مدیر کل محیط زیست فارس: شیوه های کنونی برداشت از معادن نمک مهارلو مورد تایید محیط زیست نیست/ سازمان صمت نباید این شیوه های برداشت مخرب را تایید کند

به گزارش می متالز، «حمید ظهرابی»، مدیر مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس از وضعیت معادن مستقر در تالاب مهارلو و مشکلات عمده آن خبر داد و گفت: حدود ۶ معدن نمک آبی در تالاب مهارلو مستقر می باشد که سه معدن آن فعال و سه معدن دیگر غیر فعال است.

ظهرابی در خصوص مجوز این معادن بیان داشت: ۴ معدن دریاچه مهارلو فاقد مجوز  محیط زیست می باشد که از قدیمی ترین معادن این منطقه بوده و از این اداره کل مجوز ندارد اما ما دو معدن دیگر دارای مجوز از این اداره می باشد که یکی فعال و دیگری غیر فعال است.

تخریب زیستگاه، نا امنی و آلودگی در کمین مهارلو

وی در ادامه در خصوص مشکلات و اثرات زیست محیطی  این معادن برای منطقه افزود: ضروری می باشد که نحوه استحصال نمک مورد بازبینی و ارزیابی قرار گیرد چراکه فعالیت معدنی در تالاب ها پیامدهایی نظیر تخریب زیستگاه، نا امنی و آلودگی به همراه دارد، علاوه بر تاثیر بر ارزش های بوم شناختی باعث تخریب منظر و از بین رفتن ارزش های زیبا شناختی و صدمه به کارکردهای پایدار و مناسبی مانند گردشگری و تفرج می شود.
 ظهرابی گفت: ایجاد حوضچه های مصنوعی و در معرض تبخیر قرار دادن آب در محیط های کم آبی نظیر مهارلو هم از دیگر اثرات منفی برداشت نمک و واملاح از این تالاب است.

ممنوعیت برداشت غیرمجاز نمک

مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس اظهار داشت: بر اساس قانون حفاظت و احیای تالاب ها و آیین نامه اجرایی آن بهره برداری از معادن در تالاب ها بدون کسب مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست ممنوع می باشد و برداشت از نمک در تالاب های آب شور فقط با مجوز سازمان آن هم به روش های مدار بسته که با کمترین هدر رفت آب همراه باشد امکان پذیر است.
 وی تاکیدکرد: شیوه های کنونی برداشت از معادن نمک مهارلو مورد تایید محیط زیست نیست و سازمان صنعت، معدن و تجارت نباید این شیوه های برداشت مخرب را تایید نماید.
ظهرابی در خصوص آخرین وضعیت دریاچه مهارلو گفت: حدود شصت درصد این تالاب پوشیده از آب می باشد و شرایط این تالاب به نسبت تالاب های حوضه مرکزی ایران در  شرایط بهتری قرار دارد اما  به واسطه نداشتن عمق مناسب هنوز کارکردهای اکولوژیکی خود را به طور کامل بازیابی نکرده است.
وی به رنگ صورتی دریاچه مهارلو اشاره کرد و ادامه داد؛ رنگ دریاچه ها و تالاب ها تابعی از املاح موجود و رنگ میکرو ارگانیسم و جلبک هایی می باشد که در آن محیط رشد می کند، رنگ دریاچه مهارلو نیز در این فصل از سال و همزمان با افزایش تبخیر و شور تر شدن دریاچه به دلیل رشد و افزایش بیوماس باکتری های نمک دوست و نوعی جلبک می باشد که بازتاب دهنده رنگ صورتی  است.

مدیر مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس افزود:برای مدیریت تالاب مهارلو در حال تدوین برنامه مدیریت زیست بومی هستیم، برای تدوین این برنامه تا کنون چند کارگاه برنامه ریزی مشارکتی با حضور  گروه های ذینفع انجام شده و پس از برگزاری کارگاه های تکمیلی فرایند نهایی سازی و تصویب برنامه در دستور کار قرار می گیرد.

برخورد شدید با هر گونه تغییر کاربری غیرمجاز

وی با بیان این که فعالیت و بهره برداری معادن  بایستی متناسب با شرایط و تکنولوژی روز ارتقا یابد، گفت: تالاب مهارلو در منطقه ای با ویژگی های کمبود آب و تبخیر بالا واقع شده، بنابراین حفظ منابع آب در این حوضه مهمترین مولفه در پایداری اکوسیستم و پشتیبانی  پایدار فعالیت های اقتصادی مرتبط با این تالاب است. استفاده از تکنولوژی های جدید استحصال املاح از آب های شور اولین خواسته ای است که دنبال خواهد شد. از همین رو در صد هستیم از صدور مجوز های جدید جلوگیری و فرصت را برای ارتقای تکنولوژی معادن مجاز فراهم می نماییم.

