چابهار، نقطه تفاهم ایران و هند

 به گزارش می متالز، با این وجود، هند نه تنها از نظر جغرافیایی به ایران نزدیک‌تر است، بلکه چشم‌انداز مشترکی در منطقه غرب آسیا با ایران در زمینه مسائل سیاسی دارد.

اقتصاد هند چهارمین اقتصاد بزرگ جهان به حساب می آید و به نظر می‌رسد که با توجه به رشد اقتصادی این کشور، هند در سال‌های آینده و تا قبل از سال 2050 به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان شناخته خواهد شد. هند با رشد اقتصادی متوسط ۸ درصد طی ۸ سال گذشته به یک قدرت اقتصادی تبدیل شده‌ و این میزان رشد نزدیک به رشد اقتصادی دیگر قدرت اقتصادی جهان یعنی چین است.

کارشناسان اقتصادی، نقطه شروع پیشرفت‌های اقتصادی هند را در اوایل دهه نود میلادی و سال ۱۹۹۱ می‌دانند. در این سال مانموهان سینگ (Manmohan Singh) وزیر دارایی هند، برنامه‌هایی را برای خروج کشور از اقتصاد دستوری و دولتی هند،  به تصویب رساند و به تدریج به اجرا درآورد. از آن زمان به بعد به تدریج قوانین مرتبط با اقتصاد به خصوص در بخش مالیاتیِ که دست و پاگیر به حساب می آمدند لغو شدند. قوانین صادرات و واردات کشور تعدیل و همین امر باعث شد که امکان سرمایه‌گذاری خارجی گسترده فراهم بیاید. در این میان امنیت سرمایه‌های داخلی تأمین شد. سینگ بعد ها و در سال 2004 به عنوان نخست وزیر هند انتخاب شد و تا سال 2014 در این سِمت ماند توسعه طرح‌هایی را که خود شروع کرده بود را ادامه داد. تحلیل گران اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند هند تا سال ۲۰۲۰ میلادی پس از آمریکا و چین سومین کشور صنعتی جهان و یکی از 5 قدرت برتر اقتصادی جهان تا سال 2050 شود.

اقتصاد هند به دلیل داشتن منابع و ذخایر متنوع در بخش های مختلف کشاورزی و صنعتی، شهرت دارد. با توجه به جمعیت بالای این کشور نیوری کار در هند ارزانتر از سایر کشورهای جهان است و همین امر باعث شده که هند به مکان بسیار جذابی برای سرمایه گذاری هایی تبدیل شود که به نیروی کار انسانی تکیه دارند. ضمن اینکه انبوه جمعیت تحصیلکرده و مسلط به زبان انگلیسی وضعیت را برای سرمایه گذاران بخش هایی مانند IT و فناوری های جدید ایده آل کرده است.

ایران نیز به دلیل واقع شدن در منطقه خاورمیانه برای اقتصاد هند از اهمیت بسیاری با هدف رسیدن به بازارهای آسیای میانه برخوردار است و شاهد این مدعا تلاش هند برای توسعه بندر چابهار در جنوب شرقی ایران بوده که به عنوان رقیبی برای بندر گوآدر پاکستان که توسط چینی ها و با سرمایه 45 میلیارد دلاری حال تکمیل است، شناخته می شود. در واقع هند به دلیل رقابت دیرینه ای که با پاکستان داشته قصد دارد با دور زدن این کشور به آسیای مرکزی وارد شود و چابهار مناسب‌ترین مسیر برای صادرات کالاهای هندی به‌شمار می‌رود. از نظر سیاسی ایران و هند بندر چابهار را راهی برای قدرت بخشیدن به دولت مرکزی افغانستان می‌دانند که با ناآرامی های داخلی رو به رو است. افغانستان  که در خشکی محصور است در صورت گسترش بندر چابهار می تواند بدون نیاز به کراچی صاحب یک کریدور تجاری و سرمایه‌گذاری شود.

