طرح تاپ، پیوند علم و صنعت است

به گزارش می متالز، اوایل سال گذشته بود که طرح توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار (تاپ)، با اهدافی چون ظرفیت‌سازی اشتغال از طریق خلق ارزش‌افزوده جدید، دانش‌بنیان شدن بنگاه‌ها و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، ارتقاء سطح مهارت فارغ‌التحصیلان مشمول خدمت سربازی، ‏ تأمین اشتغال‌زایشی و پایدار از طریق معاونت کلید خورد. طرحی است که بنا به گفته برات قبادیان معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت ازجمله اهدافش جبران عقب‌ماندگی در حوزه‌های تولید، تحقیق و اقتصاد، به‌روز شدن علم متناسب با دیگر نقاط جهان، به وجود آمدن فرصت‌های جدید شغلی برای جوانان و کاهش یافتن وابستگی در اقتصاد کشور به نفت عنوان می‌شود. براین اساس از پروژه‌های ویژه و دارای اولویت به شمار می‌آید وتا نیمه اول سال گذشته موردبررسی کارشناسی قرار گرفت. و پس از ابلاغ اجرای این طرح به کلیه معاونت‌ها جهت همکاری توسط وزیر وقت وارد مرحله اجرا شد.

اما  از اقدامات مختلفی که تاکنون برای اجرای این طرح انجام‌گرفته می‌توان به انعقاد تفاهم‌نامه با وزارت عتف (فرصت مطالعاتی در صنعت)، انعقاد تفاهم‌نامه با ستاد کل نیروهای مسلح، احصاء 681 بنگاه دارای پتانسیل جذب سرباز، توافق سه‌جانبه با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و ستاد کل نیروهای مسلح، طراحی شیوه‌نامه‌ها و پرسش‌نامه‌های طرح و فرآیندهای ارزیابی و طراحی سامانه تاپ و رونمایی از آن اشاره کرد.

گفتنی است اجرای تاپ در بنگاه‌های صنعتی، معدنی و تجاری راهکاری است که چشم‌انداز روشنی از اشتغال،توانمندسازی تولید و توسعه را ترسیم می‌کند. ضمن آنکه اجرای این طرح در کشور علاوه بر اینکه بسترساز پیشرفت در حوزه اقتصاد و تولید است، در ارتقای شاخص‌های اجتماعی نیز نقش تأثیرگذاری را ایفا می‌کند و در کاهش این آسیب‌ها مؤثر است.

ازطرح تاپ استقبال شده است

طرح ملی تاپ از 4بخش دانشجوی تاپ، اساتید تاپ، سرباز تاپ وبنگاه تشکیل‌شده است؛ در این طرح تلاش می‌شود که ارتباط بین دانشگاه و بخش تولید و جوانان علاقه‌مند به بخش اقتصادی و جویای کار تقویت شود.وشاید سؤال آن باشد تا چه میزان استقبال از این طرح وجود داشته چه اهدافی را دنبال می‌کند وچه گروهایی مشمول اجرای این طرح می‌شوند؟

معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزیر صنعت، معدن و تجارت معتقد است  طرح تاپ در سال ۹۹ به‌صورت وسیع به اجرا درمی‌آید و تحقق شعار ارتباط صنعت با دانشگاه با اجرای طرح ملی تاپ دنبال می‌شود.

وی می‌افزاید: در این طرح هدف‌گذاری برای ثبت‌نام تعداد ۸ هزار و ۵۸۹ پروژه بوده است که تاکنون ۳ هزار و ۴۲۲ پروژه در سامانه طرح تاپ، ثبت‌نام‌شده است.

این مسوول رفع موانع و مشکلات موجود فناورانه و علمی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و فناورانه دانشگاه در بخش‌های اساتید تاپ و دانشجویان تاپ را از اهداف این طرح دانسته وتاکید می‌کند: در راستای طرح تاپ، پایان‌نامه و رساله‌ها درجهت رفع نیازها و مأموریت‌های بخش‌های موردنظر، به حرکت درمی‌آیند.

همچنین به‌کارگیری دانشجویانی که در راستای طرح تاپ با یک بنگاه همکاری فناورانه و علمی دارند از اهداف این طرح است و ظرفیت‌سازی اشتغال با ایجاد ارزش‌افزوده در بخش صنعت از اهم اهداف طرح تاپ عنوان می‌شود.

