روان‌سازی صدور ابزار تجارت

به گزارش می متالز، از اول مردادماه ۱۳۹۹ روند صدور کارت بازرگانی به سامانه جامع تجارت سپرده شد؛ دو هفته بعد، پانزدهم مرداد قرار شد تمدید کارت‌ها هم از طریق این سامانه صورت بگیرد. اما این سامانه به گفته فعالان اقتصادی نواقص جدی دارد که بارها مورد اعتراض فعالان اقتصادی و رئیس اتاق ایران قرار گرفته است. تا اینکه درنهایت در مکاتبات و مذاکرات رئیس اتاق ایران با معاون اول رئیس‌جمهور، سرپرست وقت و فعلی وزارت صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان توسعه تجارت ایران و مذاکرات رئیس اتاق تهران با مقامات مسوول، بر ایرادهای موجود در سامانه و اخلال‌های ناشی از آن در روند تجارت خارجی تاکید شد. براساس آنچه از سوی بخش خصوصی مطرح شد، ایرادات و ضعف‌های سامانه جامع تجارت به قدری بود که صدور اولین کارت بازرگانی در این سامانه، ۴۶ روز پس از آغاز به کار آن رقم خورد. از سوی اتاق‌های بازرگانی به مسوولان دولتی توصیه شد که این پروژه با اجرای پایلوت در چند استان آغاز شود تا بعد از نمایان شدن ضعف‌ها، بتوان نسبت به اصلاح آن اقدام کرد و در این شرایط پس از کسب اطمینان از کارآمدی سامانه و رفع ایرادات، امکان اجرای سراسری آن فراهم شود. نتیجه تلاش‌ها این بود که مقرر شد فرآیند صدور و تمدید کارت‌های بازرگانی برای مدت دو ماه به سامانه قبلی بازگردد.

روز گذشته سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه سامانه قبلی کارت‌های بازرگانی همچنان فعال است، گفت: به‌دلیل نقص‌های موجود در سامانه جدید، فعلا سامانه قبلی هم در کنار سامانه جدید مشغول فعالیت است. جعفر سرقینی عنوان کرد: با توجه به مشکلاتی که سامانه جدید تمدید و صدور کارت‌های بازرگانی داشت، دستور دادم که سامانه قبلی به همراه سامانه جدید و به‌صورت موازی کار کنند؛ اما وقتی که مسائل و مشکلات سامانه جدید برطرف شد، بساط کارت‌های یکبار مصرف هم برچیده شده و کارت‌هایی که صاحبان آنها تجار واقعی نیستند، جمع خواهند شد. همزمان با بازگشت روند صدور کارت به سامانه هوشمند، مدیر اعتبار سنجی وزارت صمت اعلام کرد: ۶۶۵ درخواست صدور و تمدید کارت بازرگانی تا ۲۵ شهریور از سامانه جامع تجارت به اتاق بازرگانی ارسال شده ‌که از این تعداد حدود ۲۰۰ کارت تمدید و صادر شده است. مهدی فسنقری افزود: از ابتدای مرداد حدود هزار درخواست تمدید و صدور کارت بازرگانی در سامانه جامع تجارت ثبت شده که برای بررسی به سازمان‌های ثبت استانی ارجاع شده است که به گفته دبیرکل اتاق بازرگانی ایران از این میزان ۴۸ درخواست تا ۲۵ شهریور و حدود ۲۰۰ درخواست تا روز گذشته به چاپ کارت منجر شده است؛ مابقی درخواست‌ها نیز در اتاق بازرگانی در حال بررسی است و این در حالی است که روزانه ۴۰ تا ۵۰ درخواست را برای ادامه فرآیند به اتاق بازرگانی ارجاع می‌دهیم.

