به گزارش می متالز، امر توسعه این بخش اما در سال های گذشته تا حدودی با تاخیر رو به رو شد و عمده ترین دلیل آن را نیز میتوان به تحریمهای ظالمانه ای که علیه ایران وضع شد، اختصاص داد. با این حال پس از روی کار آمدن دولت یازدهم و کنار رفتن تحریم ها، صنعت نفت ایران به سرعت رشد کرد. سال 96 نیز سال پر رونقی برای صنعت نفت ایران بود به رغم اتفاقاتی که به نوعی توسعه محوری را با چالش رو به رو کردند، ایران در سال 96 توانست دستاورد های مطلوبی را در صنعت نفت و گاز رقم بزند.
دست آورد های صوعت نفت از آنجایی مطلوب شمرده میشوند که اکثر سیاستهای تعیین شده برای این صنعت توسط سیاستهای کلان کشور که بر مبنای اقتصاد مقاومتی تبیین شده اند، محقق شده اند. اهدافی که دستیابی به آنها در سال های تحریم با معضلات بسیاری همراه بود. اما در سال 96 بسیاری از این اهداف به واقعیت پیوسته اند.
گفتنی است، نام گذاری سال های 1395 و 1396 ذیل راهبرد «اقتصاد مقاومتی» از سوی مقام معظم رهبری، ترسیم کننده نقشه راه اقتصادی ایران در سال قبل و سال های آینده است. این نقشه راه با توجه به شرایط ایران در دوران پس از تحریم و همچنین حرکت جدید صنعت نفت برای عبور از شرایط تحریمی از اهمیت زیادی برخوردار است.
در این راستا و در کنار سیاست گذاری و عملیاتی کردن برنامه راهبردی اقتصاد مقاومتی، اطلاع رسانی شفاف، جامع و گسترده مجموعه صنعت نفت از سیاست ها و اقدامات صورت گرفته نیز واجد اهمیت است.
به طور قطع و یقین، اقتصاد مقاومتی به عنوان یک «نقشه راه»، نقش محوری در برنامه ریزی های وزارت نفت داشته است. در این رابطه و خصوصا با تاکیدات مقام معظم رهبری، این اصل راهبردی در اقتصاد ملی؛ به وجهه غالب فعالیت های صنعت نفت تبدیل گردیده است. دولت تدبیر و امید و همچنین مجلس شورای اسلامی نیز بر ضرورت و فوریت عملیاتی شدن آن تاکید دارند. جایگاه مهم مجموعه وزارت نفت در سیاستگذاری و عملیاتی شدن این اصل، بر کسی پوشیده نیست. لذا این وزارتخانه در دو «محور کلی» و چندین «زیر بخش» به دنبال تحقق اهداف مورد نظر است.
در محور های کلان اقتصاد مقاومتی (مورد تاکید سیاستهای ابلاغی) به مواردی از قبیل توسعه کارآفرینی، اقتصاد دانش بنیان، رشد بهره وری، افزایش رقابت پذیری، اصلاح الگوی مصرف و بهینه سازی مصرف انرژی، توسعه صادرات، افزایش تولید، دیپلماسی فعال اقتصادی اشاره شده و در محورهای تخصصی نیز طیف وسیعی از الزامات فنی و تخصصی در حوزهی نفت دیده میشود.
با توجه به ابلاغیه ها و فرامین اقتصاد مقاومتی می توان موارد ذیل را به عنوان محور کلی برنامههای وزارت نفت در این حوزه بیان کرد:
افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز به ویژه از میادین مشترک
افزایش سهم تجارت نفت و گاز و فرآورده های نفتی کشور در بازارهای جهانی
ایجاد تنوع در بازارهای هدف و ایجاد ذخایر راهبردی
توسعه صنایع نفت و گاز مبتنی بر تکمیل زنجیره ارزش در پایین دستی صنعت نفت
توسعه فناوری و تحقیق و پژوهش در نفت و گاز (دانش بنیان کردن فرآیند ها و فناوری ها در حوزه صنعت نفت)
توسعه عدالت محور صنعت نفت و توسعه مشارکت (و مالکیت) آحاد مردم در زنجیره پایین دستی
بهینه سازی مصرف انرژی با هدف کاهش شدت و افزایش بهره وری انرژی
بر این اساس، اولویت های اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت در سال گذشته بر مبنای 16 برنامه عملیاتی اعلام و به جدیت پیگیری شد شامل:
پروژه راهاندازی اولین خط تولید فرآورده های (نفت گاز و بنزین) مجتمع پالایشگاهی غیردولتی میعانات گازی ستاره خلیج فارس با استاندارد یورو 5 با خوراک 120 هزار بشکه در روز
پروژه بیع متقابل افزایش ظرفیت تولید میادین مشترک غرب کارون به میزان 90 هزار بشکه در روز
پروژه بیع متقابل افزایش سطح تولید گاز در میدان مشترک پارس جنوبی به 567 میلیون متر مکعب در روز
پروژه 3400 میلیارد ریال کمک به طرح های عام المنفعه در مناطق نفت خیز و گاز خیز و مناطق محروم کشور
پروژه "احداث خط لوله و ایجاد امکان صادرات گاز به کشور عراق" به میزان 5 میلیون متر مکعب در روز
پروژه "احداث خط لوله و صادرات گاز به پاکستان (ادامه خط لوله هفتم سراسری)"
پروژه "بیع متقابل گازرسانی به 1.2 میلیون مشترک جدید روستایی و شهرهای کوچک و مرزی"
پروژه " کاهش نیم واحد درصد هدر رفت گاز طبیعی از گاز فرآورش شده"
پروژه "راه اندازی 12 مجتمع بزرگ پتروشیمی با سرمایه گذاری بخش خصوصی و غیر دولتی"
