ایران کشوری لرزه خیز است

به گزارش می متالز، بر همین اساس کارشناس گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی این سازمان ضمن اشاره به تاریخچه لرزه‌خیزی ایران، از کشورمان به عنوان لرزه‌خیزترین کشور منطقه یاد کرد و گفت: کشورهای عراق و افغانستان به ندرت شاهد زمین‌لرزه هستند و بر همین اساس وجود زمین‌لرزه‌های زیاد در ایران در حالی که همسایه‌ها در پایداری به سر می‌برند، امری طبیعی است.

نگاهی به لرزه‌خیزی ایران

نیره صبور، ضمن اشاره به تاریخچه لرزه‌خیزی پهنه ایران‌زمین گفت: بروز زمین‌لرزه‌های متعدد با بزرگای زیاد در برخی از دوره‌های زمانی گذشته نیز به ثبت رسیده و پدیده دور از انتظاری نیست. برای نمونه، این مورد در منطقه کرمان و خراسان جنوبی مشاهده شده است. برخی گسله‌های لرزه‌ زا از نظر ساختاری بالغ هستند و به‌صورت خوشه‌ای فعالیت لرزه‌ای دارند.وی در توضیح این موضوع با بیان اینکه گسله‌های بالغ پس از یک دوره طولانی که فعالیت لرزه‌ای و تجمع انرژی نداشته‌اند، حالا فعال شده‌اند و مدتی فعالیت لرزه‌ای متوسط دارند و دوباره وارد بازه بی‌فعالیتی می‌شوند، افزود: گسله‌های بالغ به سبب فعالیت‌های لرزه‌ای در بازه زمانی بلندمدت، یکپارچه شده‌اند و گسله‌هایی طویل با تکه‌بندی کم را در سطح زمین ایجاد می‌کنند که به هنگام فعالیت، جابه‌جایی کمی را روی گسیختگی سطحی حاصل از آنها می‌توان مشاهده کرد. این کارشناس‌ارشد، از گسله آبیز در غرب ایران به عنوان نمونه بارز این گسله‌ها که طویل‌ترین گسیختگی سطحی زمین‌لرزه‌ای ایران را به‌طول ۱۲۵ کیلومتر سبب شده، یاد کرد و گفت: این گسله‌ها به هنگام فعالیت، جنبش کمتری ایجاد کرده و در نتیجه خسارت کمتری به وجود می‌آورند. صبور خاطرنشان کرد: در مقابل گسله‌های نارس، گسله‌های جوان‌تری هستند که تکه‌بندی زیادی را در گسیختگی سطحی کوتاه آنها می‌توان دید و به هنگام فعالیت، جنبش شدیدتری را به‌وجود می‌آورند و این جنبش زیاد به‌صورت جابه‌جایی زیاد روی سطح زمین ثبت می‌شود. کارشناس گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی ادامه داد: گسله مسبب زمین‌لرزه سلماس واقع در آذربایجان غربی در سال ۱۳۰۸ شمسی از این دسته گسله‌هاست که بلندترین افراز (scarp) زمین‌لرزه‌ای ایران را ایجاد کرده و همچنین گسله‌های مسبب زمین‌لرزه‌های طبس واقع در خراسان جنوبی (۱۳۴۶) و رودبار در گیلان (۱۳۶۸) از جمله این گسله‌ها هستند که از لحاظ تاریخچه لرزه‌ای، فعالیت خوشه‌ای نداشته‌اند و در فاصله‌های زمانی بلند، تک فعالیت لرزه‌ای شدید دارند. وی با بیان اینکه ایران روی کمربند لرزه‌خیزی آلپ-هیمالیا واقع شده افزود: روزانه زمین‌لرزه‌های زیادی در سراسر جهان رخ می‌دهد که ایران به عنوان یکی از لرزه‌خیزترین کشورهای جهان سهم بزرگی در این میان دارد. وی تصریح کرد: گستره لرزه‌خیز ایران همخوانی بسیار نزدیکی با مرزهای سیاسی ایران دارد، به طوری که از سوی شرق و غرب به مرز کشورهای عراق و افغانستان محدود می‌شود و در خارج از مرزهای ایران، این دو کشور همسایه به ندرت شاهد رویداد زمین‌لرزه هستند. کارشناس گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور خاطرنشان کرد: انرژی‌ای که به دلیل فشار وارد شده از سوی صفحه عربی در پوسته ایران انباشته می‌شود، گاه به صورت تغییر شکل‌های بدون زمین‌لرزه مانند چین‌خوردگی و گاه به صورت رویداد زمین‌لرزه‌ای آزاد می‌شود.