وی اضافه کرد: حدود ۳۰ هزار کارت بازرگانی داریم که سالانه هزار تا هزار و ۵۰۰ کارت بازرگانی جدید به آن اضافه می‌شود، البته بیشتر درخواست‌ها در سامانه جامع تجارت مربوط به تمدید کارت بازرگانی است. فسنقری با بیان اینکه در یک تا دو هفته نخست شروع کار، مشکل ارتباطی با بانک مرکزی داشتیم گفت: هم اکنون هیچ مشکلی در زمینه ثبت و بررسی درخواست در سازمان‌های صمت نداریم و این در حالی است که برای نخستین بار همه فرآیندها را به‌صورت سیستمی و برخط از دستگاه‌های مرتبط استعلام می‌کنیم. به‌طور نمونه تا پیش از این فرم الف برای حساب جاری و چک برگشتی از متقاضی دریافت می‌شده است اما، اکنون این موارد را به‌صورت برخط از بانک مرکزی استعلام می‌کنیم. ضمن اینکه تا پیش از این فیزیک مدرک تحصیلی بررسی می‌شد، اما اکنون این موارد از وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد به‌صورت برخط استعلام می‌شود. وی افزود: در شرایط جدید سوء پیشینه نیز به استعلام‌ها اضافه شده و بحث نظام وظیفه، اظهارنامه ثبت دفاتر و ثبت شرکت‌ها نیز به‌صورت برخط استعلام می‌شود. فسنقری ادامه داد: بعد از ثبت درخواست توسط متقاضی، فرآیند استعلام گواهی ۱۸۶ سازمان مالیاتی در مدت سه تا پنج روز به‌صورت دستی انجام می‌شود، اما با توجه به اینکه سایر استعلامات برخط است، بیشترین زمان پاسخ به درخواست متقاضی همان پنج روز است.

وی گفت: با ابلاغیه ۳۱ تیر امسال، قرار بود از اول مرداد ماه، همه فرآیندهای جاری در اتاق بازرگانی برای ثبت درخواست‌های صدور و تمدید کارت بازرگانی متوقف و به سامانه جامع تجارت منتقل و ثبت درخواست شود، اما در بررسی بیش از ۶۰۰ پرونده متوجه شدیم که این متقاضیان پرونده باز در اتاق بازرگانی نیز دارند که به این علت متقاضی مجبور بود یا خود به اتاق بازرگانی مراجعه کند یا همکاران سازمان‌های صمت استانی، باید برای حذف آن فرآیند جاری و ارسال مجدد درخواست به اتاق مراجعه می‌کردند. البته به گفته اتاق بازرگانی در برخی موارد به‌دلیل پرداخت‌های مالی، توقف فرآیند به مراجعه حضوری متقاضی نیاز داشت، اما در مواردی که به پرداخت مالی هم نرسیده بود فرآیند متوقف نشد که ناهماهنگی‌هایی را در پی داشت. مدیر سامانه اعتبارسنجی وزارت صمت افزود: بسیاری از کارت‌های بازرگانی که به علت نبود استعلام‌های برخط تمدید می‌شد، در استعلام‌های برخط فرآیند جدید به مشکل برخورد کرد. به‌طور نمونه مراجعه‌کننده‌ای داشتیم که چک برگشتی داشت، اما با وجود اینکه آیین نامه صدور و تمدید کارت بازرگانی بر نداشتن چک برگشتی تاکید دارد، اما این متقاضی مدعی بود این موضوع نباید در فرآیند کار بررسی شود البته برخی نارضایتی‌ها هم ناشی از جلوگیری از سوء‌استفاده‌ها و بروز فساد در فرآیند جدید است.

