فولادی‌های سودساز

می متالز - فائزه رهنی، کارشناس سرمایه‌گذاری شرکت پردازش اطلاعات مالی پارت: فولاد و محصولات فولادی که عموما به محصولات آهنی معروف هستند شامل محصولاتی همچون شمش، میلگرد، تیرآهن، لوله، ورق، فولادهای آلیاژی و ضد زنگ و غیره میباشند. این محصولات ترکیباتی از آهن، کربن و مقادیری از عناصر دیگر مثل سیلیسیم، منگنز، نیکل کروم و چند عنصر دیگر هستند.

به گزارش می متالز، فولاد را پس از نفت خام دومین ماده پر مصرف جهان می‌دانند و کاربردهای زیادی از جمله استفاده در صنایع ساختمان، خودروسازی، لوازم خانگی تولید قطعات و غیره دارد. رشد مصرف فولاد در کشورهای مختلف را حتی نشان از رشد اقتصادی آن کشور می‌دانند به این معنا که هریک درصد رشد مصرف محصولات فولادی در یک کشور، به معنای رشد اقتصادی ۰.۸۵ درصدی آن کشور است. در سال‌های اخیر میزان مصرف فولاد خام در جهان با افزایش رو به رو شده است. به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۹ تولید فولاد خام در دنیا به حدود ۱۸۷۰ میلیون تن رسیده است. چین بزرگترین تولید کننده فولاد خام در جهان و در سال ۲۰۱۹ با تولید ۹۹۶ میلیون تن فولاد خام بوده است. پس از چین، هلند و سپس ژاپن با تولید ۱۱۱ و ۹۹ میلیون تن بزرگترین تولید کنندگان فولاد در جهان محسوب می‌شوند.

صنعت فولاد در ایران

ایران با تولید ۳۲ میلیون تن فولاد در سال ۲۰۱۹ در رتبه دهم تولید فولاد خام جهان قرار دارد. صنعت فولاد در ایران علاوه بر تأمین نیاز داخل توانسته به کشورهای جهان نیز صادرات داشته باشدکه فروش محصولات داخلی این صنعت عموما در بورس کالا انجام می‌شود. صادرات فولاد خام کشور علاوه بر توجیه افزایش تولید شرکت‌ها منجر به تأمین ارز مورد نیاز کشور نیز می‌شود. با توجه به عدم صادرات یا سختی صادرات نفت خام ایران به نظر می‌رسد صنعت فولاد به دلیل ارز آوری مورد توجه دولت جهت افزایش صادرات قرار گیرد. این موضوع علاوه بر ارز آوری برای کشور منجر به سودآوری بر سهامداران شرکت‌های فولادسازی نیز خواهد شد.

شرکت‌های بورسی فعال در صنعت فولاد

شرکت‌های فعال در حوزه فولادسازی و تولید محصولات فولادی در گروه فلزات اساسی در بازار سرمایه هستند که معاملات سهام آن‌ها را همه روزه شاهد هستیم. شرکت‌های بزرگی همچون فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خراسان، فولاد خوزستان و ذوب آهن اصفهان از جمله مهم‌ترین شرکت‌های فعال در بازار سرمایه محسوب می‌شوند. البته شرکت‌های کوچکتری همچون فولاد ارفع، صنایع فولاد آلیاژی یزد و لوله و تجهیزات سدید نیز جزء این گروه به حساب می‌آیند. گروه فلزات اساسی در بورس ایران به دو گروه تولید محصولات اولیه فولاد و تولید محصولات نهایی فولاد طبقه بندی می‌شوند. شرکت‌های تولید کننده محصولات اولیه فولاد در بازار سرمایه به شرح زیر است. (جدول یک)

و شرکت‌های تولید کننده محصولات نهایی صنعت فولاد شامل جدول زیر است: (جدول ۱)

