۷۰۰هزار هکتار از اراضی این استان در معرض بیابانزایی است

به گزارش می متالز، پدیده بیابانی شدن نه تنها معضلات اقتصادی مثل فرسایش خاک، بیکاری و گرسنگی را به بار می آورد بلکه مسائل اجتماعی مانند مهاجرت را رقم می زند، معضلی که در سال های اخیر گریبانگیر این استان نیز شده و نگرانی های زیادی را بوجود آورده است.چرا که هر چه زمان بیشتری از وقوع خشکسالی در این استان می‌گذرد بر تعداد لکه‌های بیابانی در شهرستان‌های استان و تبدیل برخی از شهرستان‌ها به بیابان افزوده می‌شود.

 به هر روی امروز «روز بیابانزدایی» می باشد، روزی که می بایست متولیان امر برای کاهش بیابانی شدن جنگل ها و مراتع برنامه های مناسبی را طرح ریزی و به اجرا درآورند. در ادامه برخی از صحبت های این مسوولین را می خوانید.

شش و نیم میلیارد تومان جهت اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی شده است

«دکتر حمید ظهرابی»، مدیر کل حفاظت محیط زیست و دبیر کارگروه گرد و غبار استان فارس با اشاره به مناطقی که در این استان در معرض بیابانی شدن می باشد، گفت: وسعت عرصه های بیابانی استان1130000هکتار می باشد و وسعت اراضی در معرض بیابانزایی نیز نزدیک به 700000هکتار است.شهرستان هایی که بیشتر در معرض پدیده ‌بیابانی شدن و بیابان زایی می باشند در مناطق جنوبی فارس مانند لار، لامرد، مهر، خنج، گراش و شهرستان نی‌ریز در شرق استان قرار دارد.

وی افزود: مجموع اعتبارات مصوب جهت اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی اعم از اعتبارات ملی و استانی در سال گذشته در حوزه منابع طبیعی مجموعا شش و نیم میلیارد تومان با تخصیص 70 درصد می باشد.ظهرابی به اقدامات انجام شده برای کاهش بیابان ها اشاره کرد و گفت: فعالیت ها در حوزه طرح های بیابان زدایی شامل پروژه های بیولوژیک، بیومکانیک و مکانیکی  از جمله نهال کاری، مدیریت هرز آب، احداث هلالی های آبگیر و همچنین پروژه های مدیریتی می باشد که به منظور جلوگیری از کاهش و تحقیق پوشش گیاهی و تقویت آن مثل مدیریت چرا و پروژه قرق مراتع صورت می‌پذیرد.

 وی ادامه داد: پروژه های اجرا شده در قالب طرح های مدیریت مناطق بیابانی که قبلا در سطح بیش از  700هزار هکتار از اراضی بیابانی استان  توسط مشاورین  سازمان جنگل ها و مراتع مورد مطالعه قرار گرفته در شهرستان‌های در معرض خطر و بیابانی فوق به مرحله اجرا در می آید.

خطر آتش سوزی ها در بیابانی شدن مراتع

مدیر کل حفاظت محیط زیست گفت: علاوه بر این ها حدود دو میلیارد تومان از منابع ملی ستاد مقابله با گرد و غبار کشور صرف حفاظت، قرق و احیای مناطق حفاظت شده استان در مناطق بیابانی شده است.ظهرابی به تاثیر آتش سوزی ها در بیابانی شدن مراتع اشاره کرد و افزود: وقوع آتش سوزی علاوه بر تهدید تنوع زیستی موجب از بین رفتن و  تخریب پوشش گیاهی شده که این امر به نوبه خود سبب از بین رفتن لایه حفاظتی در سطح اراضی می شود، البته علاوه بر ایجاد زمینه های فرسایش خاک غنی، کاهش ظرفیت آبگیری سد ها، ایجاد روان آب و در نتیجه وقوع سیل های ویرانگر، جلوگیری از نفوذ آب به اعماق زمین موجب پدید آمدن معضلات دیگری مانند بروز گرد و غبار خواهد شد.این دبیر کارگروه گرد و غبار استان فارس گفت: علاوه بر این موارد در سال گذشته چهار و نیم میلیارد تومان هزینه صرف احیای تالاب های استان شده که در مقابله با گرد و غبار موثر واقع شده است.

خارج از ظرفیت و توان خاک، توان آن را پایین می آورد

دکتر «ناصر طالب بیدختی»، عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه شیراز در حوزه محیط زیست نیز با اشاره به تهدیدات بیابانی شدن دشت ها و مراتع گفت: متاسفانه با عملکرد نامناسب برخی کشاورزان ومعدنکاران دشت ها ومراتع به بیابان تبدیل می شود چرا که در هنگام تغییر کاربری زمین ها، زمانی که خاک توان و ظرفیت کافی نداشته باشد، تاب آوری آن نیز پایین می آید.علاوه بر این بهره برداری بیش از ظرفیت مثل برداشت آب های زیر زمینی غیرمجاز هم در بیابانی شدن مراتع تاثیرگذار می باشد چرا که برای برداشت آب نیز شاخص های معینی تعریف شده تا بهره برداری ایمن صورت بگیرد.

وی افزود: این مسائل با تعاریف آمایش سرزمین نیز همپوشانی دارد زیرا بهره برداری مناسب از توان و ظرفیت خاک در این که برای چه تعداد از افراد و تا چه اندازه در اشتغالزایی تاثیرگذار می باشد، تعیین کننده است.در برخی مناطق از این استان بیش از توان سفره های آب زیرزمینی برداشت می شود که خود موجب خشکی و از میان بردن توان خاک و زمین شده است.

