آتش انتظارات در آینه ابزارهای مالی سکه

به گزارش می متالز، در هفته گذشته در گزارشی با عنوان قطب نمای بازار پیش‌نگر ارز و سکه در «دنیای اقتصاد» به پتانسیل رشد بهای ارز و سکه براساس ابزارهای مالی در بورس کالا پرداختیم. این پیش‌بینی متاسفانه با دقت بالایی محقق شد. آن هم در شرایطی که با درنظر گرفتن ضریب خطای ۳ درصدی برمبنای تجربیات گذشته، متوسط انتظارات تورمی با رشد ۳درصدی نسبت به هفته قبل به ۷۱/ ۳۶درصد رسیده است و حکایت از فاصله قیمتی قابل توجه بهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا با واقعیت‌های قیمتی آن دارد.

فاصله قیمتی ۲۶ تا ۴۸ درصدی انتظارات تورمی با احتساب ضریب خطا، به وضوح ادعای تورم فزاینده با گواه رفتار معامله‌گران آن‌که ترسیم‌کننده دورنمای این بازار است را نشان می‌دهد. ارزیابی انتظارات تورمی از راه ابزارهای مالی که در بورس کالا و بازار سرمایه وجود دارد تکیه‌گاه قابل اعتمادی برای تحلیل‌های آینده‌نگر بازارها هستند. همچنین می‌توانند به‌عنوان اهرمی قدرتمند برای شناسایی نوسانات بازارها و رفتار بازیگران آن درنظر گرفته شوند. همان‌طور که بررسی‌های بازار گواهی سپرده سکه و صندوق‌های طلا بروز این میزان انتظارات تورمی در بین اهالی بازار را تصدیق می‌کند آن هم در شرایطی که بازار آتی سکه با اتهام جهت‌دهی تورمی به بازار نقدی از فعالیت باز مانده است، اهتمام جدی به تعمیق و توسعه ابزارهای معاملاتی در بستر بورس کالا نمایان است.

ثبت رکورد افزایش قیمت صندوق‌ها

انتظارات تورمی موجود در بازار نقدی، گواهی سپرده و صندوق‌های طلا با شرایطی که در گزارش پیشین «دنیای‌اقتصاد» مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت، تفاوت چندانی نکرده است. به‌طوری که می‌توان گفت با احتساب خطای ۳ درصدی، فاصله قیمتی ۲۶ تا ۴۸ درصدی بهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا با قیمت‌های بازار آزاد همواره دیده می‌شود. سیل عظیم تقاضا که به دنبال ناکامی‌های اخیر بازار سهام به سمت بازار طلا و ارز روانه شده، به رشد مستمر انتظارات تورمی منتهی شده است.

مقایسه قیمت پایانی صندوق‌های طلا در لحظه تنظیم گزارش با بهای این صندوق‌ها در گزارش پیشین «دنیای اقتصاد»، رشد ۸ تا ۱۷ درصدی این قیمت‌ها را نشان می‌دهد. بهای جهانی طلا هم اکنون در شرایطی در سطوح نزدیک به یک هزار و ۹۴۰ دلار بر هر اونس در حال نوسان است که قیمت‌هایی نزدیک به ۲ هزار دلار را هم تجربه کرده است و مدتی است که در یک روند متعادل نوسان می‌کند یعنی رشد و افت قیمت‌های چندانی را در این مدت تجربه نکرده است. بر این اساس محرک اصلی که سبب استمرار رشد قیمت پایانی صندوق‌های طلا می‌شود مربوط به سیگنال‌هایی است که از بازار ارز به آن مخابره می‌شود. تا جایی که ظرف مدت ۶ روز برخی صندوق‌ها چنان رشد قیمتی را تجربه کردند که حتی رکوردهای سابق را درنوردیده و جایگاه اول را از آن خود کرده‌اند. به‌عنوان مثال صندوق پشتوانه طلای مفید که با نماد عیار مورد معامله قرار می‌گیرد در فاصله کمتر از یک هفته‌ای نگارش این دو گزارش، رشدی نزدیک به ۱۸ درصد را در قیمت پایانی خود تجربه کرده است که نه تنها رکوردی معنی‌دار محسوب می‌شود که در مقایسه با NAV‌ ابطال آن بسیار شرایط پیچیده‌ای را ترسیم می‌کند. درحالی که تئوری‌های اقتصادی حاکی از آن است که هنگامی که قیمت‌ها افزایش می‌یابد از میزان تقاضا کاسته شده و بنابراین از انتظارات تورمی و حباب قیمتی تا حدود زیادی کاسته می‌شود. اما در بررسی‌های اخیر عکس این موضوع را می‌بینیم. یعنی دو حالت ایجاد می‌شود. در حالت اول اگر ۳ درصد ضریب خطا را لحاظ کنیم، با پیش‌بینی‌های قبلی تفاوت چندانی نمی‌کند اما در صورت لحاظ نکردن این ضریب خطا، افزایش هم پیدا خواهد کرد. بنابراین سیگنال صعودی هم برای ارز و هم برای سکه مجددا در بازار معاملاتی ابزارهای مالی بورس کالا خودنمایی می‌کند.