مواد اولیه صنعت فولاد‌سازی

مواد اولیه تولید فولاد عمدتا از سنگ آهن، کنسانتره، گندله و کلوخه آهن است. کنسانتره از آسیاب کردن سنگ آهن به دست می‌آید و گندله نیز در کارخانه‌های گندله‌سازی تولید شده و به عنوان ماده اولیه محصولات فولادی به حساب می‌آیند. تولید فولاد عموما به دو روش کوره بلند و احیای مستقیم انجام می‌شود. در روش کوره بلند گندله آهن به همراه آهک و کُک وارد کوره بلند شده و پس از ذوب در دمای بالا آهن خام تولید می‌شود. کربن اضافی آهن خام گرفته شده و فولاد خام حاصل می‌شود. از این روش در شرکت ذوب آهن اصفهان استفاده می‌شود. در روش احیای مستقیم که از دو بخش تولید آهن اسفنجی و سپس ذوب در کوره‌های الکتریکی تشکیل می‌شود با استفاده از جریان قوی برق تولید می‌شود. در این روش سنگ آهن در تماس با گازهای احیاکننده مثل هیدروژن و مونواکسید کربن در دمای ۷۵۰ تا ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد احیا شده و به آهن اسفنجی تبدیل می‌شوند. سپس آهن اسفنجی به دست آمده در کوره‌های الکتریکی بسیار بزرگی قرار گرفته و با استفاده از جریان بالای برق فرآیند ذوب و فولادسازی صورت می‌گیرد. در روش احیای مستقیم به دلیل عدم نیاز به کک و استفاده از جریان برق، آلودگی‌های زیست محیطی کمتر است.

انواع محصولات در گروه فولادسازی

اولین محصول در کارخانجات فولادسازی شمش فولاد است، این محصول ماده اولیه محصولاتی از قبیل تیرآهن، میلگرد، فولادهای آلیاژی ورق و غیره است. شمش شامل بلوم بیلت و اسلب است که به ابعاد، اشکال و مقطع آن بستگی دارد.

محصولات شرکت‌های عنوان شده در دو گروه به شرح جداول زیر است:(جدول ۲ و ۳)

میزان سودسازی شرکت‌های فعال در گروه فولادسازی

در جدول زیر به میزان سود ناخالص و همچنین حاشیه سود ناخالص شرکت‎‌های فعال در صنعت فولادسازی پرداخته شده است.(جدول۴ و۵)

میزان فروش شرکت‌های فولاد‌سازی

میزان فروش شرکت‌های فعال در صنعت فولاد‌سازی به شرح جدول زیر است.(جدول ۶ و۷)

دلیل اینکه جمع فروش با جمع فروش داخلی و صادراتی در برخی شرکت‌ها برابر نیست به تخفیفات و برگشت از فروش‌ها مربوط است.

عوامل موثر بر قیمت‌گذاری محصولات صنعت

قیمت محصولات یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر سودآوری شرکت های فولادسازی است، قیمت فروش صادراتی این شرکت‌ها براساس قیمت‌های جهانی بلوم، بیلت و اسلب تعیین می‌شود که با توجه به نرخ دلار نیما سود آوری شرکت‌های این گروه را متاثر می‌کند. نرخ فروش داخلی نیز در بورس کالا می‌باشد. البته قیمت‌های بورس کالا نیز از قیمت‌های جهانی تاثیر می‌گیرند اما عموما این تاثیر با تاخیر حدود یک ماهه است، اگر قیمت‌های جهانی بالا رود و قیمت محصولات داخلی با آن هم سو نشود صادرات ارجعیت می‌یابد و در نتیجه قیمت‌های داخلی به دلیل نیاز به محصول احتیاج به اصلاح دارند.

پیگیری قیمت‌های بورس کالا و قیمت‌های جهانی برای بررسی تک تک شرکت‌های فولاد‌سازی بسیار مهم است.قیمت‌های جهانی نیز متاثر از عوامل کل اقتصاد جهان، میزان تقاضا، سیاست‌های بانک مرکزی آمریکا (افزایش یا کاهش نرخ بهره) و همچنین شرایط بحرانی ناگهانی همچون شرایط شیوع کرونا وابسته است.

نرخ‌گذاری و تأمین مواد اولیه

همان‌طور که عنوان شد مواد اولیه محصولات فولاد‌سازی گندله، کنسانتره و سنگ‌آهن است بنابراین قیمت‌گذاری و تأمین این مواد برای شرکت‌های فولاد‌سازی مهم است. بخش قابل توجهی از بهای تمام شده محصولات فولادی نیز مربوط به این محصولات است. طی سال‌های اخیر قیمت این مواد اولیه براساس فرمول قیمت‌گذاری به شرکت‌ها اعلام می‌شد که درصدی از شمش فولاد را برای آن در نظر می‌گرفتند.

