به‌ نام ایران به کام عثمانی/ برای توسعه صادرات غیرنفتی باید صنعتی فکر کنیم

به گزارش می متالز، بررسی آمارهای ارایه شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران، تغییرات وزنی کالاهای صادراتی ایران در مقابل ارزش دلاری آنها بیانگر این نکته است که روند صادرات مواد خام و مواد اولیه از ایران به سایر کشورها بخصوص کشور ترکیه شدت گرفته است.

این اتفاق به عقیده برخی کارشناسان نشان دهنده این نکته است که ترکیه با استفاده از فناوری‌هایی که در اختیار دارد مواد خام ایرانی را با قیمتی نازل خریداری می‌کند و بعد از ایجاد تغییراتی در آن با صادرات کالای تکمیلی ارزش افزوده بالاتری برای خود دست و پا می‌کند.

دکتر سید جلال ابراهیمی، رییس خانه اقتصاد و تجارت ایران _ترکیه در این زمینه به خبرنگار ما گفت: ایران در بسیاری از موارد بخصوص در بخش‌های معدن و کشاورزی بیشتر صادر کننده مواد خام است به این دلیل که صنایع تکمیلی یا تبدیلی متناسب با توانمندی‌های تولید در اختیار ندارد.

ابراهیمی در ادامه افزود: توجه به روند صادراتی کالاهای ایرانی از گذشته تا به امروز نشان می‌دهد که اصولا برنامه‌ای برای صنعتی شدن ارایه نشده و همچنان خام فروشی در دستور کار بوده و اگرچه برنامه‌هایی در این زمینه ارایه شده و مقام معظم رهبری هم در این مورد تاکید کرده‌اند اما به دلیل نا متناسب بودن سیاست‌گذاری‌ها هنوز امکان جلوگیری از خام فروشی مهیا نشده است.

رییس خانه اقتصاد و تجارت ایران _ترکیه، معتقد است سیاست‌گذاری‌های مقطعی و بی‌توجهی به تکمیل زنجیره تولید در بخش‌های پرپتانسیل ایران که همان معدن و کشاورزی است عاملی بوده تا خام فروشی رونق همیشگی داشته باشد. به عنوان مثال اکنون پسته، خرما و زعفران ایرانی به کشورهای خارجی صادر می‌شود و با بسته‌بندی‌های خارجی به نام دیگران صادر می‌شود.

وی تاکید کرد: عدم برنامه‌ریزی برای گذار از شیوه‌های سنتی تولید به تولید صنعتی اصلی‌ترین عامل خام فروشی ایران است که ارزش افزوده و اشتغال پایدار را به سایر کشورها هدیه داده است و ترکیه در این زمینه شاید برنده میدان است، چون مرز مشترک و دسترسی ساده این کشور به بازار تولید مواد اولیه برای تامین نیاز تولیدکنندگان، برگ برنده‌ای برای ترک‌ها شده و از آن بخوبی استفاده می‌کنند.

ابراهیمی به خبرنگار ماگفت: مشکلات قانونی برای واردات تجهیزات نوین و فناوری‌های جدید در کنار کمبود منابع مالی عاملی شده در بسیاری از رسته‌ها صنایع تکمیلی و تبدیلی آنطور که متناسب با تولید مواد اولیه بوده ایجاد نشده باشد که این نقیصه بیشتر در بخش کشاورزی دیده می‌شود، درحالی که اگر به دنبال توسعه صادرات غیر نفتی هستیم باید این صنایع را تقویت کنیم تا ارزش افزوده بالایی داشته باشیم.

رییس خانه اقتصاد و تجارت ایران _ترکیه اظهار کرد: ارزش افزوده در معادن و محصولات کشاورزی مربوط به صنایع تکمیلی و تبدیلی است نه اینکه ما محصول اولیه را تولید کنیم و به دلیل اینکه بازاری برای آن نداریم با قیمت بسیار نازل به دیگران بفروشیم و جشن توسعه صادرات بگیریم درحالی که سود واقعی و اشتغال پایدار را دودستی به دیگران داده‌ایم.