درخصوص بهای آزاد ارز نمی‌توانیم اظهار‌نظر قاطعی داشته باشیم. آن هم در شرایطی که انتظارات تورمی فراتر از حد انتظار است و این روند موجب خواهد شد تا در رکود نسبی بازار سرمایه شاهد ورود سرمایه‌های سرگردان به بازار ارز و بازارهای مشابه بسیاری باشیم که درنهایت اجازه افت قیمت‌ها را به بازار ارز نمی‌دهد. همین موارد ساده به احتمال قوی ادامه رشد قیمت‌ها را در بردارد.

جاماندن یک میلیونی گواهی سپرده سکه

 این موضوع درحالی است که طبق قیمت‌هایی که در لحظه تنظیم گزارش مورد بررسی قرار گرفت، تعریف محدودیت برای دامنه نوسان گواهی سکه بورسی سبب جاماندن یک میلیون تومانی گواهی سپرده از قیمت بازار آزاد آن شد. موشکافی بیشتر این بازارها نشان می‌دهد جذابیت از دست رفته گواهی سکه بورسی به سمت صندوق‌های طلا معطوف شده، زیرا به راحتی امکان تغییرات قیمتی بالاتر از گواهی سپرده را داشته و می‌توانند آن را تجربه کنند همان‌طور که در روز گذشته چنین اتفاقی در معاملات آنها به ثبت رسید.

شایان کرمی کارشناس بازار سکه درخصوص عقب افتادن نزدیک به یک میلیون تومانی بهای گواهی سپرده سکه طلا از قیمت سکه در بازار آزاد گفت: عمده دلیل این فاصله قیمتی مربوط به سیاست اخیری است که در بورس کالا اجرایی می‌شود. اتخاذ محدودیت بیشتر برای دامنه نوسان گواهی‌های سپرده سکه آن هم در شرایطی که بازار فیزیکی آن مملو از انتظارات تورمی افزایشی است، سبب عقب ماندن گواهی سپرده از بازار آزاد شده است. با وجود محدودیت یک درصدی نوسان در بازار گواهی سپرده، شاهد ورود تقاضای افزایشی به بازار سکه فیزیکی هستیم که محرک قدرتمندی برای رشد قیمت‌ها به شمار می‌رود. از این رو به نوعی بهای گواهی سپرده از سکه فیزیکی جا مانده است. همان‌طور که در گفت‌وگوهای پیشین بیان شد، محدودیت ابزارهای مالی بورس کالا آن هم به این شکل، رویکرد صحیحی تلقی نمی‌شود و دیر یا زود اثر افزایش بهای ارز بروز خواهد کرد و بازارها تحت تاثیر قرار می‌گیرند. اکنون می‌بینیم با شرایطی که ایجاد شد نه تنها اثر رشد شتابان قیمتی در بازار فیزیکی محدود نشد، بلکه نتوانست انتظارات تورمی فزاینده را نیز به‌طور صحیحی کنترل کند و اکنون شاهد چنین فاصله قیمتی معنی‌داری بین بازار فیزیکی و گواهی سپرده هستیم که لازم است به فکر راهکار بهتری برای جایگزینی با محدودیت دامنه نوسان باشیم تا بورس کالا بتواند وظیفه شفاف‌سازی بازار را به خوبی ایفا کرده و در کنار آن با افزایش ظرفیت خزانه بانک‌ها، عرضه و تقاضای واقعی نماگر اصلی تعیین قیمت سکه محسوب شود.

در صندوق‌های طلا نیز همواره تفاوت قابل توجه NAV ابطال صندوق‌ها با قیمت پایانی مشاهده می‌شود که علاوه بر انتقادی که این روزها بر فعالان تازه‌ کار بازار سرمایه مبنی بر شناخت ناکافی از اینگونه معاملات وارد است، بحث انتظارات تورمی فزاینده بسیار جدی است که افراد حاضر شدند با چنین اختلافی به دادوستد این صندوق‌ها بپردازند درحالی که به خوبی می‌دانند در زمان ابطال واحدهای آن و پذیره‌نویسی جدید، پرداختی که به آنها انجام می‌شود به اندازه NAV ابطال خواهد بود.

حذف معاملات آتی، راهکاری بی‌فایده

 پیش‌تر محمد فطانت رئیس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص ابزارهای مالی و ادعای برخی درخصوص آثار تورمی معاملات قراردادهای آتی سکه به «دنیای اقتصاد» گفته بود: در سال‌های گذشته گفته می‌شد بازار آتی سکه به بازار نقدی طلا و سکه جهت می‌دهد. این گفته آنقدر تکرار شد که بازار آتی سکه را تحت فشار تعطیل کردند اما پس از تعطیلی بازار آتی بازهم قیمت سکه با رشد قابل‌توجهی مواجه شد. افزایش ۳برابری قیمت سکه از زمان تعطیلی بازار آتی سکه تاکنون به خوبی نشان می‌دهد تورمی بودن بازار آتی و معرفی آن به‌عنوان نماگر انتظارات تورمی جامعه، ادعای غلطی بوده است. چون بازار آتی برخلاف بازار نقدی سکه به عرضه فیزیکی سکه نیاز نداشت از این رو ذخایر طلای کشور را نیز با خطر کاهش مواجه نمی‌کرد.