ریزش طرح‌های نیمه تمام صنعتی

به گزارش می متالز، براساس داده‌های اعلام شده در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۶۲ هزار و ۸۱۵ طرح نیمه تمام صنعتی به ثبت رسیده که از این میزان ۴۲ هزار و ۳۶۲ فقره به طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد اختصاص داشته است. طرح‌هایی که بیشتر آنها با گذر زمان توجیه اقتصادی خود را از دست داده و نیمه‌کاره به حال خود رها شده‌اند و این امر سبب شده تا در شهرک‌های صنعتی با سوله‌های خالی به حال خود رها شده بسیاری مواجه باشیم که شاید نه راه‌اندازی آنها توجیه اقتصادی داشته باشد و نه اختصاص زمین برای آنها.

با این شرایط، وزارت صنعت، معدن و تجارت سال‌هاست که اتمام این طرح‌ها را در اولویت کاری خود قرار داده است تا با به سرانجام رساندن این طرح‌ها، علاوه بر رشد تولید، شاهد کاهش و حتی محو طرح‌های نیمه تمام در کشور باشیم. بر اساس آماری که از وضعیت طرح‌های نیمه‌تمام در دوماه نخست سال جاری منتشر شد، مجموع طرح‌های نیمه تمام برابر ۶۹ هزار و ۵۷۲ بود که با توجه به داده‌های جدید از وضعیت طرح‌های نیمه تمام، می‌توان گفت تا پایان تیر امسال در مجموع ۶ هزار و ۷۵۷ طرح از فهرست نیمه تمام‌ها حذف شده‌اند.

انباشت طرح‌های نیمه تمام موجب شد تا وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای ساماندهی طرح‌های در دست اجرا، ابطال طرح‌های بدون پیشرفت فیزیکی را در دستور کار قرار دهد. برای تعیین تکلیف طرح‌های در دست اجرای بدون پیشرفت فیزیکی، تمام جوازهای تاسیس صادره تا پایان اسفند سال ۹۲ که پیشرفت فیزیکی آنها صفر یا ناچیز بوده، باطل شد؛ طرحی که قرار بود هر سال اجرایی شود و به این طریق مجوز طرح‌هایی که طی یک سال بدون پیشرفت به حال خود رها می‌شوند، باطل شود، اما این طرح نیز فقط یک سال اجرا شد.

از سوی دیگر تامین منابع مالی مورد نیاز طرح‌های نیمه تمام یکی از راهکارهایی است که می‌تواند تکمیل این طرح‌ها را به همراه داشته باشد. به همین منظور طرح‌های مختلفی در راستای تامین مالی این طرح‌ها در دستور کار متولیان این بخش قرار گرفته است. در کنار این طرح‌ها صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری‌های صنایع کوچک نیز نیاز تامین بخشی از منابع مالی این بنگاه‌ها را در دستور کار قرار داد تا به این طریق مشکل نیمه‌تمام‌ها، شاید تمام شود. دراین خصوص محمدحسین مقیسه از صدور یا تمدید ۸۳۹ فقره ضمانت‌نامه از ابتدای سال ۹۶ تا پایان تیر ۹۹ در راستای دو راهبرد جهش تولید و اتمام طرح‌ها و پروژه‌های نیمه تمام خبر داد و گفت: مجموع مبلغ ضمانت‌نامه‌های صادره و تمدیدی از ابتدای سال ۹۶ تا پایان تیرماه ۹۹ حدود ۶۱۷۶ میلیارد ریال بوده است.

به گفته وی از این تعداد، ۳۶۱ ضمانت‌نامه سرمایه در گردش، صادر یا تمدید شد که ارزش این ضمانت‌نامه‌ها ۳۲۲۳ میلیارد ریال و در مجموع صدور ضمانت‌نامه به‌عنوان سرمایه در گردش بیشترین موضوع ضمانت‌نامه‌ها بوده است. همچنین در مدت یاد شده ۱۸۳ ضمانت‌نامه در حوزه طرح‌های ایجادی به ارزش هزار و ۹۱۴ میلیارد ریال، ۱۲۵ فقره ضمانت‌نامه در حوزه حسن انجام کار به ارزش ۲۲۵ میلیارد ریال، ۷۰ فقره ضمانت‌نامه در حوزه طرح‌های توسعه‌ای و به ارزش ۵۳۱ میلیارد ریال، ۶۳ ضمانت‌نامه به ارزش ۱۴۹ میلیارد ریال در حوزه پیش‌پرداخت، ۲۳ فقره ضمانت‌نامه‌ در حوزه شرکت در مناقصه به ارزش ۳۷ میلیارد ریال و ۱۴ فقره ضمانت‌نامه در حوزه اعتبار خرید به ارزش ۹۸ میلیارد ریال تمدید یا صادر شده است.

مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، درباره اولویت‌های صدور ضمانت‌نامه هم گفت: طرح‌های دانش‌بنیان دارای مجوز، واحدهای صادراتی دارای سوابق صادراتی در سه سال گذشته، طرح‌های ایجادی با پیشرفت فیزیکی حداقل ۶۰ درصد، تامین سرمایه در گردش جهت افزایش ظرفیت تولید واحدها، طرح‌های توسعه که با ظرفیت کامل در حال حاضر فعالیت می‌کنند و طرح‌های اشتغال‌زا، اولویت‌های صدور ضمانت‌نامه هستند.

