فرصت­‌ها و چالش‌­های شرکت­‌های نیروگاهی در بازار سرمایه

به گزارش می متالز، این کارشناس بازار سرمایه در خصوص کمک به وضعیت نقدینگی نیروگاه­‌های خصوصی عنوان کرد: تنظیم قرادادهای دو جانبه فروش برق با متقاضیان بخش صنعتی به همراه استفاده از پتانسیل­‌های موجود در بازار سرمایه نظیر طراحی صندوق­‌های پروژه با نرخ تأمین مالی قابل قبول می ­تواند به عنوان راهکارهای عملیاتی در جهت جذب سرمایه بخش خصوصی مدنظر قرار گرفته و موجب تسهیل ورود جریانات نقدی به شرکت‌ها و نهایتاً توسعه واحدهای جدید نیروگاهی شود.

چالش‌های پیش روی نیروگاه برق

جعفر جولا افزود: رویه حاکم در عدم تسویه به موقع بدهی از سوی دولت طی سنوات گذشته، در کنار معضل همیشگی صنعت برق، یعنی پایین­تر بودن قیمت فروش برق نسبت به بهای تمام شده آن در کنار برخی از عوامل اثرگذار دیگر نظیر افزایش بهای تمام شده تولید ناشی از جهش نرخ ارز، نیروگاه‌­داران بخش خصوصی را با چالش‌­های جدّی مواجه کرده است.

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری «صنایع برق و آب صبا» با اشاره به اقدامات مثبت وزارت نیرو طی سال های اخیر گفت: هر چند طی این سال‌ها، برای حل معضل پرداخت مطالبات بخش خصوصی اقدامات خوبی توسط وزارت نیرو انجام شده است که از آن جمله می­توان به تخصیص اوراق خزانه دولتی یا تهاتر بدهی مالیاتی این شرکت ­ها با طلب از مدیریت شبکه برق اشاره داشت (که در اغلب شرکت­های بورسی مورد اشاره نیز از این ظرفیت استفاده شده است) اما این اقدامات به تنهایی کافی نبوده و بهبود توان مالی شرکت­‌های تولیدکننده برق به ویژه در بخش خصوصی، نیازمند اقدامات عاجل دیگری نظیر امکان تهاتر بدهی این شرکت‌­ها با تسهیلات دریافتی از بانک­‌ها یا صندوق توسعه ملی است که متاسفانه در چند وقت اخیر انجام آن نیز با مشکلاتی مواجه شده است.

صادرات برق، مستلزم توجه بیشتر

جولا با اشاره به اینکه، بخش صادرات برق نیز از مواردی است که از ظرفیت و پتانسیل بالایی در بهبود وضعیت سودآوری و نقدینگی بخش خصوصی برخوردار است، گفت: این موضوع متأسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. همان­طور که می­دانید در حال حاضر صادرات برق در انحصار دولت است و انتظار می­رود وزارت نیرو با ایجاد رگلاتوری به منظور ایجاد رقابت سالم، موانع ورود بخش خصوصی به این حوزه را برطرف ساخته و با فراهم کردن شرایط و زیرساخت‌­های لازم، امکان صادرات برق توسط بخش‌خصوصی به کشورهای دیگر را تسهیل کند تا علاوه بر درآمدزایی خود از محل دریافت حق ترانزیت، باعث بهبود چرخه درآمد بخش خصوصی نیز بشود.

چرایی عرضه برق در بورس انرژی

وی در خصوص وجود عرضه برق نیروگاه‌­های خصوصی در بورس انرژی بیان کرد: فلسفه تشکیل بورس انرژی وجود مکانی منسجم جهت فراهم آوردن بستری مناسب برای رویارویی عرضه­کنندگان و متقاضیان و همچنین از میان بردن واسطه جهت کشف قیمت منصفانه، پوشش ریسک، شفافیت معاملاتی، تسهیل در تبادلات انرژی و در نهایت نقدشوندگی معاملات بوده است.

این کارشناس بازارسرمایه اضافه کرد: تا قبل از تاسیس بورس انرژی امکان دریافت کامل مبالغ برق فروخته شده در بازار برق توسط نیروگاه ­ها وجود نداشت؛ لذا با تشکیل بورس انرژی و با قراردادن مبنای تسویه نقدی تا حدودی این بستر برای تأمین نقدینگی نیروگاه‌­ها فراهم شد. هرچند در حال حاضر، قیمت‌­های مورد معامله در بورس انرژی هیچ سنخیتی با واقعیت­‌های اقتصادی ندارد ولی ­باید به این نکته توجه داشت از آنجایی که طرف تقاضا نیز غالباً با معضل کمبود نقدینگی مواجه است، لذا رقابت منفی در طرف عرضه برای فروش شکل گرفته که این امر منجر به کاهش قیمت معاملاتی برق شده است.

جولا افزود: از طرفی عدم تمایل برخی دیگر از نیروگاه‌­داران به عرضه برق در بورس انرژی می­تواند ناشی از عرضه برق به قیمتی پایین­تر از بهای تولید آن باشد که مسلماً صرفه اقتصادی نداشته و سود آور نیز نخواهد بود. بنابراین به نظر بنده با مشکلات فعلی و البته به کارگرفتن روش‌های قیمت‌­گذاری دستوری جهت تعیین قیمت برق، نمی‌توان انتظار کشف قیمت واقعی برق در بورس انرژی را داشت.

