خصوصی‌سازی گام به گام صنعت خودرو، سیاست بعدی دولت

به گزارش می متالز، به همین دلیل شرکت‌های دولتی مرحله به مرحله واگذار می‌شوند.» این بخشی از سخنان اصغر خسروشاهی، مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت است که مطرح کرده است. او با نگاهی به شکل‌گیری صنعت خودرو در ایران و جهان به دلیل عقب ماندگی صنعت خودرو و سیاست‌های بعدی دولت پرداخته است. متن کامل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

صنعت خودرو چه مزیتی برای صنایع پایین‌دستی در کشور ایجاد می‌کند؟

صنعت خودرو جزو صنایع مهمی است که یکی از شاخص‌های صنعتی‌سازی کشورهاست و این مسئله به‌دلیل حجم بالای مبادلات بانکی آن است که مشابه این گردش مالی در صنایع نفت و گاز با در اختیار داشتن منابع زیاد دیده می‌شود اما تفاوت صنعت خودرو در این است که نیرو محرکه صنایع پایین‌دستی است و صنایع به آن وابسته هستند از این‌رو این صنعت شاخصی به شمار می‌رود تا کشورهایی که از آن بهره‌مند هستند در سایر صنایع وابسته نیز رشد کنند و در صنعت خودرو نیز دارای فناوری باشند برای نمونه صنعت خودرو، فولاد و سایر آلیاژها را تا صنایع پلیمری و شیمیایی درگیر می‌کند از این رو برای تولید یک خودرو باید همه این صنایع کشور و جامعه رشد کرده باشد تا بتوان خودروساز شد و در نهایت حد اعلای کیفیت در صنعت خودرو مصرف می‌شود به طوری که بهترین و باکیفیت‌ترین فولاد و ورق آهن در صنعت خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و از نظر مواد شیمیایی نیز بهترین رنگ در صنعت خودرو به کار می‌رود؛ حتی بهترین پارچه روکش پارچه یک خودرو می‌شود به همین دلیل این صنایع وقتی رشد می‌کنند و به حد اعلای کیفیت می‌رسند در صنعت خودرو تقاضای بالایی به‌دست می‌آورند.مزیت صنعت خودرو باعث می‌شود تا سایر صنایع نیز همپا با صنعت خودرو رشد کند زیرا زیرساخت‌هایی که در صنعت خودرو ایجاد می‌شود بسیار وسیع است و از آنجا که تولید انبوه یکی دیگر از مزایای تولید است در صنعت خودرو باعث می‌شود قطعه‌سازهایی شکل بگیرد که اشتغالزایی بی‌نظیری را در مقایسه با سایر صنایع رقم می‌زند و از طرف دیگر کیفیت نیروی انسانی در این صنعت نسبت به سایر بخش‌ها بالاتر می‌رود زیرا مهندسی که شروع به تولید قطعه خودرو می‌کند باید از نظر آموزش به اندازه‌ای رسیده باشد که مشغول به کار شده و اقدام به تولید کند و این یعنی رشد نیروی انسانی. همچنین زمینه رشد نظام‌های مدیریتی، لجستیکی، حمل‌ونقل و ترابری به لحاظ حجم عملیات فراهم خواهد شد. از طرف دیگر باید توجه داشت شرکتی که روزانه ۳هزار خودرو تولید می‌کند به همان نسبت در بخش‌های دیگر قطعه تولید و در حجم زیادی از عملیات روزانه فعالیت می‌کند به طوری که حدود ۵۰۰ قطعه‌ساز ملزم به تامین قطعات مورد نیاز و وارد کردن آن به خطوط تولید می‌شوند؛ در این حالت همزمانی تامین و تدارک قطعات باعث رشد سیستم‌ها می‌شود و از نظر مدیریت نیازمند تربیت مدیرانی برای هماهنگی این روند است.

آیا امروز ایران به‌عنوان یک خودروساز شناخته می‌شود؟

وقتی صنعت خودرو در کشوری شکل می‌گیرد جزو کشورهای صنعتی قرار می‌گیرد.
 ایران نیز تجربه طولانی در صنعت خودرو دارد که قبل از انقلاب صنعت خودرو با مونتاژکاری آغاز شد و با تیراژ ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار خودرو روند تولید را از سر گرفت و اکنون تیراژ به بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار خودرو رسیده که نشانه رشد صنعت خودروسازی در کشور است. درواقع در دنیا کسانی که صاحب فناوری در صنعت خودرو هستند به دو صورت فناوری را به‌دست آورده‌اند؛ نخست کسانی که از پایه شروع کرده‌اند مانند اروپا و امریکای شمالی یا شرکت‌های ژاپنی که موتورهای احتراق داخلی و شکل ساده خودرو را کشف، طراحی و تولید و در ادامه فرآیند طولانی را طی کرده‌اند و کشورهایی که فاقد صنعت خودرو بوده‌اند. طبیعی است خودروساز شدن به این دو روش متفاوت است؛ کشورهایی که با مونتاژ کار خود را آغاز کرده‌اند از یک مرحله گذرا باید عبور کنند و صاحب فناوری شوند.

