ایجاد شبکه‌ای از فعالان اقتصادی شناسنامه‌دار در گمرک برای حمایت از تولید و تسهیل تجارت / تشریح آخرین وضعیت گمرک هوشمند

به گزارش می متالز، مهدی میراشرفی رئیس کل گمرک ایران در نود و ششمین جلسه شورای گفت‌وگو با ارائه گزارشی از فعالیت‌ها و اقدامات گمرک در راستای بهبود روندهای گمرکی در کشور، گفت: به‌روز شدن رویه‌ها و ایجاد شبکه‌ای از فعالان اقتصادی شناسنامه‌دار و حرفه‌ای از دیگر موضوعاتی است که پیگیری می‌کنیم. اگر بتوانیم این گروه از حرفه‌ای‌ها را شناسایی کنیم قابلیت ارائه تسهیلات ویژه به این افراد را هم داریم؛ کاری که در تمام دنیا انجام شده است.

رئیس کل گمرک با اشاره به اینکه پیش از شروع کرونا 50 درصد تولید ناخالص داخلی در سطح بین‌المللی را تجارت تشکیل می‌داد، گفت: علاوه بر تولید و تلاش برای رونق آن باید به تجارت و شاخه‌های اصلی آن یعنی صادرات، واردات و ترانزیت هم توجه بیشتری داشته باشیم.

وی افزود: به همین دلیل بیشتر کشورهای پیشرفته حمایت از تولید را به استراتژی حمایت از تولید و توسعه صادرات تبدیل کرده‌اند.

میراشرفی با بیان اینکه تسریع در انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالا از اهمیت بالایی برخوردار است، اظهارداشت: براساس ارزیابی و مطالعات سازمان جهانی گمرک، هر یک روز معطلی کالا در اماکن گمرکی و غیرگمرکی معادل یک درصد به قیمت تمام شده کالا اضافه می‌کند و به تعبیر دیگربه همین اندازه هزینه صاحب کالا را بالا می‌برد. بنابراین هر قدر در فرآیند ترخیص، سرعت و سهولت انجام شود، هزینه تولیدکننده کاهش خواهد یافت.

وی گفت: سازمان جهانی گمرک، کنوانسیون تجدیدنظر شده کیوتو (RKC) را به منظور تسهیل تجارت تصویب کرده است که ما هم یکی از اعضای آن هستیم. این کنوانسیون در کل ناظر بر تسهیل تجارت بوده و موافقت‌نامه تسهیل تجارت (TFA) سازمان جهانی تجارت برگرفته از همین کنوانسیون است.

رئیس کل گمرک افزود: بعد از حادثه یازده سپتامبر، اتفاقی در عرصه بین‌المللی رخ داده و آن این است که قبل از ورود کالا به گمرکات مشخصات آن از مبدأ ارسال کالا گرفته می‌شود و زمانی که کالا به مرزهای گمرکی می‌رسد با بررسی مستندات و اخذ آن، کالا در کوتاه‌ترین زمان عبور می‌کند. بدین ترتیب مرزها به محل عبور کالا تبدیل می‌شوند نه عامل ایستایی و توقف. به عبارت دیگر گمرکات، مرزها و بنادر محل عبور کالا هستند.

معاون وزیر اقتصاد اظهارداشت: براساس ماده 143 قانون امور گمرکی که به موضوع حسابرسی پس از ترخیص (PCA) اشاره دارد، کنترل‌های گمرکی در مورد فعالان مجاز اقتصادی به بعد از ترخیص موکول می‌شود و کالا می‌تواند بلافاصله ترخیص گردد.

وی افزود: در تجارت امروز دنیا، سازمان‌ها به این سمت حرکت می‌کنند که کنترل‌های مزاحم و ملموس را به کنترل‌های غیرمزاحم و غیرملموس تبدیل کنند و زمان تشریفات گمرکی را کاهش دهند. این کار الان در دنیا انجام می‌شود و ما هم‌اکنون به همین سمت حرکت می‌کنیم.

رئیس کل گمرک با اشاره به الزامات تجارت در هزاره سوم که شامل الکترونیکی کردن، مجازی‌سازی، هوشمندسازی است، اظهارداشت: در سیستم گمرک الکترونیکی بخش اعظم رویه‌ها به شکل بدون کاغذ انجام می‌شود و ما هم در گمرک ایران این سیستم را اجرایی کردیم و کاغذ به طور کامل از مکاتبات گمرکی حذف شده و با این کار امکان جعل اسناد کاهش یافته است.