ظهرابی ادامه داد: هرگونه ساخت و ساز و توسعه در مناطق حفاظت شده باید بر اساس طرح جامع و تفضیلی مدیریت منطقه صورت گیرد چراکه سازمان حفاظت محیط زیست در مناطق حفاظت شده قائم مقام کلیه دستگاه های دولتی به شمار می رود و با هر گونه تغییر کاربری غیرمجاز در این مناطق به شدت برخورد می شود.

اقدامات عمده آموزش و ترویج قوانین و مقررات تالاب ها و دریاچه ها

مدیر مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس گفت:در خصوص مدیریت جامع منعطف دریاچه مهارلو مَی بایست از جنبه های مختلف مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. نمی توان فقط با یک دیدگاه و آن هم فقط در خصوص زمین خواری مشکل دریاچه را حل کرد.لازم می باشد، همه جنبه ها را مد نظر قرار داد، در این رابطه به صورت خیلی مختصر و ساده رعایت حریم و بستر دریاچه، چه از نظر طولی و چه از نظر ارتفاعی اهمیت زیادی دارد که این حریم را با توجه به قانون توزیع عادلانه آب و قوانین دیگر مَی توان اعمال نمود.

ظهرابی بیان کرد: محدوده حریم دریاچه ها با توجه به بالاترین تراز آب دریاچه و تراز متوسط دریاچه مشخص می شود که در این خصوص باید بعد از بالاترین تراز با توجه به وضعیت ساحل موردنظر، توپوگرافی و کاربری آن هم حریمی اضافه بر تراز بالاترین حد آب مد نظر قرار داد.
وی به برخی زمینه های لازم در مدیریت دریاچه خواری اشاره کرد و ادامه داد:اقدامات مدیریتی مناسب در دریاچه ها شامل:جلوگیری و مدیریت ورود آلاینده های کشاورزی و شهری، فرسایش و رسوبگذاری می باشد که هر کدام از موارد فوق جزییات خاص خود را مَی طلبد که در گزارش دیگری مَی توان به آن پرداخت.

ظهرابی افزود: تکنیک ها و روش های مدیریت حوضه آبریز دریاچه  مانند:حفاظت حوضه آبریز، بازیابی  و احیا اکولوژیکی تالاب، تصفیه مناسب جمع آوری آب باران شهری، روش های شیمیایی کنترل فسفر و اقدامات مدیریتی مناسب نرم افزاری ضروریست.

وی با اشاره به اقدامات عمده آموزش و ترویج قوانین و مقررات تالاب ها و دریاچه ها توضیح داد: کنترل فرسایش و رسوب، مدیریت جمع آوری آب های سطحی، رعایت حریم های گیاهی در سواحل دریاچه ها، عقب راندن تجاوز های انجام شده به سواحل با رعایت حریم قانونی، مقررات در خصوص دامداری ها، مدیریت جامع پسماند در محدوه دریاچه ها و محدودیت در استفاده از فسفر در کودهای مصرفی در اراضی کشاورزی در محدوده دریاچه ها و حوضه آبریز اهمیت بسزایی دارد.

مدیر مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس به روش ها و برنامه های حفاظتی اشاره کرد و گفت: برنامه های میان مدت و بلند مدت، عقب راندن تجاوز ها در سواحل و حفظ حریم اکولوژیک، خریداری و یا معوضی أراضی حقوقی در محدوده حریم هاست که باید مد نظر قرار گیرد.

خطر تهدیدات در کمین مهارلو

ظهرابی با اشاره به برنامه توسعه کمتر تاثیر گذار در زمینه های  مختلف کاربری در حریم و خود دریاچه ها ادامه داد: قایق رانی، اقدامات گردشگری و تفریحی، کاهش رواناب ها با سیستم های نفوذپذیر، مدیریت گونه های گیاهی و جانوری مهاجم، مدیریت سیستم های سپتیک تانک ها نیز از موارد مهم دیگری می باشد که رعایت آن ضررویست.علاوه بر این ها موضوع آموزش و اقدامات ترویجی نیز بسیار اهمیت دارد که خود برنامه های جداگانه ای مَی طلبد.البته تحقیقات و پژوهش های پایه ای و کاربردی هم اهمیت خاص خود را دارد.