رضاد راد کارشناس صنایع در رابطه با طرح تاپ می‌گوید: اجرای طرح تاپ شامل 3 گروه می‌شود و توضیح می‌دهد: این طرح با محوریت معاونت آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت و با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و ستاد کل نیروهای مسلح انجام می‌گیرد. وی می‌افزاید: گروه‌هایی که مشمول این طرح می‌شوند دانش‌آموختگانی که در دوره سربازی قرار دارند ومتمایلند این دوران را دربنگاه‌های اقتصادی بگذرانند، همچنین دانشجویان تحصیلات تکمیلی که علاقه‌مند هستند پایان‌نامه‌های خود را به‌صورت مساله محور انجام دهند، و اعضا هیات علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی که می‌خواهند در قالب طرح پسادکترای صنعتی، فرصت مطالعاتی دربنگاه‌های صنعتی و معدنی، انجام پروژه‌های مستقل یا مشترک فعالیت داشته باشند.

به گفته این کارشناس اما اینکه چگونه بنگاه‌های اقتصادی به این افراد دسترسی پیدا کنند هم دارای پروسه‌ای است این‌گونه که این نوع مراکز اعم از خصوصی گرفته تا  عمومی و دولتی که البته دارای مجوز از مراجع صنعت، کشاورزی و خدمات هستند درخواست خودرا در سامانه تاپ وارد می‌کنند وبر طبق شیوه‌نامه سنجش صلاحیت، تقاضای آن‌ها بررسی و پذیرفته می‌شوند وپس‌ازآن است که به 3 صورت نیاز آن‌ها به نیروی انسانی موردنظرشان برطرف خواهد شد.

راد تصریح می‌کند: مورد نخست اینکه نیاز واحد اقتصادی متقاضی از طریق تعریف پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی و حضور دانشجویان در بنگاه در مدت‌زمان تعیین‌شده‌ای رفع شود.

دوم آنکه از طریق  اعضاء هیات علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی به تقاضای آن‌ها در زمان مشخصی پاسخ داده می‌شود و مورد دیگر هم به‌کارگیری دانش‌آموختگان مشمول خدمت سربازی در بخش‌های مرتبط با تخصص آن‌ها انجام گیرد.

وی خاطرنشان می‌کند: مزایای اجرای چنین طرحی جدای از مقابله با بیکاری که مشکل ارجح واصلی امروزه ما است افزایش توان فنی و مهندسی بنگاه‌های صنعتی، معدنی و تجاری، ارتقای  بهره‌وری بنگاه با استفاده از مشاوره اساتید دانشگاه،است به‌علاوه  توسعه دانش‌بنیان بنگاه‌ها بهره‌مندی از مشمولان خدمت سربازی با تحصیلات دانشگاهی در بخش تحقیق و توسعه با کمترین هزینه از دیگر فواید طرح تاپ محسوب می‌شود.

به گفته این کارشناس درکل هدف از اجرای طرح تاپ اثربخشی افراد متخصص در دوران سربازی و دانشجویی، افزایش توانمندی و مهارت‌ها در همین دوران، ایجاد فرصت مطالعاتی و کاربردی کردن پژوهش‌های دانشگاهی اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی و پژوهشی، و درنهایت تأمین اشتغال‌زایی پایدار و هدفمند است.

راهکاری نوین برای ارتباط تنگاتنگ صنعت دانشگاه

همان‌گونه که اشاره شد تاپ مخفف طرح توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار است که جز پروژه‌های ویژه و دارای اولویت است و با چند هدف کلیدی اشاره‌شده همراه است.

اما در این میان چنین تصور می شود که هدفی فراتر از اهداف عنوان‌شده مطرح است وآن ارتباطی تنگاتنگ بین  صنعت دانشگاه است.موضوعی دیرینه که سال‌هاست کارشناسان به دنبال اجرای آن بوده‌اند وشاید در قالب چنین طرحی تا حدودی عملیاتی شود.

در همین زمینه افتخاری رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور با تأکید بر اجرای این طرح در راستای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه می‌گوید: هدف از تاپ، ترغیب اساتید و پژوهشگران برتر به شرکت در پروژه‌ها و رشته فعالیت‌هایی است که در سامانه این طرح به ثبت رسیده است.

وی اظهار می‌کند: بانک اطلاعاتی بسیار ارزشمندی مشتمل بر ۳۵۰۰۰ پژوهشگر در اختیار صندوق است که می‌تواند در جهت پیاده‌سازی هر چه‌بهتر طرح تاپ مورد بهره‌برداری قرار گیرد. چه‌بسا ارتباط بین دانشگاه و صنعت موجب ارتقاء کیفی محصولات خواهد شد.

