ساختار نامناسب و ناکارآمدی  بازار است. از آنجایی که بورس کالا به عنوان نهادی سازمان یافته جهت داد و ستد قانونمند و نیز توسعه بازار سرمایه و بخش‌های مختلف اقتصادی به شمار می‌رود، لذا عملکرد این بازار می‌تواند تأثیرات به سزایی در مناسبات تولید، توزیع، مصرف و در نتیجه افزایش رفاه اقتصادی کشور به دنبال داشته باشد؛ چرا که بورس کالا تجلی گاه خواسته‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است و در این بازار است که همه فعالان بازار، نیازهای خود را در یک فضای رقابتی، شفاف و قانونمند  مطرح می‌کنند.

ارزش معاملات محصولات بورس کالای ایران شامل بازار فیزیکی، مشتقه و مالی (اوراق سلف موازی استاندارد و گواهی سپرده کالایی) طی ۹ ماه و نیم ابتدای سال ۱۳۹۶ از مرز ۸۱ هزار میلیارد تومان عبور کرد در حالیکه این رقم برای مدت مشابه سال قبل ۵۹ هزار میلیارد تومان بوده است، لذا رشد قابل توجه ۳۷ درصدی داشته است. مقایسه این ارقام با ارزش معاملات سهام در بورس و فرابورس ایران طی مدت مشابه سال‌جاری که حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان بوده است، نشان دهنده میزان اثرگذاری بورس کالا در اقتصاد ملی و اعتماد به این بازار طی یک دهه فعالیت است. هر چقدر معاملات محصولات مختلف فولادی، پتروشیمی، کشاورزی، سیمانی و... به سمت بورس کالا سوق یابد، شفافیت این بازار و اعتماد به آن افزایش خواهد یافت.

طی دو سال گذشته، انتشار اوراق سلف موازی استاندارد و رونق معاملات مشتقه سکه طلا، بورس کالا را روی ریل توسعه بازار مالی قرار داد و این اتفاق بزرگی است که می‌تواند آینده روشن بورس کالا را تضمین کند. به عبارت دیگر در صورت حرکت بورس کالا به سمت معاملات آتی­ به منظور پوشش ریسک و تأمین مالی رفته رفته جای پای سرمایه­ گذاران و فعالان اقتصادی را در این بازار محکم‌تر از گذشته خواهد کرد، تا جایی که چرخ معاملات تالارهای بورس کالا به واسطه تقویت ابزارهای مالی با سرعتی مناسب به حرکت خود ادامه خواهد داد و این امر نوید پویایی این بورس در سال­‌های آینده را می‌دهد.

حمایت هر چه بیشتر سیاستگذاران اقتصادی در عمل، کمک به توسعه محصولات قابل داد و ستد، معرفی ابزارهای نوین در بورس کالا، گسترش انتشار اوراق بهادار مبتنی بر کالا بر روی دارایی‌های جدید و عمق بخشی به این بازار موجب تحقق بیش از پیش کارکردهای اصلی آن در اقتصاد ملی خواهد شد و به حذف رانت‌ها، برقراری عدالت اقتصادی در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی، صنعتی و معدنی، فلزات و پتروشیمی و نهایتاً بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک شایانی خواهد کرد.