ورود به صنعت خودرو با روش مونتاژکاری چه منافعی را برای صنعت کشورها به همراه دارد و تاکنون چه خودروسازانی با این روش سطح تولید خود را ارتقا داده‌اند؟

مونتاژ شما را در زمینه تولید خودرو متبحر می‌کند اما مرحله بعدی خودکفایی و تولید قطعات در داخل کشور است که شما را در تولید متبحر می‌کند، بعد از این مرحله کم‌کم مرحله طراحی مهندسی شکل می‌گیرد که نگاهی به این مرحله نشان می‌دهد کشوری همچون کره جنوبی به‌خوبی در این مرحله موفق بوده است. درواقع کشور کره در دهه ۷۰ میلادی صنعت خودرو را با دریافت فناوری از ژاپنی‌ها و امریکایی‌ها به شکل مونتاژ همزمان با ایران آغاز کرد اما به مرور زمان موفق به افزایش ساخت داخل و ایجاد زیرساخت تولید و رشد قطعه‌سازان شد و کم‌کم به مرحله طراحی رسیدند. 
هم‌اکنون این کشور ازجمله صاحبان فناوری به شمار می‌رود و خود به صورت مستقل یکی از بازیگران مهم این صنعت است و ایران نیز همان مسیری که آنها طی کردند را گذراند. به دلیل شرایط سیاسی، اقتصادی و پشتیبانی کشورهای پیشرفته همچون ژاپن، اروپا و امریکا این رشد به صورت طبیعی طی شده و آنها به نقطه اوج رسیده‌اند اما در ایران در مقاطعی به دلایل مختلف رشد طبیعی را طی نکرد به‌ویژه پس از انقلاب و اتفاق‌هایی که در زمان جنگ تحمیلی رخ داد صنعت خودرو به طور تقریبی به تعطیلی کشیده شد.

سیاست آینده دولت برای صنعت خودرو چیست؟

با توجه به اینکه نرخ بیکاری در کشور بالاست یکی از صنایعی که می‌تواند این مشکل را حل کند صنعت خودرو است چراکه میزان جذب نیروی انسانی این صنعت به شدت بالاست و متقاضی بیشتری نسبت به سایر صنایع دارد از این رو سیاست بعدی که دولت در صنعت خودرو از آن حمایت خواهد کرد خصوصی‌سازی در صنعت خودرو است که قدم‌های بزرگی در این زمینه برداشته تا این صنعت را به بخش خصوصی واگذار و در کشور رقابت ایجاد کند تا منجر به رشد شود به همین دلیل شرکت‌های دولتی مرحله به مرحله واگذار می‌شوند و امروز صنایع داخلی به سرمایه‌گذاری و خرید سهام خودروسازان علاقه‌مند هستند. البته مهم‌ترین مسئله این است که خصوصی‌سازی باید منطقی انجام شود تا لطمه‌ای به این صنعت وارد نکند از این رو یکی از شاخص‌هایی که دولت باید به آن توجه کند علاقه‌مندی به سرمایه‌گذاری یا خرید سهام شرکت‌های دولتی است و خریداران باید افراد توانمندی باشند در غیر این صورت مشکلات متعددی به وجود خواهد آمد. به همین دلیل یکی از فاکتورهای اساسی که برای خرید سهام شرکت‌ها مطرح می‌شود اطمینان از رشد صنعت پس از واگذاری است تا این واگذاری باعث رکود و تعطیلی صنعت خودرو در سال‌های آینده نشود. درواقع دولت نباید تنها به این نکته توجه کند که خودروسازی‌ها یا سهام آنها را با نرخ بالاتری به فروش برساند؛ مهم‌تر این است که خریدار توان ادامه کار را داشته باشد. این صنعت پیچیده و دارای فناوری ویژه است و در صورت تخصص نداشتن با چالش جدی همراه خواهد شد. امیدواریم با رویکرد جدید درجهت حمایت از صنعت داخلی و خصوصی‌سازی در شرایط پسابرجام به این اهداف دست یابیم.

درحال‌حاضر برای ورود سرمایه‌گذار قوانین سختگیرانه‌ای وجود دارد. وزارت صنعت، معدن و تجارت در جذب سرمایه‌گذار چه پیشنهادهایی را برای تسهیل کار خواهد داشت؟

قوانین زیادی داریم و باید به سمت کاهش بروکراسی برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارحی برویم. امیدواریم در بخش‌های مختلف به این موضوع توجه ویژه شود، کسی که خواستار سرمایه‌گذاری و تولید است در دوره کوتاه قادر به این کار نخواهد بود و این امر تا اندازه‌ای کار را دشوار می‌کند به‌ویژه سرمایه‌گذاران جدید را اذیت می‌کند. جو جامعه هم‌اکنون درجهت حمایت از تولید است ازاین‌رو به سرمایه‌گذار کمک می‌کند زیرا کشور نیازمند اشتغال و سرمایه‌گذاری است و آسان‌سازی به سرمایه‌گذار و تحقق اهداف کمک خواهد کرد.