بیدختی ادامه داد: در همین استان ۱۸ تا ۲۰ هزار چاه غیرمجاز حفاری شده و در برخی مواقع با تغییر کاربری هایی که صورت گرفته با بهره برداری نامناسب، تغییر اقلیم و پوشش گیاهی نیز پدید آمده و از آنجایی که گرمای هوا بیشتر شده خود به تبخیر آب و خشکی مراتع کمک کرده است.

بیکاری و فشار روز افزون بر منابع طبیعی

وی افزود: بعد از دوره ۱۰ ساله خشکسالی با وفور بیکاری مواجه شده ایم که این معضل نیز با فشار به منابع طبیعی و جنگلی همراه شده است به فرض مثال ۶ برابر زمین ها و مراتع چرای دام، گاو و گوسفند وجود دارد که پاسخگو نیست.

راهکار اصلی پایش است

این استاد دانشگاه راهکار اصلی را در پایش دانست و گفت: این روش اهمیت زیادی دارد که از طریق ماهواره ها و سنجش از راه دور می توان آن را بررسی و ارزیابی کرد.علاوه بر این ایجاد نرم افزار مدیریتی در توسعه پایدار نیز موثر می باشد و در بخش سخت افزاری هم می توان با مالچ پاشی و قروق که از روش های فیزیکی می باشد از بیابانی شدن مراتع جلوگیری کنیم، البته از نگاهی دیگر می توان از همین بیابان های موجود برای جذب توریسم کمک گرفت.

بیدختی با بیان این که وضعیت اقتصادی هر استان نقش مهمی در کاهش بیابان ها ایفا می کند، افزود: با احیای سفره های آب زیر زمینی و اشتعالزایی از فشار بر منابع طبیعی کاسته می شود اما در حال حاضر نه تنها استان بلکه کشور ما با رکود اقتصادی مواجه است.هر چند آموزش و فرهنگسازی برای جلوگیری از بیابانی شدن موثر می باشد اما قوانین و مقرارت از کاستی هایی رنج می برد و علاوه بر این اجرای قوانین ما در این زمینه کمرنگ تر از کشورهای توسعه یافته است.

برای مقابله با بیابانی شدن مراتع به بودجه و اعتبار مالی کافی نیاز است

این عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز بیان کرد: با این همه در استان فارس برای کاهش بیابان ها کارهای خوبی انجام شده و نسبت به دیگر استان ها موقعیت بهتری دارد اما با این حال به بودجه و اعتیار بیشتری نیاز دارد.وی با تاکید بر نقش مردم و کشاورزان در کاهش بیابان ها گفت: بهره بردای مناسب در بیابانزدایی تاثبر مثبت می گذارد و از ریزگرد و آلودگی های زیست محیطی جلوگیری می کند.چرا که کاربری های کشاورزی، صنعتی و خدماتی هر یک دارای اصول آمایش و تاب آوری خاص خود می باشد که می تواند در این راستا موثر واقع شود.

دست‌کاری‌های انسان در طبیعت عامل اصلی بیابان‌زایی محسوب می‌شود

شهرام منتصری، مدیر کل منابع طبیعی استان فارس هم عملکرد انسان را در بوجود آمدن این پدیده دخیل دانست و گفت: دست‌کاری‌های انسان در طبیعت عامل اصلی بیابان‌زایی محسوب می‌شود که می‌تواند در اثر تغییرات اقلیمی و کمبود بارش باشد.

وی با بیان این که طی دو سال گذشته با توجه به بارش‌های مناسب در سطح استان و اقدامات انجام شده تا حد قابل توجهی از افزایش بیابان در فارس جلوگیری شده، افزود: این سازمان با اجرای طرح‌های زیادی از جمله پروژه‌های بیابان زدایی در برخی از نقاط استان مانند نی ریز، لار، لامرد، خنج، فراشبند، مهر، آباده و بوانات از افزایش بیابان جلوگیری کرده است.

سه میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان در مقابله با بیابان زایی تخصیص یافت

مدیر کل منابع طبیعی استان فارس با اشاره به این که بالغ بر سه میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان از اعتبارات ملی و استانی برای اجرای طرح‌های مقابله با بیابان زایی تخصیص یافته، گفت: در اجرای این طرح ها کارهای موثری صرت گرفته که شامل درخت کاری، بذرپاشی، زادآوری علف‌ها و بوته‌ها و ترمیم پوشش‌های گیاهی می شود، البته از سال گذشته تا کنون یک هزار و ۵۰۰ حلقه چاه در فارس پر شده است.

در این میان «کرامت الله کریمی مزیدی»، معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه ای فارس هم با تایید این که فعالیت چاه های غیرمجاز زنگ خطری برای محیط زیست می باشد، گفت: برداشت آب های زیر زمینی قابل جبران نیست و این رویه شانس زندگی باکیفیت و بهره مندی از منابع طبیعی را خواهد گرفت.
 وی با بیان این که  شهرستان های مرودشت، شیراز و داراب بیشترین تعداد چاه های غیرمجاز را دارند، تاکید کرد: این حفاری های غیرمجاز تخلف می باشد و لازم است که دستگاه های قضایی به طور جدی وارد میدان شده و با آن ها برخورد کنند.
 
بر پایه این گزارش، مقابله با بیابان زایی، رفع بیکاری، کاهش مهاجرت، امنیت غذایی، کاهش فقر و گرسنگی، در مناطق روستایی و ایجاد مقاومت در برابر چالش‌های بزرگ زیست محیطی را تضمین می کند که به برنامه های جدی تری نیاز دارد.