مدیر کل محیط زیست فارس با تاکید بر این که برای جلوگیری از دریاچه خواری باید اقدامات گسترده و پیوسته ای صورت بگیرد، گفت: دریاچه ها جزئی از تالاب ها محسوب مَی شوند که حفظ و حراست آن ها باید در دستور سازمان های مسئول چون محیط زیست، بهداشت، سازمان آب، گردشگری، منابع طبیعی، آبخیزداری، سازمان های مردم نهاد و دوستداران محیط زیست قرار گیرد.
وی با بیان این که تالاب ها و دریاچه ها از نظر محلی، منطقه ای و ملی مهم می باشد و از نظر جهانی نیز اهمیت بسزایی دارد، افزود: ارزش ها از تالاب ها از جنبه های متعدد تاثیر گذار است، برخی از این ارزش ها شامل تنوع زیست گیاهی و جانوری، تعدیل آب و هوای منطقه، پتانسیل مدیریت سیلاب، زیست بوم پرندگان مهاجر بین المللی، پتانسیل گردشگری و تفرجی، منافع اقتصادی برای ساکنان محلی و منطقه ای، مهار ریز گرد ها و غیره می باشد. لذا با توجه به اهمیت عمده این تالاب ها، کنوانسیون بین المللی رامسر در این خصوص در حفظ و نگهداری تالاب ها پیگیر زمینه های مختلف مدیریت جامع منعطف تالاب ها بویژه تالاب های ثبت شده جهانی مَی باشد.

ضرورت عدم تجاوز به حریم دریاچه ها و سواحل آن

این مقام مسئول به تهدیدات تالاب ها و دریاچه ها اشاره و بیان کرد: به طور معمول تالاب ها در معرض خطر و ریسک چالش های متعدد از خشکسالی ناشی از بهره برداری بیش از توان سفره های آب زیرزمینی در محدوده تالاب ها و تغییر اقلیم ناشی از گرم شدم کره زمین، هجوم ریز گرد ها، گرد و غبار و نمک ناشی از خشک شدن، ورود آلاینده ها شامل آلودگی های شهری مرتبط با جمع آوری آب های سطحی ورود فاضلاب شهری و صنعتی، رسوبات بویژه رسوبات آلوده به فلزات سنگین و حتی آلودگی هوا و اثرات آن روی کیفیت آب دریاچه ها تاثیر دارد، لذا مدیریت جامع و منعطف دریاچه ها جنبه های متعددی  بویژه تجاوز به حریم در یاچه ها و سواحل ان را مَی طلبد.
براین اساس، دریاچه مهارلو که در نزدیکی شیراز، نظر هر گردشگری را به خود جلب می کرد، این روزها حال و روز خوشی ندارد چرا که با برداشت های غیرقانونی و بدون مجوز نمک در آنجا، نه تنها از وسعت و اندازه آن کم شده بلکه رنگ و بوی گذشته را ندارد و دیگر از زلالی آب آن هم خبری نیست.

زیستگاه این دریاچه برای جانوران و پرندگان با هجوم رانت خواران در ایجاد معادن نمک، حالا به محیطی ناامن تبدیل شده و با حوضچه های مصنوعی که به صورت غیرمجاز و غیرقانونی یکی پس از دیگری سربرآورده اثرات نامطلوبی را به بار آورده است.
به هر روی، محیط زیست سالم و طبیعی هر روز هم در حال تحدیدشدن است و هم در حال تهدیدشدن است، رشد جمعیت در کنار توسعه فعالیت‌های صنعتی به خطر بزرگی برای آینده محیط زیست در جهان بدل شده که اگر امروز کاری برای محیط زیست نشود، دیگر چیزی از آن برای آیندگان باقی نمی‌ماند.

در ایران توجه به محیط زیست، همواره مورد توجه قانونگذاران قرار داشته و علاوه بر تاکید اصل پنجاهم قانون اساسی بر حفاظت از آن، در قوانین عادی نیز بر این امر تاکید شده و حتی برای متخلفان، خاطیان و متعرضان به محیط زیست مجازات نیز تعیین شده است.

گفتنی است، دریاچه مهارلو در شهرستان سروستان از توابع استان فارس قرار دارد که عناوینی چون مهلو، مهلویه، ماهلویه و یا جنکال و دریاچه نمک نیز شناخته می‌شود. نام این دریاچه برگرفته از نام روستای مهارلو از توابع شهرستان سروستان می باشد که در مجاورت آن قرار گرفته‌ و این روستا در بخش ساحلی دریاچه واقع شده است.

این دریاچه وسعتی برابر  ۲۵ هزار هکتار دارد و دارای آبی است بسیار شور که همه ساله میزان قابل توجهی نمک از آن برداشت می‌شود. دریاچه مهارلو در فصل‌های خشکی یکی از کانسارهای بزرگ نمک ایران به‌شمار می‌آید. فرآوری نمک از این دریاچه توسط مجتمع استحصال نمک وابسته به پتروشیمی شیراز انجام می‌شود.
آب مهارلو توسط دو رودخانه فصلی سلطان‌آباد و رودخانه خشک تامین می‌شود و برخی قسمت‌های آن نیز از چند چشمه زیرزمینی تغذیه می‌کنند دریاچه مهارلو مامن امنی برای پرندگان کوچک و بزرگ محسوب می‌شود که مهمترین آنها فلامینگو است.