پروژه اصلاح ساختار قرارداد های نفتی جدید (IPC) برای انتقال فناوری با هدف اجرای راهبرد گشودن بازار کشور در حوزه های نفتی و گازی در قبال اخذ دانش فنی عملیاتی و بنیادین از طریق شرکت های اکتشاف و تولید (E&P) برای بخش بالادست و انعقاد شش قرارداد مهم نفتی و گازی
پروژه "انتقال و توسعه فناوری بخش بالادست شامل بهبود تولید و ازدیاد برداشت(EOR/IOR) در 20 میدان نفتی و گازی شامل52 مخزن با 9 دانشگاه و مرکز تحقیقاتی با هدف ایجاد بستر دانش بنیادی فناوری از طریق ارتباط با شرکت های E&P در راستای انتقال و توسعه فناوری"
بیع متقابل جایگزینی 7000 دستگاه اتوبوس فرسوده با اتوبوس پایه گازسوز - موضوع ماده 12 قانون رفع موانع تولید
بیع متقابل نوسازی 20000 دستگاه کامیون و کشنده فرسوده بالای 10 تن- موضوع ماده 12 قانون رفع موانع تولید
بیع متقابل جایگزینی 40000 تاکسی و ون فرسوده با تاکسی پایه گازسوز با پیمایش بالا- موضوع ماده 12 قانون رفع موانع تولید
بیع متقابل افزایش کارایی 30000 موتورخانه و سامانه گرمایشی ساختمان های کشور- موضوع ماده 12 قانون رفع موانع تولید
بیع متقابل برق دار کردن 30000 حلقه چاه و تلمبه آب کشاورزی- موضوع ماده 12 قانون رفع موانع تولید
وجود چنین برنامه هایی حاکی از این است که وزارت نفت توسط سیاستگذاریهای کلان کشور به جدیت به توسعه امر شده است. موضوعی که گزارشهای موجود خبر از این دارند که به خوبی دنبال شده است. طبق گزارش رسمی وزارت نفت برای شش ماهه اول سال در جهت دستاورد های این صنعت در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی، می توان دریافت که اقدامات مطلوبی در این حوزه انجام شده است. مختصری از آمار های شش ماه نخست 96 در ذیل آمده است.
فازهای (1) تا (10) و همچنین فازهای (12) و (16-15) تحویل به بهره بردار شده است. فازهای 18-17، 19 و 21-20 (معادل 6 فاز استاندارد) درتاریخ 27/1/1396 بصورت رسمی با حضور ریاست محترم جمهور افتتاح رسمی شده و مورد بهره برداری قرار گرفت. تحویل و تحول پالایشگاه فازهای 21- 20 در تاریخ 31/6/1396 به بهره بردار انجام شده است. پیشرفت فیزیکی فازهای 13، 14 و 24-23-22 در پایان شهریور سال 1396 به ترتیب 85.6 درصد، 74.6 درصد و 85.4 درصد بوده است. متوسط تولید روزانه گاز غنی فازهای 12، 16-15 ، 18-17، 19 و 21-20 در شهریور ماه سال 1396 حدود 222 میلیون متر مکعب بوده است. انعقاد قرارداد توسعه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی در قالب قرارداد های جدید میان شرکت ملی نفت ایران و مشارکت توتال، CNPCI چین و پتروپارس به عنوان شرکت ایرانی (به ترتیب با سهم مشارکت 50.1، 30 و 19.9) انجام شد.
میادین مشترک یادآوران(فاز1)، آزادگان شمالی(فاز1) و یاران شمالی طی سال 1395 افتتاح شده اند. پیشرفت فیزیکی میادین آزادگان جنوبی (فاز1) و یاران جنوبی در پایان شهریورماه سال 1396 به ترتیب 40.8 درصد و 82.3 درصد بوده است. متوسط تولید 251.6 هزار بشکه نفت خام از میادین فوق الذکر در شهریورماه 1396 محقق شده است. تولید از میادین یادآوران (فاز1) و آزادگان شمالی (فاز 1) بیش از ظرفیت تعریف شده محقق شده و 61.7 هزار بشکه از فاز (1) آزدگان جنوبی تولید شده است.
عملیات ساخت و بهره برداری از دو بخش زیر پروژه "آبگیر" و "خط لوله خوراک پالایشگاه" بعنوان بخشی از فاز اول این پروژه در شش ماهه اول سال 1395 به اتمام رسید. فاز اول پروژه در تاریخ 10/2/1396 با حضور ریاست محترم جمهور و وزیر محترم نفت به طور رسمی افتتاح گردید. پیشرفت فیزیکی کل سه فاز پروژه تا انتهای شهریور ماه 1396 معادل 93.5 درصد اعلام شده است. فرآیند تولید بنزین در واحد های تصفیه هیدروژنی نفتا، CCR (بنزین سازی) و ایزومریزاسیون و تولید گازوئیل، نفتای سبک و نفتای ترش در فاز اول پروژه ادامه داشته و عملیات اجرایی در واحدهای فرایندی فازهای دوم، سوم و پیشرفت مناسب در Train2 در حال انجام است.
مطابق نتایج مطالعات امکان سنجی پروژه، هزینه های اجرای پروژه به روش EPC حدود 3 میلیارد دلار برآورد شده است. این پروژه جزء پروژه های اولویت دار برنامه ملی اقتصادی مقاومتی سال 1396 مجموعه وزارت نفت قرار گرفت. عملیات اجرایی EPC پروژه با جاری شدن فاینانس کره جنوبی و عقد قرارداد EPC با کنسرسیومی مرکب از هیوندایی، دایلم و چیودا خواهد بود. پروژه در حال حاضر در انتظار نافذ شدن خط اعتباری کره جنوبی است که مطابق درخواست بانک های کره ای باید امکان سنجی پروژه توسط یک شرکت معتبر بین المللی(شرکت فرانسوی Axens) تأیید و صحه گذاری شود.