سفر روحانی که روز پنجشنبه 26 بهمن آغاز شد و روز 28 بهمن ماه پایان یافت به دنبال دعوت رسمی "نارندرا مودی" نخست وزیر هند از رییس جمهوری ایران صورت گرفت که در این سفر علاوه بر هیات سیاسی هیات اقتصادی نیز به همراه روحانی بودند. در جریان سفر نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند به ایران در خرداد سال ۹۵ طرفین تفاهمنامه‌ای به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار برای توسعة بندر «چابهار» امضا کردند.

ایران، هند و افغانستان توافقنامه سه جانبه‌ای برای احداث یک کریدور حمل و نقل بین‌المللی در چابهار امضا کرده‌اند و به نظر می رسد که یکی از اهداف این سفر ادامه گفت و گو ها درباره آینده این بندر باشد. هند در حال حاضر ۸۵ میلیون دلار برای گسترش بندر چابهار سرمایه‌گذاری کرده و در مقابل اجازه استفاده از دو لنگرگاه به مدت ۱۰ سال را به دست آورده است. با این وجود سرمایه گذاری هند برای گسترش بندر چابهار به دلیل تحریم‌های بین المللی علیه ایران با کندی پیش می‌رود.

ناامیدی از چشم انداز برجام دلیل افزایش روابط با هند

یک کارشناس روابط بین الملل ناامیدی در رسیدن به چشم انداز مورد نظر برجام و تغییر جهت در سیاست خارجی را دلیل افزایش روابط با هند اعلام کرد.

عبدالله مهربان کارشناس روابط بین الملل با اشاره به وضعیت کنونی بازار ارز و مشکلات سرمایه گذاری در کشور گفت:" از نظر اقتصادی به نظر می‌رسد که برخلاف آنچه که در مورد برجام و چشم انداز آن گفته می شد و بعد از ناامیدی کامل از چشم انداز مورد نظر در برجام که باعث ادامه مشکلات سرمایه گذاری خارجی و افزایش قیمت دلار شد ایران نگاه خود را به سوی شرق برگرداند."

مهربان ادامه داد:" هند قابلیت خوبی از نظر اقتصادی دارد از نظر اقتصادی نیاز به انرژی دارد اما باید دید که اقتصاد دو کشور ایران و هند مکمل یکدیگر هستند ؟"

این کارشناس روابط بین الملل در مورد وضعیت اقتصادی هند و رابطه این کشور با آمریکا گفت:" آمریکا در دوره ای روابط خود را با پاکستان گسترش داده بود ولی با توجه به اینکه هند از نظر منابع و ظرفیت های اقتصادی نسبت به این کشور برتری دارد، روابط خود را با هند گسترش داد. بر همین اساس آمریکا نمی تواند به راحتی اجازه دهد که هند به سوی ایران برود."

وی افزود:" در این میان باید به تلاش های آمریکا برای مهار کره شمالی در منطقه شرق آسیا نیز اشاره کرد که سیاست افزایش روابط با هند به همین دلیل است"

مهربان با تاکید بر نقش مبادلات با روپیه هند گفت:" در مورد مبادلات با روپیه با هند، در صورتی که این اقدام هند تبدیل به عرفی در نظام اقتصادی جهان شود می تواند بر دلار آمریکا به عنوان یک ارز مورد استفاده در جهان تاثیر بگذارد."

این کارشناس روابط بین الملل در پایان گفت:" اقتصاد و سیاست تاثیر متقابل بر یکدیگر دارند. سیستمی که نظام اقتصاد بین الملل را امروز تشکیل می دهد برای دهه‌ها ادامه داشته و از پیچیدگی‌های خاص خود برخوردار است. ایران نباید با این سیستم اقتصادی بین الملل بازی کند زیرا اگر کشوری بخواهد برخلاف قوانین حال حاضر بر نظام اقتصاد بین الملل رفتارذ کند ضربه خواهد خورد. چین می تواند با توجه به اقتصاد خود این کار را انجام دهد اما ایران به دلیل شکننده بودن اقتصاد خود قادر به انجام چنین کاری  نیست."