نقش کم‌رنگ واحدهای کوچک تولیدی شمش‌های آهن و فولاد

به گزارش می متالز، به عقیده کارشناسان صنعت فولاد، جایگاه بخش‌های کوچک خصوصی باید مورد توجه جدی قرار بگیرد و به عبارتی لازم است سهم بخش خصوصی در این حوزه و ظرفیت کل فولاد کشور ارتقا یابد. در این گزارش ظرفیت تولید واحدهای فعال در زمینه تولید شمش های فولادی بررسی شده است.

 طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده ظرفیت تولید فولاد کشور تا پایان سند چشم‌انداز توسعه 1404 باید به بالای 55 میلیون تن برسد، و این در حالی است که چالش‌های بسیاری برای رسیدن به این هدف وجود دارد؛ از جمله چالش‌های مهم برای تحقق این چشم‌انداز، عدم حضور پررنگ بخش کوچک خصوصی در زنجیره فولاد ایران است. در حال حاضر عمده تولید فولاد ایران توسط  4 هلدینگ بزرگ این حوزه انجام می‌شود و سایر واحدهای کوچک، نقش تعیین‌کننده چندانی در تولید ندارند. در شرایط فعلی و به‌خصوص در سال‌های اخیر، بخش کوچک صنعت فولاد با مشکلات عمده‌ای روبه‌رو‌ بوده که کمبود منابع مالی، تأمین مواد اولیه، چالش‌های هزینه تولید، ضعف در بازار رقابت و ناتوانی در رقابت با شرکت‌های دولتی و شبه دولتی و... تنها چند مورد از بزرگ‌ترین چالش‌های این بخش است، البته باید به این نکته اشاره کرد که ضعف‌های مرحله تولید و قیمت تمام‌شده محصولات بخش خصوصی نیز در بازاریابی و کشف بازارهای جدید و پایدار بی‌تأثیر نبوده است. 

در حال حاضر طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت بیش از 120 واحد فعال صنعتی در زمینه تولید فولاد خام فعالیت می‌‌کنند که عمده تولیدات آن‌ها شمش‌های فولادی (شامل بیلت، بلوم و اسلب) است. محصول تعداد محدودی از این واحدها شمش چدن است. 4 مجموعه بزرگ تولیدی ایران یعنی (فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، شرکت ملی فولاد ایران و ذوب آهن اصفهان) که دارای زیرمجموعه‌های متعدد هستند، مجموعا حدود 78 درصد از محصولات نیمه‌ساخته فولادی ایران را تولید می‌کنند. در نمودار 1، میزان و نوع محصول تولیدی این 4 مجموعه، درسال 1395 مشاهده می‌شود. ظرفیت اسمی تولید محصولات نیمه‌ساخته فولادی این هلدینگ‌ها و زیرمجموعه‌های آن‌ها حدود 20 میلیون تن در سال است، اما میزان تولید واقعی سال 1395 حدود 14 میلیون و 419 هزارتن بود.

میزان تولید سایر شرکت‌های کوچک تولیدی برابر با 4 میلیون و 100 هزار تن (22درصد از کل تولیدات) بود، این در حالی است طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت حدود 100 واحد کوچک در تولید شمش‌های فولادی با مجموع ظرفیت اسمی حدود 10 میلیون تن محصولات نیمه‌ساخته در کشور فعال هستند؛ یعنی به‌طور میانگین این واحدها با 40 درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. همان‌طور که در نمودار شماره 1 مشخص است عمده تولید نیمه‌ساخته‌های فولادی ایران به‌صورت اسلب است که توسط فولاد هرمزگان و فولاد خوزستان تولید می‌شود.

در نمودار شماره 2 واحدهای کوچک تولیدی بر اساس ظرفیت تولیدی آن‌ها طبقه بندی شده است. طبق اطلاعات منتشر شده وزارت صمت حدود 110 واحد فعال به جز واحدهای بزرگ نام برده شده در نمودار شماره 1، با ظرفیت اسمی 10 میلیون تن در کشور فعال هستند. این واحدها در 4 دسته‌بندی بالای 700 هزار تن، بین 100 تا 700 هزار تن، بین 30 تا 100 هزار تن و کمتر از 30 هزار تن دسته‌بندی شده‌اند.

3 واحد با ظرفیت اسمی تولید بالای 700 هزار تن و 17 واحد با ظرفیت اسمی بین 100 تا 700 هزار تن و 30 واحد با ظرفیت اسمی بین 30 تا 100 هزار تن در حال حاضر در کشور فعال هستند. تعداد 45 واحد نیز در ظرفیت اسمی کمتر از 30 هزار تن فعال هستند. گفتنی است که مجموع ظرفیت اسمی تولید واحدهای بالای 700 هزار تن حدود 2 میلیون و 800 هزارتن و همچنین مجموع ظرفیت اسمی تولید واحدهای با ظرفیت متوسط بین 100 تا 700 هزار تن حدود 5 میلیون و 100 هزار تن برآورد می‌شود.