این پروژه به عنوان یکی از پروژه های برنامه ملی اقتصاد مقاومتی اولویت سال 1396 شرکت ملی پالایش و پخش فرآوده های نفتی است که کل اعتبار مصوب آن 28026 میلیون یوان است. تا انتهای شهریورماه 1396 حدود 1593 میلیون یوان از اعتبار تخصیصی پروژه برای سال 1396 هزینه شده که موجب پیشرفت فیزیکی پروژه به میزان حدود 6 درصد شده است. فاینانس فاز اول طرح از جانب شرکت بیمه سایناشور و دولت چین تایید شده و گشایش LC توسط بانک ملت انجام شده، ضمانت نامه پیش پرداخت و ضمانت نامه حسن انجام ارائه شده و واریز مبلغ پیش پرداخت به حساب پیمانکار انجام شده است.
پروژه پژوهشی این پروژه با دانشگاه الزهراء تعریف شده و بررسی های لازم و جامعی در راستای بهره گیری از خدمات مشاور مدیریت طرح صورت گرفته است و رایزنیهای لازم با ادارات و سازمان مرتبط در خصوص تامین زمین مورد نیاز طرح انجام شده است.
امکان سنجی فنی و اقتصادی پروژه توسط کنسرسیوم ژاپنی- کره ای انجام شده و پیشنهاداتی از سوی سایر شرکت ها مانند HQC و UOP دریافت شده که ضمن بررسی موارد پیشنهادی، مذاکراتی با این شرکت ها انجام گرفته است. مذاکراتی به منظور ورود به مرحله Pre-PDP و Basic پروژه در حال انجام می باشد.
فاز اول: خط انتقال گاز کوهدشت-نفت شهر (به طول 130 کیلومتر و قطر 48 اینچ)، بیستون-دهگلان (طول خط 121.3 کیلومتر و قطر 56 اینچ)، بیستون-کرمانشاه (کل طول خط 34 کیلومتر و قطر 30 اینچ) و دهگلان- سنندج (به طول 34 کیلومتر با قطر 30 اینچ) پایان یافته و تست هیدرواستاتیک آنها انجام شده و عملیات تزریق گاز انجام شد. خطوط انتقال گاز و سیستم اندازه گیری موقت جهت صادرات حداقل 5 م.م.م.ر گاز طبیعی به عراق در سال 1395 تزریق گاز شده و بهره برداری گردید.
فاز دوم صادرات گاز طبیعی به کشور عراق: خط لوله اهواز-دزفول (به طول 198 کیلومتر و قطر 56 اینچ) با پیشرفت فیزیکی 98.5 درصد، خط لوله دزفول-کوهدشت (به طول 160 کیلومتر و قطر 56 اینچ) با پیشرفت فیزیکی 95.5 و خط لوله کوهدشت-بیستون (به طول 120 کیلومتر و قطر 56 اینچ) با پیشرفت فیزیکی 93.2 درصد به منظور اجرای خط نهایی صادرات گاز به عراق در انتهای شهریوماه 1396 اجرا شده است.
همچنین در راستای اجرای کلیه زیربخش های پروژه صادرات گاز به عراق در شش ماهه اول سال 1396 حدود 367.08 میلیارد ریال جذب شده است. به این ترتیب کل پروژه صادرات گاز به کشور عراق تا انتهای شش ماهه اول سال 1396 از پیشرفت فیزیکی حدود 94 درصدی برخوردار بوده است.
جهت سرمایه گذاری خط ایرانشهر-چابهار، قرارداد بین شرکت ملی گاز ایران و شرکت توسعه نگین مکران جهت احداث 201 کیلومتر خط مشترک و 64 کیلومتر قطعه اتصال به بندر چابهار منعقد شد. به این ترتیب 39.4 کیلومتر مسیرسازی، 26.2 کیلومتر حفرکانال، 26.5 کیلومتر جوشکاری و 25.8 کیلومتر لوله-گذاری انجام شده و پیشرفت فیزیکی کلی پروژه تا انتهای نیمه اول سال 1396 برابر 14.4 درصد می باشد.
بر اساس برنامه ریزی شرکت ملی گاز ایران، گازرسانی به 900 هزارمشترک جدید روستایی و شهرهای باقیمانده و مرزی تا پایان سال 1396 انجام می گیرد. طی شش ماهه اول سال 1396 گازرسانی برای 352080 خانوار انجام گرفته که بیانگر تحقق 39.1 درصد پیشرفت از کل برنامه سال 1396 است.
این پروژه در پنج زیرپروژه اصلی شامل "احداث ایستگاه اندازه گیری کمی و کیفی خروجی فازهای مختلف مجتمع گازی پارس جنوبی"، پروژه "استفاده از کنتورهای ارتقاء یافته"، پروژه "مانیتورینگ ایستگاه تقلیل فشار نیروگاه و صنایع و..."، پروژه "اندازه گیری مصارف کمتر از Qminو شناسایی مصارف غیر متعارف" و پروژه "نصب ایستگاههای اندازه گیری گاز در خطوط انتقال" در سال 1396 پیگیری میشود. پیشرفت پروژه اول تا انتهای نیمه سال 1396 در مجموع حدود 78.9 درصد بوده است. همچنین پروژه نصب ایستگاه های اندازه گیری گاز در خطوط انتقال نیز تا انتهای شهریور ماه 1396 از پیشرفت 5 درصدی برخوردار بوده است.
این پروژه در قالب سه زیر پروژه "خطوط انتقال ایرانشهر زاهدان و انشعاب زاهدان"، "خطوط انتقال خاش و انشعابات"، "خطوط انتقال زاهدان- دوراهی زابل/زابل" پیگیری می شود.
