چابهار؛ کلید طلایی ایران و هند برای ارتقا نقش منطقه ای

به گزارش می متالز،  با عملیاتی شدن بخشی از پروژه مشترک توسعه این بندر، ایران موفقیت خود در غلبه بر تحریم های غربی و فشارهای آمریکا برای مجبور کردن کشورهای جهان به همراهی با سیاست های خصمانه خود علیه تهران را جشن گرفت و همچنین دریچه ای جدید به سوی توسعه اقتصادی استان سیستان و بلوچستان که از قضا از مشکلات اقتصادی متعددی رنج می برد،گشود.
از آن طرف، هند نیز افتتاح فاز اول طرح توسعه این بندر را دروازه ای برای خود جهت فتح بازارهای آسیانه میانه و اروپا ، غلبه بر رقابت های اقتصادی بازدارنده در منطقه و همچنین اعلام استقلال در تصمیم گیری های سیاسی خود تلقی می کند.
چابهار فرصت های بی شماری برای هر دو کشور جهت افزایش رشد اقتصاد ملی خود با بهره برداری از پروژه های متنوع در حوزه اتصالات که به بهبود اشتغال و افزایش درآمد منجر می شود ایجاد می کند.
بندر چابهار فعالیت های حمل و نقل بین ایران و هند را بهبود می بخشد و فرصتی برای ایران ایجاد می کند تا به تعداد بیشتری از بنادر هند که دروازه شرق آسیا محسوب می شوند دسترسی پیدا کند.
صدها سال پیش صاحب نامان دو کشور با تلفیق هنر و فرهنگ هند و ایران شاهکار بی نظیری همچون تاج محل را بوجود آوردند.اکنون کارشناسان تاکیدمی کنند نوبت فعالان اقتصادی دو کشور است تا با استفاده از سرمایه های فراوان موجود شاهکار بی نظیر اقتصادی و تجاری خود را خلق کنند. بازار میلیاردی اقتصاد هند بخصوص در حوزه نفت و گاز از یک طرف و موقعیت استراتژیک و متخصصان بسیار ماهر ایران از طرف دیگر ، زمینه های مناسب بیشماری برای تقویت و تحکیم بنیان روابط اقتصادی دو کشور ارائه می کنند.
فعالان اقتصادی دو کشور باید با استفاده بهینه از حمایت رهبران سیاسی هند و ایران بتوانند با شرکت های صنعتی مشترک در چابهار، این بندر را به جاذبه بزرگ بازار منطقه و بخصوص شرکت های هندی تبدیل کرده و با استفاده از امکانات ترانزیتی ایران، دستیابی به کریدور های شمال و جنوب و همچنین بازار 500 میلیون دلاری منطقه شامل کشورهای آسیای میانه، افغانستان و عراق می شود را برای هند مهیا کنند.
بخش خصوصی ایران اکنون آماده همکاری کامل باهمتایان هندی خود برای دستیابی به اهداف اقتصادی بلند مدت می باشد.در این ارتباط ، لازم است برخی موانع از جمله تعرفه های ناعادلانه، مشکلات بانکی بر سر راه سرمایه گذاری های مشترک و تاسیس شرکت های مشترک مورد توجه جدی قرار بگیرد. امکان ترانزیتی موجود و ایجاد تسهیلات بیشتر برای تاجران دو کشور اقدامی بسزا جهت گسترش روابط اقتصادی دو کشور و به شکل اجتناب ناپذیر تقویت نقش سیاسی آنها در منطقه منجر خواهد شد.
**فاز اول بندر چابهار ایران که هند درحال توسعه آن است در ماه دسامبر سال گذشته افتتاح شد. در حال حاضر هند از راه تجاری موجود در این بندر برای حمل و انتقال بیش از 1.1 میلیون تن گندم به افغانستان استفاده می کند. اولین محموله 15 هزار تنی گندم هند در یازده نوامبر پارسال (نهم آبان ماه 1396) از بندر کاندلا و از طریق بندر چابهار به زرنج در افغانستان ارسال شد.
بندر چابهار یک موفقیت و دستاورد درخشان در روابط هند و ایران است. پس از عملیاتی شدن آن، تحولات زیادی پیرامون این بندر اتفاق افتاده و بر اساس خبر های منتشر شده ترافیک باری از بندر کراچی به چابهار منتقل شده است.
اشتیاق دو کشور برای ادامه همکاری های اقتصادی با نگاه با پیامدهای سیاسی آن باعث شده است تهران و هند به دنبال راهکارهای جدیدی برای دست یابی به اهداف خود باشند.
هند برای غلبه بر محدودیت های بانک های بین المللی علیه ایران تصمیم گرفته است سرمایه گذاری در کشورمان را با ارزهای ملی روپیه و ریال انجام دهد.
با در نظر گرفتن این واقعیت که هند یکی از معدود کشورهایی است که با نادیده گرفتن تحریم های غرب علیه ایران، به هر حال روابط اقتصادی خود را با کشورمان در طول سالها حفظ کرده است باید توجه داشت اکنون و پس از لغو این تحریم ها، مشارکت های اقتصادی دهلی نو در ایران از جمله در پروژه چابهار سرعت گرفته است .