تعیین قیمت برق

مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری «صنایع برق و آب صبا» در خصوص تعیین قیمت برق نیز توضیح داد: همان­طور که پیش­تر هم گفته شد یکی از شروط اساسی رقابتی شدن قیمت برق، عدم دخالت دولت در تعیین دستوری و تکلیفی قیمت­‌ها است. این در حالی است که در عمل شاهد خلاف این رویه هستیم؛ به طوریکه برای حضور در بازار برق محدودیت‌های مختلفی تعیین می­شود. از طرفی ساختار نیمه دولتی صنعت تولید و توزیع برق در کشور کماکان یک نقطه ضعف اساسی در کشف قیمت واقعی برق در بورس انرژی است؛ همچنین در کلیه معاملات طراحی شده در بورس انرژی صرفاً به بخش تولید انرژی توسط نیروگاه‌­ها پرداخته شده و درآمد حاصل از آمادگی تولید در این معاملات مغفول مانده است.

وی تصریح کرد: پیشتر هم اشاره شد که کمبود نقدینگی، نیروگاه ­ها را با مشکلات مالی برای اداره امور جاری خود مواجه ساخته و آنها را در معرض بدهی­ به پیمانکاران، سیستم بانکی و... قرار داده است؛ بدیهی ­است که در چنین فضایی، عرضه برق در بورس انرژی صرفاً در حد مرتفع کردن نیازهای بسیار ضروری نیروگاه­ ها خلاصه شود و رغبتی برای گسترش طرف عرضه وجود نداشته باشد.

این کارشناس بازارسرمایه گفت: از طرف دیگر در سمت تقاضا نیز به دلیل کمبود منابع مالی، توان خرید برق از بورس انرژی کاهش پیدا کرده است. برای مثال در سال گذشته عدم تخصیص اعتبار جهت انجام معاملات برق توسط شرکت ­های توزیع نیروی برق منجر به کاهش قابل ملاحظه حجم و ارزش معاملات در بازار عمده فروشی برق بورس انرژی گردید. برای حل این معضل بهتر است در ابتدا به توسعه و بهبود عملکرد شرکت ­های اصلی طرف تقاضا در بورس یا به عبارت دیگر شرکت ­های توزیع نیروی برق پرداخته شود. با توجه به اینکه خصوصی ­سازی شرکت­ های توزیع برق در ساختار مدیریت کلان کشور دارای پیچیدگی ­های خاصی هست، بنابراین فراهم کردن منابع جدید نقدینگی برای شرکت­ های مذکور در ساختار فعلی اجتناب­ناپذیر است.

جولا تاکید کرد: همان­گونه که در برنامه ششم توسعه کشور، بر استفاده از سازوکارهای بورس انرژی ایران جهت تعیین قیمت برق تاکید شده است، بنابراین با فراهم ساختن تمامی الزامات و رفع موانع مذکور، کشف قیمت برق در بورس علاوه بر کاهش تصدی­گری دولت در تجارت برق، منجر به شفافیت بیشتر اقتصاد صنعت برق و در نتیجه حضور پررنگ‌تر بخش خصوصی و جلب اعتماد سرمایه ­گذار خصوصی خواهد شد.

اوراق گواهی ظرفیت نیروگاهی، ابزاری برای افزایش ظرفیت تولید برق

مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری «صنایع برق و آب صبا» با اشاره به اینکه، افزایش ظرفیت تولید برق کشور وفق اهداف قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، همواره یکی از دغدغه ­های مسئولین و سیاست­گذاران صنعت برق بوده است، گفت: تحقق این موضوع با توجه به شرایط حاکم بر صنعت برق و مشکلات مرتبط با تأمین مالی ارزان قیمت­تر بنگاه‌ها، کمی دشوار به نظر می­رشد. برای حل این موضوع و با هدف جلب مشارکت بخش خصوصی و البته با بهره‌گرفتن از ظرفیت ­های موجود در دستورالعمل بند «و» ماده (۱۳۳) قانون برنامه پنج ساله پنجم، استفاده از ابزارهای نوین مالی مورد توجه قرار گرفت و بدین منظور بازار اوراق گواهی ظرفیت نیروگاهی از بهمن ماه سال گذشته به طور رسمی وارد بازار بورس انرژی شد.

وی در پایان تصریح کرد: در واقع، با هدف حمایت از انجام سرمایه گذاری­های جدید در ساخت نیروگاه ­ها، طراحی این اوراق انجام شد تا ضمن تسهیل ورود بخش‌ خصوصی به صنعت برق موجبات تخصیص بهینه منابع و کاهش هزینه‌های انشعاب فراهم شود. تأمین برق مطمئن و پایدار برای خریداران انشعاب از طریق ارائه گواهی و حصول اطمینان از تناسب افزایش ظرفیت تولید برق با رشد مصرف در کشور از دیگر اهداف طراحی و معرّفی این اوراق بوده و انتظار آن می­رود که با گسترش و تعمیق بازار این اوراق در بورس انرژی، چشم انداز مناسبی از نتایج حاصل از به کارگیری این اوراق به عنوان یکی از روش­ های تامین مالی در برابر دیدگان سیاست‌گذاران توسعه صنعت برق کشور ترسیم شود.