زیر پروژه اول از این مجموعه تا انتهای شهریور سال 1396 از پیشرفت 93.3 درصدی برخوردار بوده است. اقداماتی شامل خط لوله 36 اینچ ایرانشهر-زاهدان به طول 262 کیلومتر و عملیات اجرایی انشعاب 16 اینچ زاهدان در حال انجام است که تاکنون 5.8 کیلومتر لوله گذاری شده است. دو زیرپروژه دیگر به ترتیب در مرحله برگزاری مناقصه جهت انتخاب مشاور طراحی و اسناد مناقصه جهت انتخاب پیمانکار اجرایی می-باشند.
این پروژه به منظور پایدارسازی و افزایش تاب آوری شبکه گاز کشور و پیک سایی مصرف گاز طرح های مختلف ذخیره سازی زیرزمینی گاز طبیعی در قالب برنامه ملی اقتصاد مقاومتی پیگیری می شود. این پروژه از هفت زیر پروژه "انجام مطالعات تکمیلی و بررسی قابلیت ذخیره سازی در مخزن قزل تپه و اجرای فاز اول توسعه پروژه قزل تپه"، "انجام مطالعات تکمیلی و بررسی قابلیت ذخیره سازی در مخزن نصرآباد و اجرای فاز اول توسعه پروژه نصرآباد"، "اجرای پروژه توسعه مخزن سراجه"، "اجرای پروژه توسعه مخزن شوریجه"، "تکمیل مطالعات و اجرای پروژه یورتشا"، "پروژه امکانسنجی ذخیره سازی گاز در مخزن امام حسن" و "پروژه امکانسنجی ذخیره سازی گاز در مخازن بانکول و باباقیر" تشکیل شده است. کل منابع مالی جذب شده در این پروژه در نیمه اول سال 1396 حدود 64.183 میلیارد ریال بوده است.
پنج طرح پتروشیمی شامل "کردستان (پلی اتیلن سبک سنندج)، پتروشیمی مروارید (اتیلن گلایکول)، پتروشیمی کاویان2 (فاز دوم الفین یازدهم)، پتروشیمی تخت جمشید پارس عسلویه و پلی استایرن انتخاب (گروه انتخاب)" در فروردین ماه 1396 افتتاح گردید.
ظرفیت نصب شده صنعت پتروشیمی کشور در پایان آبان ماه سال 1396 حدود 72.1 میلیون تن است. برنامه تولید صنعت پتروشیمی کشور در سال 1396 معادل 59 میلیون تن بوده که در 6 ماهه منتهی به شهریور ماه 1396 در مجموع تولید به 26.9 میلیون تن رسیده است.
کل فروش شش ماهه نخست سال 1396 برابر با 19.72 میلیون تن و به ارزش 10301.6 میلیون دلار بوده است که 76.6 درصد آن (برابر با 15.1 میلیون تن و به ارزش 7881.3 میلیون دلار) بعنوان "فروش خالص" بوده است. در واقع از نظر حجمی، 24 درصد بصورت فروش بین مجتمعی فروخته شده، 20.4 درصد فروش خالص داخلی بوده و 55.6 درصد صادر شده است.
فروش داخلی مجتمع های پتروشیمی در شش ماهه نخست سال 1396 برابر با 8.67 میلیون تن(44.4 درصد از فروش کل) به ارزش 170406 میلیارد ریال بوده که 80612 میلیارد ریال آن (4.64 میلیون تن) بصورت فروش بین مجتمعی بوده است. فروش خالص داخلی مجتمع های پتروشیمی در شش ماهه نخست سال 1396 برابر با 4.03 میلیون تن به ارزش 89794 میلیارد ریال بوده است. صادرات شش ماهه نخست سال 1396 به میزان 11.18 میلیون تن(55.6 درصد از فروش کل) به ارزش 5576.1 میلیون دلار بوده است.
مجتمع های پتروشیمی اوره و آمونیاک پردیس فاز 3 (با پیشرفت فیزیکی 99.5 درصد)، فاز اول الفین و متانول بوشهر (با پیشرفت فیزیکی 89.5 درصد)، متانول مرجان (با پیشرفت فیزیکی 95.2 درصد)، متانول کاوه (با پیشرفت فیزیکی 98.5 درصد) و پتروکیمیای ابن سینا ماهشهر (با پیشرفت فیزیکی 69.4 درصد) از جمله طرحهایی به شمار می روند که در اولویت سال 1396 می باشند. کل ظرفیت این طرح ها بالغ بر9.8 میلیون تن و برنامه تولید آنها در سال 1396 معادل 4.3 میلیون تن پیش بینی شده است.
در طرح های بلند مدت برای توقف دائم ارسال گاز به مشعل در تاسیسات شرکت ملی نفت ایران و در راستای اجرای سیاست اتخاذ شده از سوی وزارت نفت برای واگذاری مالکیت طرحهای NGL به بخش خصوصی و غیردولتی، مجتمع های گاز و گازمایع NGL 3200 غرب کارون، NGL3100 چشمه خوش و NGL خارگ به ترتیب به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، صندوق های بازنشستگی، پس انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت و شرکت صنایع فراساحل (صف) واگذار گردید. برنامه ریزی و تعیین تکلیف طرح های دیگر مرتبط با برنامه های بلندمدت شامل احداث کارخانههای گاز و گاز مایع 1700، 1800، 2300، 2400، 2600 نیز در دستور کار قرار داشته و پیگیری می گردد. همچنین پیش بینی می شود تمامی طرح های بلندمدت مرتبط با جمع آوری گازهای مشعل و تزریق در میادین نفتی تا سال 1400 نهایی گردد.