هند به خوبی می داند که استفاده از بندر راهبردی چابهار به کاهش هزینه های حمل و نقل و صرفه جویی در زمان منجر خواهد شد. اولین نتیجه ملموس گشوده شدن بندر چابهار به روی هند، آغاز صادرات این کشور به افغانستان بدون نیاز به عبور از خاک پاکستان و همچنین دسترسی به آسیای میانه و اروپا بود.
از آنجا که مشارکت در توسعه بندر چابهار، نخستین سرمایه گذاری خارجی یک شرکت بندر سازی هند محسوب می شود دو کشور می توانند در این عرصه نیز تجربیات بیشماری کسب کنند.
هند و ایران در سال 2003 برای انجام این پروژه به توافق رسیدند و قرار شد هند در فاز اول مشارکت خود بیش از 200 میلیون دلار که شامل یک خط اعتباری بانکی به ارزش 150 میلیون دلار نیز می شود به آن اختصاص دهد. در عین حال، ایران از هند درخواست کرده است تا زمانی که کار بر روی فاز دوم این پروژه آغاز شود مدیریت فعالیت های بندر چابهار را بر عهده گیرد.
با فعال شدن بندر چابهار و ورود و خروج کالا به آن، نیاز به یک شبکه حمل و نقل کارآمد بیش از پیش خود را نشان داد به همین دلیل ایران و هند یک قرار داد دو میلیارد دلاری درحوزه راه آهن شامل تولید مشترک لوکوموتیو و واگن های باری امضا کرده اند. این پروژه علاوه بر ایجاد اشتغال قابل توجه در ایران، با تولید لوکوموتیوها و واگن های باری که در مسیر راه آهن چابهار-زاهدان استفاه خواهند شد، در نهایت بستر را برای متصل شدن هند به آسیای میانه و اروپا فراهم می کند.
ایران اخیرا اعلام کرد که به دنبال احداث راه آهن مشهد-زاهدان است که این خود می تواند بخشی از برنامه اتصال آسیای میانه از طریق بندر چابهار در سواحل اقیانوس هند باشد.
مقامات دو کشور برنامه ریزی کرده اند که خط آهن چابهار-زاهدان به طول 100 کیلومتر تا بیستم مارس سال جاری میلادی به پایان برسد.
در عین حال ، موفقیت چشمگیر این طرح باعث بروز برخی نگرانی ها در همسایه مشترک ایران و هند یعنی پاکستان شده است. بندر گوادر پاکستان که با فاصله کمی از چابهار نقطه رقابت با آن محسوب می شود اکنون شاهد سرمایه گذاری های گسترده چینی هاست. هند و پاکستان به عنوان دو رقیب تاریخی از مهره چین برای ایجاد تعادل در سیاست خارجی خود در جنوب آسیا استفاده می کنند. بسیاری از ناظران معتقدند اسلام آباد از این ناراحت است که همکاری نزدیک تهران و دهلی نو باعث تقویت بی سابقه نقش هند در منطقه خلیج فارس و یا سبب همراهی بیشتر ایران با سیاست های دهلی نو شود اما هم رییس جمهور و هم وزیر خارجه ایران بارها تاکید کرده اند که این همکاری دوجانبه به ضرر و علیه هیچ کشور سومی نیست و تحت تاثیر هیچ کشور دیگری قرار نخواهد گرفت. با اینحال، پاکستان برای غلبه بر نگرانی های خود به تازگی و پس از سفر اخیر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به این کشور، در نظر دارد پیشنهاد وی مبنی بر اتصال بندر گوادر در ایالت بلوچستان پاکستان به بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان ایران را بپذیرد.
علاوه بر پاکستان، یک کشور دیگر در همسایگی ایران نیز با علاقه خاصی موضوع همکاری ایران و هند در بندر چابهار را پیگیری می کند.
افغانستان بهره برداری از این بندر آزاد را فرصتی برای ایجاد تحولات اقتصادی در سرزمین خود و همچنین منطقه تلقی می کند چرا که معتقد است با فعال شدن آن ، کابل به یک دهلیز اقتصادی مهم تبدیل خواهد شد که کشورهای آسیای میانه را به اقتصاد دریاهای آزاد وصل می کند.
اصلی ترین هدف هند برای عملیاتی کردن هر چه سریع تر بندر چابهار در ایران در حال حاضر، ایجاد ارتباط دریایی و زمینی با افغانستان است تا از این طریق بتواند تلاش های چین و پاکستان برای عملیاتی کردن دالان اقتصادی بین دو کشور را با شکست روبرو کند .
چابهار، برای هند، ایران و افغانستان خالی از منفعت نیست. این بندر مسیر جایگزینی را برای هند برای دسترسی به افغانستان که در خشکی محصور شده، فراهم می کند و می تواند سلطه پاکستان را بر آن تضعیف کند. همچنین وجود این بندر ، تعاملات تجاری افغانستان، ایران و هند را افزایش خواهد داد و بطور کل تجارت میان هند و افغانستان وارد فصل جدیدی خواهد شد.
با ارتقا نقش اقتصادی خود، هند که به دنبال ارتقا نقش منطقه ای و معرفی دهلی نو به عنوان یک قدرت جهانی است شاهد گشوده شدن دری جدید به روی خود خواهد بود. ایران هم به عنوان نقطه ثقل این طرح اقتصادی-سیاسی بار دیگر نقش راهبردی و سرنوشت ساز خود در ارتقا ثبات سیاسی و شکوفایی اقتصادی منطقه را به رخ جهان خواهد کشید.