همچنین رسول صادقی که از اساتید دانشگاهی است در رابطه با اجرای این طرح می‌گوید: طرح تاپ از آن دست طرح‌هایی است که اجرای صحیح آن می‌تواند باعث ارتباط مؤثری بین صنایع دانشگاه‌ها باشد. وی می‌افزاید: واقعیت آن است ایجاد، تقویت ارتباط و تعامل بین صنعت و دانشگاه، از مهم‌ترین اهداف این طرح است و کوتاه‌ترین راه برای تبدیل علم به کالا محسوب می‌شود. به گفته این استاد دانشگاه بااهمیت بخشی به نقش اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و سربازان فارغ‌التحصیل در بنگاه‌های اقتصادی زمینه توانمندسازی عرضه و تقاضای نتایج پژوهش و فناوری فراهم می‌شود.

صادقی در رابطه با لزوم ارتباط صنایع دانشگاه‌ها بیان می‌کند: همکاری دانشگاه و صنعت از آن مواردی است که معمولاً باهدف دستیابی به توان علمی دانشگاه و تجربه‎های صنعت و استفاده از آن‌ها صورت می‌پذیرد.به عبارتی همکاری‎های دوجانبه این 2 نهاد فعالیت‌هایی را در برمی‌گیرد که هر یک از آن‌ها به‌تنهایی قادر به انجام آن‌ها نیستند. ضمن آنکه با توجه به‌ضرورت حضور قدرتمندتر صنعت و فنّاوری ایران در عرصه‌های بین‌المللی و جهانی لازم است زمینه تعامل سازنده صنعت و دانشگاه فراهم شود. وی می‌افزاید: مفهوم ارتباط آن‌ها باید به سمت مدل‌های عملی برود؛ روش‌هایی که این ارتباط را به محصول و ثروت تبدیل کند. و البته هرچند باوجود منافع فراوان این ارتباط 2 طرفه برخی ارتباط صنعت و دانشگاه را غیرحرفه‌ای می‌دانند و اعتقاد بر رقابت ناپذیر بودن دانشگاه و صنعت دارند اما موضوع قابل‌تأمل آن است که در شرایط موجود شرط ماندن در بازار رقابت جهانی توجه به دانش است.

این استاد اقتصاد یادآور می‌شود: حال با توجه به صنعتی بودن اصفهان چنین طرحی در این استان بسیار کارآمد است. چراکه طرح تاپ به شناسایی و دسته‌بندی بنگاه‌های صنعتی، معدنی و تجاری استان که متقاضی جذب نیروی کاردانش آموخته،هستند کمک می‌کند. همچنین به بررسی وضعیت بنگاه‌های متقاضی، ازنظر قابلیت‌های موردنیاز برای قرار گرفتن در مسیر تبدیل‌شدن به بنگاه اقتصادی دانش‌بنیان،می‌پردازد.

به گفته صادقی حضور دانشگاهیان و نخبگان در هر حوزه‌ای باعث تولید کالای دانش‌بنیان می‌شود و اجرای طرح تاپ باعث می‌شود دانشجویانی که پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی آن‌ها هدفمند و مساله محور بوده آن را بر اساس نیاز یک بنگاه تولیدی یا خدماتی ارائه دهند در برابر هم قطعاً صنعتگرانی که نیازمند نیروی انسانی توانمند وخلاق هستند از طریق منابع انسانی تحصیل‌کرده، ماهر و متعهد، رونق تولید، به فعالیت خود جریان بهتری دهند.

پیوند علم و صنعت یک ضرورت است

با یک بررسی اجمالی و میدانی از ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ در اﯾﺮان مشخص می‌شود که همواره اﯾﻦ دو ﻧﻬﺎد درگیر اﺧﺘﻼل رابطه‌ای بوده‌اند اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ وﺿعیت در ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﯿﺮ اﻧﺪﮐﯽ بهبودیافته اﺳﺖ اما هنوز به مرحله‌ای نرسیده که بتوان به جرات ازارتباط مناسب آن‌ها نام برد.

حال دراین‌بین اجرای طرح‌هایی چون تاپ عاملی برای رفع موانع ارتباطی بین صنایع دانشگاه‌ها می‌شود. به‌ویژه که در حال حاضر صنعت به دانشگاه اعتماد ندارد و دانشگاه نیز به صنعت اعتقادی ندارد اما با چنین ایده‌هایی ارتباط مناسبی بین آن‌ها ایجاد می‌شود.

واضح آنکه علم یک واقعیت انکارناپذیر است و باید از آن برای توسعه صنعت استفاده شود و تا زمانی که دانشگاه و صنعت به هم پیوند نخورند، هیچ‌کدام موفق نخواهند بود.چه بسا علمی هم که نفعی در پی نداشته باشد و تولید ثروت نکند، فایده‌ای ندارد.