وی گفت: در مجموع با الکترونیکی کردن رویه‌ها به نحو قابل توجهی از میزان جعل و تقلب کاسته شده است.

میراشرفی اظهارداشت: گمرک اولین سازمان بود که نسبت به حذف عامل انسانی در ارائه اظهارنامه اقدام و سیستم کارشناس مجازی را راه‌اندازی کرده است. البته تا رسیدن به وضعیت مطلوب در این زمینه راه طولانی در پیش داریم.

رئیس کل گمرک اضافه کرد: در همین زمینه ما سال گذشته سیستم گمرک موبایل را با شعار، از هر کجا و هر زمان می‌توانید کالای خود را اظهار کنید" راه‌اندازی و این امکان را برای ذی‌نفعان گمرک فراهم کردیم که از طریق گوشی تلفن همراه متصل به اینترنت، امور گمرکی خود را در پنجره واحد گمرکی انجام دهند. البته همان‌طور که گفتم ما در زمینه هوشمندسازی در ابتدای راه هستیم.

میراشرفی همچنین با اشاره به برخی از اقدامات انجام شده در چارچوب گمرک الکترونیک و برنامه هوشمندسازی گمرک ازجمله راه‌اندازی سیستم پلمپ الکترونیکی در رویه ترانزیت، بر لزوم استفاده از ظرفیت‌های بالفعل ترانزیتی کشورمان نظیر کریدور تجاری شرق به غرب به‌خصوص در مورد کشورهای محصور در خشکی تأکید کرد.

میراشرفی گفت: اقدام دیگری که در بحث هوشمندسازی در گمرک اشاره شده راه‌اندازی شبکه اجتماعی "we" و شناسایی فعالان مجاز اقتصادی، به منظور ارائه خدمات الکترونیکی به آنها است.

وی افزود: شناسایی فعالان مجاز اقتصادی و ارائه خدمات گمرکی به این فعالان سبب شد که ما اکنون مدیریت ریسک هوشمند را عملیاتی کنیم که قبلاً غیرهوشمند بود.

معاون وزیر اقتصاد خاطرنشان کرد: حال ممکن است این سئوال پیش بیاید که با وجود انجام این همه اقدامات اصلاحی در گمرک، چرا هنوز هم در تجارت با مشکل مواجه هستیم. به نظر می‌رسد که علت اصلی این موضوع را باید در تعدد قوانین و مقررات و همچنین ناهماهنگی بین سازمان‌های دخیل در امر تجارت دانست که متأسفانه تجارت ما را رنج می‌دهد و باعث مشکلات زیادی می‌شود.

میراشرفی اظهارداشت: وجود قوانین متعدد و ارتباط حدود 30 دستگاه مختلف با مساله تجارت، کار را بسیار سخت کرده است. قوانین متعدد، متکثر و متناقضی در مورد تجارت جاری است که هماهنگی آنها با یکدیگر اتفاق نمی‌افتد و برای رفع این مشکل مدیریت واحد مرزی را دنبال می‌کنیم.

وی با بیان این مطلب که در دنیا، امری واحد، مرجعی واحد دارد، تشریح کرد: در ایران هر موضوعی با حدود 4 مرجع مواجه است. از طرفی این 4 مرجع نیز استانداردهای متناقضی با یکدیگر دارند، بنابراین تعدد قوانین مانع از کیفیت بالای تجارت می‌شود.

رئیس کل گمرک ایران بیان کرد: به طور مثال اگر از چهار سازمان ذی‌مدخل در امر تجارت در مورد واردات یک کالا، سه سازمان خوب عمل کنند، ولی یک سازمان ناهماهنگ باشد، ترخیص این کالا با مشکل مواجه خواهد شد. بنابراین کاهش قوانین و مقررات و اجرای مدیریت یکپارچه مرزی می‌تواند راهکاری مؤثر برای رفع مشکلات باشد.

میراشرفی گفت: ناهماهنگی بین دستگاه‌ها مشکل دیگری است که مانع از فعالیت‌های گمرکی مناسب می‌شود. در هر کشوری یک نظام گمرکی وجود دارد، اما در ایران چنین نیست، قانون امور گمرکی مسوولیت‌های خطیری را برعهده گمرک گذاشته و طبق ماده ۲ این قانون گمرک مرزبان اقتصادی و طبق ماده ۱۲ متولی ایجاد هماهنگی مرزی است، در حالی که گمرک ابزار این مدیریت و امکانات و تجهیزات آن را ندارد.