قراردادهای فاز اول مطالعات 20 میدان نفتی و گازی (52 مخزن) شامل 9 میدان که از نظر وزنی 47.4 درصد از کل میادین را شامل میشود، در راستای انتقال و توسعه فناوری بخش بالادست شامل بهبود تولید و ازدیاد برداشت (EOR/IOR) با 9 دانشگاه و مرکز تحقیقاتی با هدف ایجاد بستر دانش بنیادی فناوری از طریق ارتباط با شرکتهای E&P در سال 1394 امضا شد. اما در ادامه کار، به منظور تسریع در روند اجرای پروژههای مصوب و ایجاد بروندادهای فناورانه، به پیشنهاد دانشگاهها و تایید وزیر محترم نفت طی شش ماهه دوم سال 1395، قراردادهای منعقده فرآیند محور خاتمه یافت و قراردادهای جدید به صورت برونداد (نتیجه) محور تهیه گردید. قراردادهای مزبور در نیمه اول سال 1396 اجرایی گردید.
طبق آخرین گزارش دریافتی، 51 قرارداد برای 5 گروه از تجهیزات و کالاها شامل "تجهیزات سرچاهی و رشته های تکمیلی درون چاهی"، "ابزارهای اندازه گیری"، "لوله های CRA و لولههای حفاری"، "پمپ های سرچاهی و درون چاهی" و "مته های حفاری" منعقد شده است. فرآیند تجمیع تقاضا و برگزاری مناقصه برای 4 گروه دیگر شامل "لوله های بدون درز فولاد کربنی"، "انواع شیرهای کنترلی، ایمنی و تجهیزات جانبی"، "ماشینهای دوار(توربین، کمپرسور و پمپهای گریز از مرکز" و "توپک های هوشمند" در حال تهیه و پیگیری است. گروه فولادهای آلیاژی جهت بررسی بیشتر قرار دارد. 3 قلم از کالاها ساخته و تحویل داده شده است.
شرکت ملی نفت ایران پروژه هایی را در راستای توسعه اجتماعی مناطق محروم و مناطق نفت خیز کشور انجام میدهد که در این راستا معین شده است 3500 میلیارد ریال کمک به طرحهای عام المنفعه در مناطق نفت-خیز و گازخیز و مناطق محروم کشور توسط این شرکت انجام پذیرد. در شش ماه اول سال 1396 به میزان 1557.5 میلیارد ریال (44.5 درصد بودجه سال 1396) برای این پروژه ها هزینه شده است.
پروژه های مدیریت مصرف انرژی و بهینه سازی مصرف انرژی (موضوع ماده 12 قانون رفع موانع تولید) با جدیت دنبال می گردد. در این رابطه:
انعقاد قرارداد شرکتهای ندای به آوران (جایگزینی 540 دستگاه)، مسیر سبز فرادیس(جایگزینی540 دستگاه) و ماهپیمای ایرانیان(جایگزینی 150 دستگاه)، شهرداری اراک (50 دستگاه با سبلان خودرو)، شهرداری مشهد (200 دستگاه با ایران خودرو دیزل و 200 دستگاه با عقاب افشان)، شهرداری تبریز (150 دستگاه با آذهایتکس و 350 دستگاه با آکیادویچ) با شرکت اتوبوسرانی و انجام مراحل اولیه انعقاد قراردادهای متناظر با شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، امضای تفاهمنامه با شرکت China Highway Vehicle and Machinery و امضای تفاهمنامه با شرکت پترونصرآریا جهت ورود اتوبوسهای LNG سوز به طرح انجام شده است.
ابلاغ قرارداد به شرکت ماموت در خصوص نوسازی 5000 دستگاه کشنده فرسوده بالای 26 تن، نهاییسازی پیش نویس قرارداد 2100 دستگاه کامیون با شرکت سایپا دیزل، انعقاد تفاهمنامه همکاری در اجرای طرح بین شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و تدوین پیش نویس قرارداد 200 دستگاه کامیون با شرکت ارس خودرو دیزل (آمیکو) و 300 دستگاه با شرکت کاوه دیزل انجام شده است.
انعقاد قرارداد برای جایگزینی 10000 تاکسی (2000 دستگاه تاکسی صندوقدار پایه گازسوز/هیبریدی/تمام الکتریکی و 8000 دستگاه تاکسی ون پایه گازسوز) فی مابین شرکت بهینه-سازی مصرف سوخت و اتحادیه تعاونی های سراسری تاکسیرانی کشور
عقد تفاهم نامه پنج گانه فی مابین شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، شرکت گاز، سازمان صنعت، معدن و تجارت، اتحادیه هتل داران استان خراسان رضوی و اتحادیه هتل آپارتمان داران مشهد (حداقل 100 هتل) برای سرمایه گذاری در طرح، امضای تفاهمنامه همکاری با سازمان نظام مهندسی استان تهران برای همکاری در اجرای طرح، انعقاد تفاهمنامه 5 گانه فی مابین شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و سازمانهای مرتبط در استان اصفهان (استانداری، شرکت گاز استانی، اداره کل راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی استان اصفهان)، انجام مراحل انعقاد قرارداد جهت ارتقای کارایی بیش از 15 هزار موتورخانه با سرمایه گذاری بالغ بر 61 میلیون دلار با شرکتهای سرمایه-گذار عامل صرفه جویی (شرکت توسعه طرحهای صنعتی فن آوران پارسیان، مشارکتی همیار اول و سیویل سازه آرنیکا، مشارکتی همیار اول و گیتی محور طوس، مشارکتی همیار اول و نازنین جهان لیماک، شرکت شریان گستر پایاب، مشارکتی گارنو و حرارت گستر مبنا، پیشران انرژی، مهندسی قدس نیرو، مهندسی آسیاوات و گروه تولیدی و صنعتی گرم ایران) انجام گرفته است.
