مشکلات مرز ایران و افغانستان مقطعی است

به گزارش می متالز، در روزهایی که گذشت رسانه‌ها از وضعیت مرزهای ایران و افغانستان گفتند؛ از مرز میلک و دوغارون؛ از بسته شدن و بازگشایی مجدد آن‌ها. نهم مردادماه بود که خبر رسید مرز میلک در سیستان و بلوچستان بسته‌شده؛ جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای علت را «قاچاق سوخت» اعلام کرد: «با توجه به اختلاف قیمت سوخت گازوئیل میان ایران و کشورهای همسایه، ناوگان این کشورها انگیزه بالایی برای تردد به کشورمان دارند تا علاوه بر سهمیه سوختی که در ایران دریافت می‌کنند بتوانند با نرخ سوخت یارانه‌ای کشورمان گازوئیل خریداری کرده و به افغانستان قاچاق کنند.»

به‌گفته هدایتی انگیزه دیگر تردد کامیون‌های افغانستان به داخل ایران علاوه بر حمل بار، حمل کالاهای اساسی مانند آرد است که با ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی خریداری می‌کنند تا بتوانند به‌صورت قاچاق به افغانستان ببرند.

هدایتی گفته است: «در نتیجه تبدیل به رویه شدن جابجایی کالای قاچاق از ایران به خاک افغانستان توسط کامیون‌های افغانستانی، شورای تأمین سیستان و بلوچستان مصوب کرده تا اگر کامیون‌های افغانستانی حامل کالای قاچاق در مرکز میلک شناسایی شوند علاوه بر اخذ کالا و جریمه، خودرو حامل این کالا سه ماه متوقف شود.» این مصوبه مخالفانی در افغانستان داشت و درنهایت راننده‌های کامیون در افغانستان اعتصاب کردند اما یک هفته بعد این مرز با پادرمیانی بزرگان منطقه بازگشایی شد ولی چندان دوام نیاورد. به‌گفته روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک با برآورده نشدن خواسته‌های اعتصاب‌کنندگان، مجدداً رانندگان معترض، بیستم مردادماه دست به اعتصاب زدند و مانع از تردد کامیون‌ها در این مرز شدند؛ تا اینکه دو روز قبل عبور و مرور در این مرز به حالت عادی بازگشت.

مرز دیگر میان ایران و افغانستان مرز دوغارون در تایباد -خراسان رضوی است؛ بارها از کم‌کاری گمرک در این مرز گفته که علت تجمع کامیون‌ها بوده است. اما اردیبهشت امسال از قاچاق اتباع افغانستان در این مرز گفتند و اینکه مرزبان‌های ایرانی با آن‌ها بدرفتاری کرده است؛ ادعایی که ایران آن را رد کرد.

اما مرز ماهیرود در خراسان جنوبی را زمانی فقیرترین مرزها می‌خواندند؛ این مرز 150 کیلومتری ولایت فراه افغانستان قرار گرفته و بازارچه ماهیرود در فاصله 240 کیلومتری شهرستان بیرجند و در فاصله 140 کیلومتری شهرستان سربیشه قرار است. فعالیت بازارچه ماهیرود از تیرماه 88 هم‌زمان با شروع فعالیت گمرک مرز رسمی ماهیرود آغازشده و جایگزین بازارچه مرزی میل 75 در استان شده است.

حسین سلیمی، درباره وضعیت مرزهای دو کشور می‌گوید: مسائل و مشکلاتی که در این مرزها به وجود می‌آید مقطعی است و اراده دو کشور بر همکاری‌های تجاری- اقتصادی است. برای همین هم سعی می‌شود این مسائل در کوتاه‌مدت برطرف شود.»

سلیمی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان می‌گوید: «ایران بعد از پاکستان یکی از مهم‌ترین شریک تجاری افغانستان است؛ عزم و اراده دو کشور به همکاری دوجانبه بناشده است؛ البته ممکن است مشکلات کوتاه‌مدتی در مرزها به دلیل مسائل امنیتی یا قوانین و مقررات ایجاد شود ولی این‌ها زود برطرف می‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «البته ازآنجایی‌که خیلی از گفته‌ها بر پایه بازدید از محل نیست و بیشتر به منابع محلی یا گفته ذی‌نفع‌ها تکیه دارد، ممکن است کاملاً منطبق بر واقعیت نباشد ولی همه راهکارها باید بر حل بلندمدت مساله تأکید داشته باشد.»

او به مساله سوخت اشاره می‌کند و اینکه تفاوت قیمت گازوئیل در ایران و افغانستان مشوقی برای قاچاق سوخت توسط کامیون‌های افغانستانی یا ایرانی شده است؛ باید دولت جایگاه سوختی در مرزها تأسیس کند که به قیمت بین‌المللی در هر دو سوی مرز سوخت ارائه کند. همین مساله باعث می‌شود که دیگر راننده ایرانی یا افغانستانی انگیزه‌ای برای قاچاق نداشته باشند. ما سال‌ها همین مساله را با راننده‌های ترک داشتیم؛ بالاخره جایی باید از تجربه‌ها درست گرفت نه اینکه این مسائل هر بار در یکی از مرزهای ما تکرار شود.

به گفته رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان امروزه گمرک دنیا با ایکس‌ری کار می‌کنند ولی هنوز این تکنولوژی در گمرک ایران جایی ندارد و صف‌های طولانی بازرسی از همین جاها شکل می‌گیرد.

او به حجم تجارت صادرات ایران به کشور افغانستان اشاره می‌کند و می‌گوید: سال گذشته ۲.۳ میلیارد دلار کالا به کشور افغانستان صادرشده است و امسال هم افغانستان یکی از مقصدهای اصلی کالاهای ایرانی است. ما باید برای حفظ بازارهای خود تلاش کنیم این هم از طریق واردات و صادرات و تجارت ترجیحی ممکن است و هم با عضو در پیمان‌های مشترک منطقه‌ای. البته ایران و افغانستان هر دو عضو کشورهای اکو هستند.

افغانستان چهارمین مقصد صادراتی ایران در چهار ماه گذشته بود. این کشور 2.11 میلیون تن کالا به ارزش 713 میلیون دلار خریداری کرد که 8 درصد از کل صادرات ایران در این دوره بود.

حمید محمدی، رئیس اداره ترانزیت اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی می‌گوید: افغانستان در چهار ماه نخست سال 15 هزار تن 15000 تن محصولات خود را با 610 دستگاه کامیون از طریق دوغارون به بنادر جنوبی ایران و مرزهای غربی ایران صادر کرده است. از این تعداد ۳۴ دستگاه کامیون کالاهای صادراتی افغانستان را از مرزهای غربی به ترکیه منتقل‌شده است.

به‌گفته محمدی در چهار ماه نخست سال، 256 کامیون کالا را از بندر چابهار به دوغارون منتقل کرده؛ درحالی که سال گذشته 11 دستگاه کامیون از بندر چابهار به دوغارون رفته است.