بر روی این درصد نیز بین شرکت‌ها مباحثی مطرح بوده و به نظر روش قابل قبولی است، این فرمول به گونه‌ای طراحی شده که حاشیه سود شرکت‌های فولاد‌سازی و تأمین کنندگان سنگ آهن و گندله به خوبی حفظ شود. آخرین تغییرات آن به شرح زیر است (صحبت‌هایی در خصوص تغییر آن وجود دارد):

قیمت کنسانتره = براساس ۱۶ درصد نرخ شمش فولاد خوزستان

قیمت گندله = براساس ۲۳.۵ درصد شمش فولاد خوزستان

قیمت آهن اسفنجی= براساس ۵۰ درصد شمش فولاد خوزستان

محصول پر مصرف دیگر در صنایع فولادسازی الکترود گرافیتی است، از الکترود گرافیتی در روش احیای مستقیم استفاده می‌شود، ایران الکترود گرافیتی تولید نمی‌کند و تمام الکترود کشور از طریق واردات تأمین می‌شود. الکترود گرافیتی جزو موارد تحریمی بوده و واردات آن روز به روز سخت‌تر می‌شود، سال گذشته نیز این موضوع بار دیگر مطرح شد که شرکت‌های فولادسازی اعلام کردند انبار مواد ما تماما از الکترود گرافیتی پر بوده و نگرانی به جهت تولید محصولات وجود ندارد. نکته قابل توجه در مورد الکترود گرافیتی این است که، طرح الکترود گرافیتی اردکان با ظرفیت ۳۰ هزار تن در سال به زودی به بهره‌برداری خواهد رسید که با به بهره برداری رسیدن این طرح بسیاری از نیازهای الکترود ایران برآورده خواهد شد و می‌توان گفت کشور به جهت تأمین این ماده مشکل آن چنانی نخواهد داشت.

نرخ ارز

نرخ ارز در ایران همیشه از جمله پارامترهای کلان و بسیار تاثیر‌گذار در اقتصاد محسوب می‌شود. افزایش نرخ ارز طی سال‌های اخیر به شدت مشاهده شده و تاثیر قابل ملاحظه آن در بازارهای مختلف به خصوص بازار سرمایه و سود‌آوری شرکت‌های صادراتی مشاهده شده است. افزایش تحریم‌ها و ریسک‌های بین‌المللی منجر به افزایش نرخ ارز شده (به دلیل کاهش صادرات و کاهش ارز وارداتی به کشور) و سود شرکت‌های صادراتی از ناحیه تبدیل ارز به ریال را افزایش می‌دهد. این موضوع نیز بر قیمت سهام آن‌ها بر روی تابلوی بورس تاثیر می‌گذارد.

برنامه‌های توسعه

ایران با داشتن ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تن ذخایر سنگ‌آهن یکی از ۱۰ کشور برتر در این حوزه به حساب می‌آید، بنابراین از پتانسیل کافی جهت توسعه صنعت فولادسازی برخوردار بوده و این ظرفیت در کشور قرار دارد. به نظر می‌رسد به دلیل شرایط تحریمی و همچنین وجود این پتانسیل توجه به صنعت فولاد بیش از پیش صورت گیرد. همان طور که عنوان شد رشد صنایع فولادسازی منجر به رشد اقتصادی در کشور می‌شود.

عوامل موثر بر قیمت سهام صنعت فولاد سازی

با توجه به تمام موارد بالا موارد زیر را می‌توان از عوامل موثر بر قیمت سهام صنعت فولاد‌سازی دانست:

قیمت‌های بورس کالا و نحوه قیمت‌گذاری محصولات داخل
میزان فروش صادراتی و داخلی
نرخ ارز
قیمت‌های جهانی محصولات فولادی
قیمت مواد اولیه
و برنامه‌های توسعه‌ای شرکت‌ها
سیاست‌های دولت

نتیجه‌گیری

صنعت فولاد یکی از صنایع مهم و تاثیر‌گذار بر اقتصاد کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه است. ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه و با داشتن پتانسیل‌ها و منابع در دسترس می‌تواند با برنامه ریزی به یکی از قطب‌های بزرگ جهان تبدیل شود. از طرف دیگر صنعت فولادسازی به دلیل ارز آوری و همچنین تحریم‌ها و سختی صادرات نفت خام می‌تواند با توسعه‌های زیادی رو به رو باشد.شرکت‌های فعال در این صنعت نیز می توانند به یکی از سودآورترین شرکت‌ها طی سال‌های آتی تبدیل شوند.

جدول شماره یک