وی افزود: نبود کانتینرهای یخچال‌دار در ایران یک معضل جدی است که روند ترانزیت و حمل کالا را مختل می‌کند. از طرفی نبود زیرساخت‌ها در گمرکات باعث می‌شود کالا مدتی را در پایانه‌های مرزی متوقف شود و هزینه‌های تجارت افزایش یابد.

معاون وزیر اقتصاد بیان کرد: ایران پتانسیل‌های بالایی از نظر ترانزیت و تجارت دارد و نباید اجازه دهد که این ظرفیت از بین برود. امروز دنیا به سمت کنترل‌های غیرملموس و کوتاه در گمرک می‌رود. ایران نیز باید در این مسیر قدم بردارد.

میراشرفی، از پیگیری‌های این سازمان برای امکان ورود موقت به کشور متناسب با شرایط پیچیده حاکم بر اقتصاد خبر داد و گفت: ورود موقت به عنوان یک راهکار جلوی پای ما قرار دارد و باید از آن استفاده کنیم.

رئیس کل گمرک در بخش دیگری از سخنانش با نمایش یک پاورپوینت به تشریح خلاصه‌ای از اقدامات صورت گرفته و پیشنهادهای گمرک در راستای رونق و جهش تولید اشاره کرد و از رایزنی با کشورهای همسایه جهت رفع موانع و محدودیت‌های موجود در مرزها، پیشنهاد تهیه پروتکل بهداشتی به سازمان جهانی گمرک جهت اجرا توسط کشورهای عضو، شبانه‌روزی کردن فعالیت گمرکات مهم جهت تسریع در خروج کالاهای صادراتی، تفویض اختیار صدور تمدید مجوزهای ورود موقت جهت پردازش نام برد و گفت: در حوزه صادرات نیز اقدامات حمایتی زیادی توسط گمرک صورت گرفته که به عنوان نمونه می‌توان به به‌روزرسانی ضوابط سیستم انتخاب مسیر اظهارنامه‌های گمرکی و اعمال روش‌های مدیریت خطر (ریسک) در انجام تشریفات صادرات کالاها، ایجاد امکان نگهداری بخشی از محموله صادراتی به جای اخذ تضمین ارائه خدمت حمل یکسره و ارزیابی در محل به واحدهای تولیدی در انجام تشریفات گمرکی محموله‌های صادراتی، ایجاد امکان خروج محموله‌های صادراتی از طریق بازارچه‌های مرزی و ارائه خدمات گمرکی در خارج از ساعات اداری و ایام تعطیل اشاره کرد.

رئیس کل گمرک ایران در ادامه به برخی از پیشنهادات گمرک برای تسریع و تسهیل جهش تولید اشاره کرد و گفت: استفاده حداکثری از ظرفیت قانونی ورود موقت مواد اولیه جهت پردازش تولید محصولات صادراتی، فراهم‌سازی شرایط استفاده از ضمانت‌های صندوق ضمانت صادرکنندگان، رفع مشکلات صادرکنندگان جهت رفع تعهدات مربوط به برگشت ارز حاصل از صادرات کالاها از محل ورود موقت مواد اولیه از سوی بانک مرکزی، ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی ازجمله محوطه‌ها، ساختمان‌ها و اماکن مربوط و جاده‌های مواصلاتی توسط استانداری‌ها، امتیاز لازم جهت تجهیز مرزها به ویژه بازارچه‌های مرزی به تجهیزات کنترلی الکترونیکی همچون دستگاه‌های ایکس‌ری، لزوم اجرای دقیق مصوبات موجود درخصوص اعمال مدیریت واحد مرزی توسط گمرک ازجمله پیشنهادات گمرک در جهت رونق و جهش تولید است که امیدواریم مورد توجه مسوولان امر قرار گیرد و هر چه سریع‌تر به عرصه عمل درآید.

بر پایه این گزارش تجار و بازرگانان و فعالان اقتصادی حاضر در این نشست ضمن استقبال از سخنان. رئیس کل گمرک و راه‌حل‌های ارائه شده توسط ایشان، تمایل و علاقه‌مندی خود را برای همکاری و همفکری بیشتر با گمرک اعلام کردند.