انعقاد قرارداد بین شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و شرکت جهاد نصر برای برقدار کردن چاهها و تلمبه خانههای آب کشاورزی در 50000 حلقه چاه و تلمبه آب کشاورزی، انجام مقدمات اجرای طرح پایلوت برق دار کردن 100 حلقه چاه کشاورزی با راهکار اتصال به شبکه برق سراسری و انعقاد تفاهم نامه 5 جانبه فی مابین معاونت برق و انرژی وزارت نیرو، معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، معاونت آب و آبفای وزارت نیرو، شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و تشکیل کارگروه مربوطه انجام گرفته است.
اما اگر بخواهیم به مهم ترین اقدامات تا حدودی به صورت تیتر وار نگاه کنیم می بینیم که اتفاقات صنعت نفت در کنار دستارود های مطلوبش، با حوادث و نارسایی هایی هم همراه بوده است.
۲۷ فروردین ماه امسال و با حضور رئیس جمهوری، فازهای ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ و لایه نفتی پارس جنوبی به بهرهبرداری رسیدند تا افزون بر افزایش ۱۵۰ میلیون متر مکعبی تولید گاز شیرین در این میدان گازی و همترازی ایران و قطر در برداشت از عظیمترین میدان مشترک گازی جهان، قفل تولید نفت در لایه نفتی پارس جنوبی نیز گشوده و برداشت نفت از این میدان برای نخستین بار آغاز شود. عملیات تکمیل فازهای ۱۱، ۱۳، ۱۴، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ پارس جنوبی نیز در دست تکمیل است که بر اساس اعلام وزیر نفت، به جز فاز ۱۱ که قرارداد توسعه آن امسال منعقد شد و همینطور فاز ۱۴، باقی فازهای یادشده در سال ۹۷ تکمیل میشوند و بهرهبرداری میرسند.
بهار امسال ظرفیت تولید روزانه نفت در میدان آزادگان جنوبی به عنوان بزرگترین میدان مشترک نفتی کشور از مرز ۸۰ هزار بشکه و ظرفیت تولید روزانه نفت در میدان مشترک آذر از مرز ۳۰ هزار بشکه گذشت و در ادامه، پیشراهاندازی واحد نمکزدایی هفتکل، بومیسازی پمپهای فرآیندی چند مرحلهای (BB۳) با حمایت شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، طراحی و ساخت دستگاه RTD Tester به عنوان یکی از تجهیزات کاربردی سامانههای حفاظت الکتریکی در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران و امضای چند تفاهمنامه مطالعاتی میدانهای نفت و گاز در جریان نمایشگاه بینالمللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، در عملکرد سه ماه نخست شرکت ملی ایران ثبت شد.
خرداد ماه امسال، بزرگترین قرارداد ساخت کالای صنعت نفت یعنی قرارداد ساخت لولههای CRA بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی اسپانیایی-ایرانی به ارزش ۵۵۶ میلیون یورو امضا شد تا مقدمهای باشد برای انتقال فناوری و بومیسازی این کالای راهبردی در ایران. تقریبا همزمان با امضای این قرارداد، یکصد و هفتادودومین نشست وزیران نفت و انرژی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نیز به تمدید توافق ۹ ماهه کنترل عرضه نفت انجامید و بلافاصله خبر توافق کشورهای تولیدکننده نفت غیرعضو اوپک نیز برای کاهش عرضه نفت منتشر شد.
امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به عنوان نخستین گام اجرایی در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی را میتوان از مهمترین رویدادهای صنعت نفت ایران به شمار آورد؛ قراردادی که ۱۲ تیرماه امسال بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت توتال فرانسه، CNPCI چین و پتروپارس ایران امضا شد و افزون بر آنکه مقدمات سرمایهگذاری ۵ میلیارد دلاری را در کشور فراهم کرد، حاوی پیامهایی از جمله فروریختن دیوار تحریمها، امنیت سرمایهگذاری و موفقیت دیپلماسی نفتی ایران بود. اگرچه تنویر ابعاد مختلف این قرارداد و مقابله با سیاهنماییهای گاه سازماندهی شده درباره آن، زمان و انرژی بسیاری از مجموعه وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران گرفت، اما خوشبختانه با تمام این تفاسیر، قرارداد در مسیر خود قرار گرفت و به رغم کارشکنیهای آمریکا از یک سو و هجمههای غیرمنصفانه داخلی از سوی دیگر، فرآیند اجرایی این قرارداد طبق برنامه زمانبندی دنبال میشود.
شرکت ملی نفت ایران در تابستان امسال، گامهایی جدی نیز در مسیر بهینهسازی مصرف سوخت و بهبود محیط زیست برداشت، به طوری که آخرین روز تیرماه امسال، قرارداد نوسازی ۲ هزار و ۱۰۰ دستگاه کامیون و کشنده فرسوده بالای ۱۰ تن و بیشتر از ۳۵ سال سن، میان شرکت بهینهسازی مصرف سوخت، شرکت سایپادیزل، سازمان راهداری و حملونقل جادهای و بانک توسعه تعاون امضا شد و نیمه شهریورماه امسال هم شاهد امضای قرارداد پروژه بازیافت و مصرف گاز مشعل پالایشگاه دوم پارس جنوبی (فازهای ٢ و ٣) به ارزش حدود ۵۰۰ میلیون یورو بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت SOFREGAZ فرانسه و شرکت صنعت سازه ثمین بودیم.
پیش راهاندازی مجتمع فراورش گاز هنگام، صادرات نخستین محموله بوتان فازهای ۱۷ و ۱۸ پارس جنوبی، تشکیل کمیته تامین مالی در شرکت ملی نفت ایران، تشکیل کمیته سرمایهگذاری در شرکت نفت خزر، راهاندازی آزمایشی واحد نمکزدایی گچساران ۳، نصب سامانه پیشرفته کنترل سکوی نفتی فروزان، آغاز ساخت نخستین واحد شیرینسازی میعانات گازی در پارس جنوبی، اجرای پروژه مقاومسازی بخش زیرآب سکوی R۴ رشادت و نصب جکت جدید سکوی ۱۳A پارس جنوبی را میتوان به عنوان دیگر رویدادهای شرکت ملی نفت ایران در سه ماه دوم سال ۹۶ مورد اشاره قرار داد.