وی افزود: هم کارشناسان اقتصادی و هم متخصصان در بدنه اجرایی وزارتخانه به این جمع‌بندی رسیده‌اند که باید به سمت حمایت از طرح‌های نیمه تمام حرکت کنیم و آن دسته از طرح‌های نیمه‌تمامی که در سال‌های گذشته استارت اجرایی‌شان خورده، باید در مرحله اتمام کار قرار بگیرد. در این راستا، صندوق هم منطبق با همین سیاست حرکت کرده است و از طریق سایت مجموعه، اطلاع‌رسانی دقیق درباره آنها انجام شده است. به‌طور کلی این شفافیت یکی از ویژگی‌های فعالیت صندوق است، به‌طوری که تمام دستاوردها و عملکردها در اختیار مخاطبان و فعالان اقتصادی قرار می‌گیرد و صندوق تلاش می‌کند، ارتباط دو سویه و چند سویه‌ای را در این خصوص ایجاد کند.

وضعیت نیمه تمام‌ها

اقدامات صورت گرفته از یکسو و منوط کردن صدور جواز تاسیس جدید به سه پیش‌شرط «واگذاری واحدهای نیمه‌تمام»، «کمک برای افزایش ظرفیت واحدهای موجود» و «صدور جواز تاسیس برای طرح‌هایی که تولید داخل ندارند (به‌عنوان نمونه طرح‌های دانش‌بنیان)» که از سال گذشته در دستور کار این وزارتخانه قرار گرفت از سوی دیگر موجب شد تا شاهد ریزش طرح‌های نیمه تمام باشیم؛ هر چند صدور جواز تاسیس یکی از ملاک‌های رشد بخش صنعت از سوی متولیان صنعتی یاد می‌شود و همواره متولیان این بخش از رشد جوازهای صادره به‌عنوان رشد بخش صنعت یاد می‌کنند؛ جوازهایی که اگر به مرحله نهایی برسد، می‌تواند به رشد بخش تولید منجر شود و در غیر این صورت تنها شاهد رشد سوله‌های نیمه تمام خواهیم بود که بیشتر در شهرک‌های صنعتی به حال خود رها شده‌اند.

داده‌های اعلام شده بیانگر آن است که در نخستین ماه فصل تابستان مجموع طرح‌های نیمه‌تمام به ۶۲ هزار و ۸۱۵ فقره رسیده که طرح‌های نیمه تمام با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد با ۴۲ هزار و ۳۶۲ فقره، صدرنشین نیمه تمام‌ها محسوب می‌شود. برآوردهای صورت گرفته نشان دهنده آن است که حدود ۶۵۹ هزار و ۴۳۸ میلیارد تومان سرمایه برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد در نظر گرفته شده است. اشتغال پیش‌بینی شده برای این طرح‌ها نیز بیش از یک میلیون و ۹۰ هزار نفر خواهد بود. از سوی دیگر رصد طرح‌های نیمه تمام بیانگر آن است که سهم طرح‌هایی که از پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد برخوردار هستند برابر با ۳ هزار و ۶۱۳ فقره است که برای اجرایی کردن این طرح‌ها سرمایه‌ای بالغ‌بر ۱۱۴ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است و متولیان این بخش اشتغال‌زایی این طرح‌ها را ۱۷۸ هزار و ۶۸۷ نفر در نظر گرفته‌اند.

ارزیابی سهم طرح‌هایی که از پیشرفت ۴۰ تا ۶۰ درصدی برخوردارند نیز نشان دهنده آن است که از مجموع طرح‌های نیمه تمام، سهم این بخش سه هزار و ۸۲۳ فقره طرح است که برای اجرایی کردن آنها بیش از ۸۳ هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان سرمایه مدنظر قرار گرفته است، براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته با راه‌اندازی این طرح‌ها، زمینه برای اشتغال بیش از ۱۶۵ هزار نفر فراهم خواهد شد.

اما با رصد داده‌های اعلام شده می‌توان گفت پس از طرح‌هایی که از پیشرفت صفر تا ۲۰ درصد برخوردار هستند، طرح‌هایی که به پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد رسیده‌اند و تنها چندگام به اجرایی شدن در پیش دارند، بالاترین سهم را در میان طرح‌های نیمه تمام دارند، برای نهایی کردن این طرح‌ها بیش از یک میلیارد ریال سرمایه در نظر گرفته شده است و پیش‌بینی می‌شود با اتمام این طرح‌ها، زمینه برای ایجاد ۲۸۲ هزار و ۲۵۴ نفر شغل در کشور فراهم شود. مجموع طرح‌هایی که در این گروه قرار دارند برابر با ۸ هزار و ۹۹۸ فقره است. از سوی دیگر با ارزیابی داده‌های اعلام شده به طرح‌هایی می‌رسیم که نهایی شدن آنها در پیچ آخر قرار دارد و بهره‌برداری از آنها به‌زودی امکان‌پذیر می‌شود، طرح‌های با پیشرفت ۸۰ تا ۹۹ درصد که برای اتمام آنها سرمایه بیش از ۶۵ هزار و ۱۷۵ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است؛ متولیان این بخش امیدوارند با راه‌اندازی این طرح‌ها، زمینه برای ایجاد ۱۸۰ هزار و ۵۴۱ نفر شغل در کشور ایجاد شود.