لرزه‌های متعدد در ۲ ماه گذشته

به گفته صبور، در بازه زمانی ۲ ماه گذشته، ایران شاهد زمین‌لرزه‌های متعدد و بزرگ بوده که این تعدد رخداد زمین‌لرزه در بازه زمانی کوتاه مدت به‌نظر قابل توجه است اما در بازه زمانی بلندتر، این رفتارهای لرزه‌ای از روند کلی حاکم بر فعالیت لرزه‌خیزی منطقه پیروی کرده و رفتار طبیعی و در خور انتظاری را شاهد بودیم.این کارشناس زمین‌لرزه با بیان اینکه استان‌های کرمانشاه و ایلام در لرزه‌خیزترین منطقه ایران (کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس) واقع شده‌اند، تاکید کرد: در سده‌های گذشته، هیچ زمین‌لرزه بزرگی در منطقه‌ای که زمین‌لرزه ۲۱ آبان ازگله واقع در کرمانشاه رخ داد، به ثبت نرسیده و این در حالی است که حدود ۹۵۰ سال گذشته و در سال‌های ۹۵۸ و ۱۱۵۰ میلادی ۲زمین‌لرزه با بزرگای تخمینی به ترتیب ۴/۶ و ۹/۵ را در این محدوده شاهد بوده‌ایم. وی خاطرنشان کرد: براساس مطالعات انجام شده، محدوده مورد نظر، منطقه‌ای با ظرفیت لرزه‌خیزی بالاست که مدت زمان طولانی فعالیت لرزه‌خیزی بزرگی نداشته و به سبب تجمع انرژی در گذر زمان، رخداد زمین‌لرزه در آن دور از انتظار نیست. از سوی دیگر پیشینه رخداد فوج لرزه‌ای (زمین‌لرزه‌های متعدد در فاصله زمانی کوتاه در یک منطقه کوچک) در این محدوده از زاگرس به ثبت رسیده و در آذر ۱۳۹۲، ۱۱ زمین‌لرزه با بزرگای ۴ تا ۷/۵ را در جنوب شرق شهر سرپل‌ذهاب شاهد بودیم.

ایران و ترکیه، لرزه‌خیزترین کشورهای منطقه

صبور، با اشاره به اینکه زمین‌لرزه‌های متعدد در یک محدوده از ایران به دلیل پدیده متاثر کردن سایر گسله‌های همجوار (Trigger) که انرژی را در خود ذخیره کرده‌اند دور از انتظار نیست، افزود: گاهی به دنبال یک رویداد بزرگ، زمین‌لرزه را در سایر گسله‌های همجوار یا در بخش دیگری از همان گسله شاهد بوده‌ایم. وی به ارائه چند مثال در همین زمینه پرداخت و گفت: زمین‌لرزه سیرچ در استان کرمان با بزرگای ۷ (۱۳۵۹) به دنبال زمین‌لرزه گلباف با بزرگای ۶/۶ در همان سال و حدود یک ماه و نیم بعد از آن رخ داد. زمین‌لرزه فردوس واقع در استان خراسان‌جنوبی نیز با بزرگای ۱/۷ ( ۱۳۴۸) با فاصله یک روز پس از رویداد زمین‌لرزه دشت بیاض با بزرگای ۱/۷ رخ داد و زمین‌لرزه کولی- بنیاباد در منطقه دشت بیاض با بزرگای ۱/۷ (۱۳۵۷) ۱۳ روز پس از زمین‌لرزه کریزان-خواف با بزرگای ۶/۶ همان سال در همان محدوده رخ داد. کارشناس گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی تاکید کرد: زمین‌لرزه‌های کرمانشاه، سومار، هجدک و ماهدشت-جنوب کرج در پهنه‌های لرزه‌خیز شناخته شده کشور رخ داد که مطالعات لرزه زمین‌ساخت در گذشته، لرزه‌زا بودن آنها را نشان داده و انتظار بروز زمین‌لرزه در آنها را داشته‌ایم. صبور خاطرنشان کرد: مطالعه لرزه‌خیزی جنوب شرق آسیا حاکی از آن است که ایران و ترکیه به ترتیب لرزه‌خیزترین کشورهای منطقه را تشکیل می‌دهند و رخ ندادن زمین‌لرزه در کشورهای همجوار نیز پدیده‌ای قابل انتظار است.