ناگفته نماند که مرداد ماه امسال با رای اعتماد قاطع مجلس شورای اسلامی به بیژن زنگنه برای فعالیت به عنوان وزیر نفت دولت دوازدهم همراه شد و زنگنه پس از کسب این رای اعتماد، تعیین تکلیف تمام میدانهای مشترک کشور را تا پایان دولت دوازدهم، از برنامههای اصلی خود برشمرد. وی به موازات، خط مشی و راهبرد توسعه و بهرهبرداری صیانتی از مخازن نفت و گاز و همچنین تکالیف شرکت ملی نفت ایران برای نوسازی و بازسازی تاسیسات روسطحی را نیز ابلاغ کرد.
۱۶ مهرماه امسال، قرارداد تکمیل طرح NGL خارک، شیرینسازی و تفکیک گازهای همراه مناطق خارک و بهرگان و فروش محصولات سنگینتر از اتان، بین شرکت نفت فلات قاره و شرکت صنایع فراساحل (صف) امضا شد و ۲ روز بعد، در جریان کنگره نفت و نیرو، وزیر نفت از تدوین بسته طرحهای نگهداشت و افزایش تولید به ارزش حدود ۵ میلیارد دلار خبر داد؛ بستهای که امور مربوط به آن پیگیری شده و پیشبینی میشود مناقصههای آن از ابتدای سال آینده به تدریج برگزار شود. پاییز امسال میدان مشترک یاران جنوبی به تولید رسید و با راهاندازی ۶ حلقه چاه این میدان، برداشت روزانه ۱۰ هزار بشکه از آن محقق شد.
راه اندازی واحد جدید نمکزدایی شماره ۳ گچساران، تدوین برنامه نوسازی تاسیسات فرسوده مناطق نفتخیز جنوب، نصب موفقیتآمیز جکت سکوی F۱۸ میدان مشترک فروزان، روشن شدن نخستین مشعل فازهای ٢٢ تا ٢٤ پارس جنوبی، راهاندازی نخستین بویلر پالایشگاه فاز ۱۳ پارس جنوبی، بهرهبرداری از واحد آبگیر فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی و روشن شدن مشعل نخستین چاه فاز ۱۴ پارس جنوبی نیز از جمله رویدادهای سه ماه سوم سال ۹۶ به شمار می رود.
افزون بر تفاهمنامه های مطالعاتی میدانهای نفت و گاز که به طور معمول در دستور کار شرکت ملی نفت ایران قرار دارد، در این بازه زمانی، تعدادی از شرکتهای زیر مجموعه شرکت ملی نفت ایران با هدف جمع آوری گازهای ارسالی به مشعل (Flare) برای تولید برق و نوسازی تجهیزات نفت و گاز با شرکت آنسالدو ایتالیا تفاهمنامه امضا کردند؛ شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب پنج قرارداد پژوهشی در حوزه ازدیاد برداشت و بهبود تولید از مخازن، با مراکز علمی و پژوهشی کشور امضا کرد؛ تفاهمنامه همکاری اجرای طرح نوسازی۲ هزار دستگاه اتوبوس دیزلی فرسوده و جایگزینی آن با اتوبوسهای جدید هیبریدی/ برقی، میان شرکت بهینهسازی مصرف سوخت و شرکت شهاب خودرو امضا شد و شرکت ملی نفت ایران و شرکت انرژی گستر سینا (متعلق به بنیاد مستضعفان) برای بررسی و مطالعه امکانسنجی تامین پایدار خوراک پالایشگاه فجر جم در حضور وزیر نفت و رئیس بنیاد مستضعفان تفاهمنامه همکاری امضا کردند. البته نخستین قرارداد فروش گاز طبیعی برای تولید گاز مایعشده (LNG) صادراتی، بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت IFLNG (تحت مالکیت شرکت پالایش گاز خارک و شرکت نروژی Hemla) نیز امضا شد که به گفته وزیر نفت، این قرارداد در مراحل تصویبی رد و منتفی شد.
پاییز امسال شاهد امضای تفاهمنامههایی نیز بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت لوک اویل، شرکت گازپروم و شرکت روسنفت روسیه بودیم؛ تفاهمنامههایی که اهداف مختلفی را در زمینه مطالعه میدانها، همکاری راهبردی در حوزه انرژی و همکاریهای تحقیقاتی و پژوهشی و مطالعه پروژه ایران الانجی دنبال میکند.
و اما بخش قابل توجهی از توان شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران در ماههای آبان و آذر امسال، به مهار حادثه فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید معطوف شد؛ رویدادی که هفتم آبان ماه امسال حادثه ساز و به جان باختن ۲ نفر از کارکنان شریف شرکت ملی حفاری ایران منتهی شد. عملیات مهار این حادثه عظیم، با تلاش شبانهروزی گروه عملیاتی و حضور حداکثری تیم مدیریتی (از معاون امور تولید شرکت ملی نفت ایران گرفته تا مدیران عامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران) همراه بود و پس از آزمودن روش مهار از سطح به دفعات و پیشبرد روش مهار از عمق به موازات، سرانجام این فوران در پنجم دی ماه امسال مهار شد و بار دیگر توان متخصصان صنعت نفت کشور را به منصه ظهور رساند.
همانطور که گفته شد، در نخستین روزهای دی ماه امسال (پنجم دی ماه) خبر مهار فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید، صنعت نفت را مسرور کرد و با ادامه فعالیتهای حفاری در این منطقه، بهمن ماه امسال چاه ۱۴۸ امدادی رگ سفید به تولید رسید و جایگزین چاه ۱۴۷ شد.