علیرضا عزیزی، سرپرست خدمات بازرگانی اتاق مشهد، درباره نقایص موجود در سامانه جامع تجارت گفت: مشکلات این سامانه مانع از آن شد تا برای حدود ۵۰ روز کارتی صادر یا تمدید شود و تنها از طریق پیگیری‌های مستمر و نامه‌نگاری‌های متعدد اتاق‌های بازرگانی مشهد و ایران، سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌رضوی و سازمان توسعه‌تجارت بود که یک شرکت تولیدی دولتی (که محصولاتش بخشی از زنجیره تولیدات کارخانجات بزرگ‌تر به‌شمار می‌آمد و با چالش توقف خطوط تولید خود به واسطه اتمام مواد اولیه مواجه بود)، توانست کارت بازرگانی‌اش را تمدید کند. او افزود: متاسفانه در مسیر انتقال بحث صدور و تمدید کارت بازرگانی به سامانه جامع تجارت، بحث استعلام ماده ۱۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم برای سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند مسدود و این اقدام صرفا در سامانه جامع تجارت میسر شد؛ لذا تا آن استعلام برای سامانه مجددا فعالسازی نشود، نمی‌توان نسبت به صدور کارت بازرگانی اقدام کرد.

سیدسعید طباطبایی‌سیفی، یکی از فعالان اقتصادی، درباره تجربه‌اش از انجام فرآیندها در سامانه جامع تجارت می‌گوید: متاسفانه ضعف پشتیبانی سامانه جامع تجارت و تعلل در پاسخگویی به متقاضیان از نواقص مهم سامانه مذکور است، چنانکه کارشناسان ذی‌ربط به سامانه دسترسی نداشتند و قادر به پیگیری پرونده نبودند. علاوه بر این هیچ آموزشی به کارشناسان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها و شهرستان‌ها داده نشده بود و اجرای این پروسه برای آنان هم تازگی داشت. به گفته طباطبایی ظاهرا پروسه صدور و تمدید کار بازرگانی از طریق سامانه جامع تجارت نه‌تنها بهبود نیافته بلکه همان پروسه با پیچیدگی و دشواری بیشتری در سازمان توسعه تجارت طی می‌شود. وی تاکید می‌کند: متاسفانه بازرگانانی که در چارچوب قانون در حال فعالیت هستند به مدت یک ماه است که فعالیتشان متوقف شده است به‌طوری‌که کالاهای بسیاری از بازرگانان در گمرک دپو شده و بابت دیرکرد تحویل این کالاها باید به مشتریان خود جریمه پرداخت کنند و منطقی نیست در شرایطی که تجار برای کشور ارزآوری دارند با چنین مشکلاتی مواجه شوند.

علاوه بر این، بخشی از اقدامات برای صدور و تمدید کارت بازرگانی در سامانه جامع تجارت به‌صورت سیستمی مورد پیگیری قرار می‌گیرد به‌طوری که اطلاعات میان چند دستگاه اجرایی تبادل می‌شود. حال اگر کارکرد این سامانه صحیح باشد، مشکلی نیست اما ظاهرا در فرآیند ورود و تبادل اطلاعات از سازمان صنعت، معدن و تجارت به اتاق‌های بازرگانی و بالعکس چالش‌هایی برای فعالان اقتصادی به‌وجود آمده است. یکی از فعالان اقتصادی در حوزه قطعه‌سازی می‌گوید: در صورت لزوم هرگونه اصلاحیه و تغییر در پرونده، انجام این فرآیند بسیار زمانبر بوده و متاسفانه قطعی چند روزه سامانه جامع هم بر مشکلات ما افزود. او ادامه می‌دهد: جزیره‌ای عمل‌کردن سازمان‌های ذی‌ربط برای ثبت اطلاعات شرکت‌ها مشکلات عدیده‌ای را به‌وجود آورده است. متاسفانه مسائل مذکور سبب وارد شدن خسارات جبران‌ناپذیری به خطوط تولید شده است، من از ۵ شهریور ماه پس از منقضی‌شدن کارت بازرگانی‌ام قادر به انجام هیچ‌گونه فعالیت بازرگانی و تجاری نبوده‌ام و مواد اولیه کارخانه در گمرکات متوقف شده و در ترخیص مواد اولیه با مشکل مواجه شدم. نکته حائزاهمیت آن است که توقف صنعت قطعه‌سازی ما موجب تعطیلی صنایع خودروسازی شده است. تبعات نواقص سامانه جامع تجارت به‌قدری فراوان است که نمی‌توان ارزیابی دقیقی از میزان خسارت وارده داشت.