یخ سوختنــی

به گزارش می متالز، این گاز در واقع از هیدرات‌های متان که یخ سوختنی هم نامیده می‌شوند و دربردارنده ذخایر گسترده گاز طبیعی هستند، به‌دست می‌آید. ژاپن، هند، کره جنوبی، کانادا و چین از جمله کشورهایی هستند که تلاش می‌کنند با وجود سختی بسیار، ذخایر آن را استخراج کنند. به نقل از بی‌بی‌سی انگلیسی، یخ سوختنی ترکیب یخ‌زده‌ای از آب و گاز است. پِراوین لینگا، دانشیار دانشکده مهندسی شیمی و زیست مولکولی دانشگاه ملی سنگاپور درباره این پدیده به بی‌بی‌سی انگلیسی توضیح می‌دهد: وقتی به آن نگاه کنید چشمان شما چیزی مانند کریستال‌های یخ را می‌بیند اما اگر در آن دقت کنید به اندازه‌ای که مولکول‌های آن را ببینید، متوجه مولکول‌های متانی می‌شوید که در حصار مولکول‌های آب قرار دارند. نام رسمی این پدیده‌های کریستال‌مانند، «کلاتریت‌متان» است. کلاتریت‌متان در دمای بسیار پایین و فشار زیاد شکل گرفتند و در رسوب موجود در بستر اقیانوس و همچنین لایه‌های زیرین منجمد که همواره در اعماق زمین موجودند، یافت می‌شوند.
با اینکه دمای این هیدرات‌ها پایین است و سرد هستند اما می‌سوزند و اگر یک ماده اشتعالزا را به آنها نزدیک کنید، گازی که در یخ گیر افتاده آتش می‌گیرد. به همین مناسبت این ماده را یخ سوختنی نام داده‌اند. این هیدرات‌ها با کاهش فشار یا افزایش حرارت، به آب و متان تجزیه می‌شوند که البته مقدار متان از آب بیشتر است. یک مترمکعب از یخ سوختنی می‌تواند یک ماده‌ای متمرکز از حجم زیاد انرژی را ایجاد کند که توانایی تولید حدود ۱۶۰ متر مکعب گاز را دارد اما مسئله این است که استخراج گاز از یخ آتشین، بسیار سخت و انرژی‌بر است.
حدود ۵۷ سال پیش و در دهه ۱۹۶۰ میلادی، هیدرات‌های متان در شمال روسیه کشف شدند اما تنها ۱۰ تا ۱۵ سال است که پژوهش درباره اینکه چطور گاز را از آنها و آنها را از رسوبات به‌دست آوریم، آغاز شده است. ژاپن به عنوان کشوری که از نظر وجود هر گونه منابع طبیعی انرژی‌زا در تنگناست، در این زمینه پیشگام بوده؛ سایر کشورهایی هم که وارد عمل شده‌اند، هند و کره جنوبی بوده‌اند که ذخایر نفتی منحصر به خود را ندارند. امریکا و کانادا نیز در این زمینه فعال هستند و بر هیدرات‌هایی که در زیر یخبندان‌های دائمی در شمالی‌ترین نقاط آلاسکا و کانادا قرار دارند، متمرکز شده‌اند.
هیدرات‌های متان، این ظرفیت را دارند که بتوانند منبعی انقلابی از انرژی ایجاد کنند و در آینده، نوع کلیدی انرژی هستند و شاید آخرین منبع عظیم سوخت کربنی در جهان به شمار آیند. ذخایر عظیم این ماده در بخش‌های زیرین اقیانوس‌های سراسر جهان و به طور ویژه در فلات‌های قاره‌ای یافت می‌شوند و کشورهای متمرکز بر آنها در تلاشند راهی امن و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه برای استخراج و بهره‌برداری از آنها پیدا کنند.
حالا چین از موفقیت‌های جدید خود در این زمینه می‌گوید و پروفسور لینگا نیز در تایید این دستاورد می‌گوید: در مقایسه با نتایجی که از پژوهش‌های ژاپن به عمل آمده، دانشمندان چینی موفق به استخراج گاز بیشتری شده‌اند. وی در ادامه توضیح می‌دهد که میزان گاز موجود در هیدرات متان ۱۰ برابر میزان گازی است که در سنگ شِیل و سنگ نفت‌زا وجود دارد.
چین ۱۰ سال پیش یخ سوختنی را در دریای جنوب چین کشف کرد. این دریا بین چین، ویتنام و فیلیپین قرار دارد و در چند سال گذشته، موضوعی بوده که به طور فزاینده درباره آن بحث و جدل شده است. در واقع مسئله این است که پکن ادعا می‌کند به تنهایی بر این دریا حاکمیت دارد و حق بهره‌برداری از منابع طبیعی نهفته در آن در اختیار اوست. به گفته رسانه‌های چین هم اکنون به طور متوسط روزانه ۱۶ هزار متر مکعب گاز با خلوص بالا در منطقه شینهوا در دریای جنوب چین استخراج می‌شود.
در نهایت پروفسور لینگا بر این باور است که چین در ابتدای مسیر استخراج یخ سوختنی قرار دارد و هر چند مقادیر تولیدی امیدوارکننده است اما به نظر می‌رسد در کمترین زمان تا سال ۲۰۲۵ میلادی (۱۴۰۴ خورشیدی) بتواند به گزینه‌های اقتصادی برای ادامه این مسیر دست یابد.
لینگا همزمان هشدار می‌دهد هر گونه بهره‌برداری از ذخایر به دلیل دغدغه‌های زیست‌محیطی، نیاز به دقت زیادی دارد زیرا احتمال این خطر می‌رود که متان نشت و تراوش کرده و منجر به آسیب‌های جدی در زمینه گرمایش جهانی شود. گاز متان نسبت به دی اکسید کربن قدرت بیشتری در تاثیرگذاری بر تغییرات آب و هوایی دارد، بنابراین باید بر استخراج این گاز بدون هیچ‌گونه لغزش و خطایی، تمرکز و تلاش شود.