ثبت رکورد جدید در پهلودهی نفتکشها و بارگیری میعانات گازی از گویهای شناور پایانه میعانات گازی پارس جنوبی در دیماه امسال، افزایش ظرفیت تولید گاز در شرکت بهرهبرداری نفت و گاز زاگرس جنوبی، افزایش تولید نفت در میدان رشادت و نصب سکوی A فاز ۱۴ پارس جنوبی از دیگر رویدادهای نفتی زمستان امسال است.
شرکت بهینهسازی مصرف سوخت در ماههای اخیر، پرخبرتر از همیشه ظاهر شد و افزون بر طراحی و راهاندازی سامانه یکپارچه «ایفکو آزما» به منظور ساماندهی و برقراﺭی اﺭﺗباﻁ موثر استانداﺭدها و معیاﺭهای مصرف سوخت، مراکز آزمایشگاهی حوزه انرژی و شرکتهای بازﺭسی فعال دﺭ این زمینه و اﺟرای مفاد قانوﻥ اصلاح الگوی مصرف انرژی، با شهرداری تهران تفاهمنامه همکاری مشترکی امضا کرد که بر مبنای آن، «طرح توسعه حملونقل مسافر با قطار شهری در تهران و هشت کلانشهر» با اهداف بهبود و ارتقای سفرهای درونشهری با مترو، دستیابی به اهداف قانون توسعه حملونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت و کاهش مصرف سوخت (بنزین، نفت گاز و سیانجی) و کاهش انتشار آلایندههای زیست محیطی اجرا خواهد شد. در این طرح تعداد ۲ هزار دستگاه واگن جدید (هزار دستگاه در تهران و هزار دستگاه در کلانشهرها) در سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ به ناوگان مترو تهران و کلانشهرها اضافه خواهد شد.
اما از مهم ترین نکته هایی که زمستان 96 را با سال های قبل کمی متفاوت کرد این بود که در زمستان این سال گازرسانی در روز های سرد بدون هیچ مشکلی انجام شد و تولید گاز در ایران به حدود 800 میلیون متر مکعب در روز رسید. این در حالی است که تنها مقدار تولید گاز بالا نرفته، بلکه راه اندازی بخشی از خط لوله ششم سراسری انتقال گاز و خط انتقال گاز دامغان- کیاسر - ساری - نکا و نیز راه اندازی ایستگاه های جدید تا جایی که اکنون ۲۷۰ ایستگاه در خطوط انتقال گاز فعال هستند از جمله اقدام های شرکت ملی گاز در سال 96 بوده است.
این در حالی است که هم اکنون ایران روزانه ۱۳ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از خط لوله نفت شهر به بغداد صادر می کند و خط لوله صادرات گاز ایران به بصره نیز در طرف ایرانی تکمیل شده است. در همین ایام که کشور با سامانه هوای سرد مواجه بود، صادرات به عراق برقرار بود.
همچنین به گفته وزیر نفت، در پایان سال ۹۶، ۷۶ درصد جمعیت روستایی و حدود ۹۲ درصد کل جمعیت ایران به صورت مستقیم از شبکه گاز استفاده می کنند و این در حالی است که در سال ۹۱، ۵۴ درصد جمعیت روستایی از گاز بهرهمند بودند.
افزون بر این باید به این نکته نیز اشاره کرد که در سال ۹۲، ۴۳ درصد سوخت تحویلی به نیروگاه ها مازوت و گازوئیل بود. با وجود این که مقدار مصرف سوخت نیروگاه ها هر سال حدود ۷ تا ۸ درصد اضافه می شود، این امید وجود دارد که در پایان سال 96 مقدار تحویل سوخت مایع به نیروگاه ها را به زیر ۱۰ درصد برسانیم.
علاوه بر این در خصوص میادین غرب کارون نیز باید گفت که در سال ۹۵ تولید نفت در میدانهای مشترک غرب کارون به ۱۶۰ هزار بشکه در روز رسید و دی ماه امسال این میزان به ۳۰۵ هزار بشکه در روز رسیده است که از افزایش تولید روزانه ۱۴۵ هزار بشکهای در طول یک سال حکایت دارد.
تولید بنزین نیز بر اساس داده های موجود در وضعیت مطلوبی قرار دارد و با بهره برداری از فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ایران در بنزین خودکفا می شود که این امر به صورت جدی در روزهای آخر سال دنبال می شود.
در خصوص تولید نفت خام نیز باید به این نکته اشاره کرد که ایران همچنان در آستانه 4 میلیون بشکه در روز به تولید می پردازد و مساله مهم این است که در سال گذشته قرارداد های فروش جدیدی برای نفت ایران امضا شده است و ایران روز به روز مشتریان جدیدی پیدا می کند و صادرات خود را پایدار تر می کند.
صنعت پتروشیمی نیز با توان هر چه بیشتر در حال توسعه است و در سال 96 با تکیه بر قیمت مطلوب نفت، ایران توانست درآمد مطلوبی از فروش محصولات پتروشیمی به دست آورد.
این در حالی است که تولید مجتمع های پتروشیمی تا پایان بهمن ماه در مجموع به بیش از 49 میلیون و پنج هزار تن رسید. گفتنی است که ظرفیت اسمی 57 مجتمع پتروشیمی تا پایان امسال حدود 62 میلیون تن است که از میزان حدود 60 میلیون تن در برنامه تولید واقعی قرار دارد.
از این رو می توان دریافت که عملکرد صنعت نفت در سال 96 در راستای رسیدن به اهداف کلان این صنعت نمره قبولی را می گیرد. بر این اساس برای سال 97 باید در انتظار آن باشیم که توسعه صنعت نفت هر چه سریع تر انجام شود و افق های روشن این صنعت پیشرانی باشد توانا برای اقتصاد کشور.