وی در ادامه افزود: در بخش معادن اکنون سنگ‌های تزئینی ایران که بی‌همتا هستند به دلیل ناتوانی در برش‌های خاص و قطرهای بسیار کم اغلب به نام ترکیه به سایر بازارها با بیش از 20 برابر سود صادر می‌شود یا در بخش کشاورزی شاهد صادرات میوه تازه یا کنسانتره به این کشور هستیم و ترکیه با تکمیل فرایند تولید یا تولید نوشیدنی‌های مختلف ارزش افزوده واقعی را بنام خود می‌کند.

به گفته ابراهیمی این شرایط در بخش فولاد ایران هم دیده می‌شود چون هنوز زنجیره تکمیل نشده و ایران با صادرات فولاد ارزش افزوده کمی برای خود ایجاد می‌کند درحالی که اگر همین فولاد به محصولات نهایی تبدیل و صادرات شود یا اینکه اصولا فولادهای خاصی تولید کنیم ارزش افزوده بالاتری برای کشورمان ایجاد می‌کنیم.

ابراهیمی معتقد است نبود دانشگاه‌های تخصصی مثل دانشکده سنگ باعث شده تا خام فروشی افزایش یافته باشد چون برخی از کشورهای خارجی با ایجاد چنین دانشگاه‌هایی کاربردهای متفاتی از مواد اولیه برای خود ایجاد کرده‌اند. به عنوان مثال ضایعات و دورریز سنگ‌بری‌های ایران را خریداری می‌کنند با استفاده از فناوری‌های نوین آنها را به زیورآلات یا سایر تولیدات تبدیل کرده و با ارزش افزوده بالا می‌فروشند. نکته اینجاست که ما اگرچه از نظر دانشگاه و تخصص کمبودهایی نداریم اما همه دانشگاه‌های ایران جنرال هستند و تخصصی درباره پتانسیل‌های موجود کشورمان برنامه‌ریزی نکرده‌ایم.

رییس خانه اقتصاد و تجارت ایران _ترکیه تاکید کرد: از همین امروز مسوولان باید به فکر ایجاد شرایط تولید صنعتی درایران به جای شیوه‌های سنتی تولید باشند چون در بخش کشاورزی اگرچه برخی صنایع غذایی شکل گرفته‌است اما شاهد کمبود مواد اولیه برای ادامه فعالیت آنها هستیم و در بخش معادن هم ضایعات بالا و خام فروشی بلای جان پتانسیل‌های موجود شده است.

وی با اشاره به ظرفیت‌های خالی در صنایع تبدیلی بخش کشاورزی به خبرنگار ما گفت: در استان آذربایجان غربی و شرقی صنایع تبدیلی مناسبی مثل کنسروسازی، کنسانتره و ... در بخش کشاورزی ایجاد شده اما به دلیل عدم تناسب ظرفیت تولید با مواد اولیه یعنی محصولات کشاورزی بسیاری از آنها با ظرفیت‌های کم و غیراقتصادی مشغول به کار هستند و برخی آمارها نشان می‌دهد کارخانه‌های کنسانتره اکنون با یک پنجم ظرفیت کار می‌کنند چون میوه مناسب در اختیارشان نیست.

رییس خانه اقتصاد و تجارت ایران _ترکیه اظهار کرد: در تمامی بخش‌ها  نمایندگان مجلس،  وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی باید بگونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که تولید صنعتی محصولات در ایران ایه‌گذاری شود؛ چون اگر به این مهم توجه نداشته باشیم هرگز نمی‌توانیم از خام فروشی دور شویم.

ابراهیمی در پایان به خبرنگار ما گفت: در بسیاری از موارد کار خارق‌العاده‌ای نباید انجام دهیم فقط کافی است پتانسیل‌هایی که داریم را دقیقا شناسایی کنیم و زنجیره تولید آنها را تکمیل کنیم و برای آنها کاربردهای تازه‌ای بیابیم تا بجای خام فروشی با استفاده بهینه از پتانسیل‌ها ارزش افزوده و شغل برای کشورمان ایجاد کرده باشیم.