کف چک برگشتی در نیم‌سال کرونا

به گزارش می متالز، به عبارت دیگر تنها ۳/ ۹ درصد از نظر تعداد و ۸/ ۹ درصد از نظر مبلغ چک‌ها، برگشت خورده است. تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی در مردادماه به نسبت تیرماه نیز کاهش ۲/ ۹ درصد و کاهش ۶/ ۲ درصدی را ثبت کرده است. روند کاهشی چک‌های برگشتی نشان‌دهنده برگشت اقتصاد به وضعیت پیش از شیوع ویروس کروناست.

کاهش تعداد چک‌های مبادله‌ای

بانک‌مرکزی آمار چک مبادله‌ای در مردادماه را منتشر کرد. براساس آمار منتشر شده، در مردادماه سال‌جاری بیش از ۵/ ۸ میلیون فقره چک به ارزشی بالغ بر ۹/ ۱۹۳ هزار میلیارد تومان مبادله شده که نسبت به تیرماه از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۶/ ۶ درصد و ۶/ ۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در ابتدای سال‌جاری، چک‌های مبادله‌ای به دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی بسیاری از کسب‌وکارها، از نظر تعداد و مبلغ کاهش قابل‌توجهی پیدا کرده بود. به‌طوری‌که در فروردین‌ماه تعداد چک‌های مبادله‌ای حدود ۱/ ۶ میلیون فقره و از نظر مبلغ ۲/ ۶۵ هزار میلیارد تومان بوده است. اما در اردیبهشت‌ماه با بازگشایی کسب‌وکارها وضعیت چک‌ها نیز بهبود نسبی پیدا کرده، به‌طوری‌که چک‌های وصولی در این‌ماه به تعداد حدود ۸ میلیون فقره رسیده و از نظر مبلغ نیز بیش از دو برابر شد. در خردادماه نیز به رغم کاهش تعداد چک‌های مبادله‌ای اما مبلغ آن همچنان سیر صعودی داشته است. در اولین‌ماه تابستان تعداد چک‌های مبادله‌ای به بیش از ۹ میلیون فقره رسید و از نظر مبلغ نیز ۴/ ۲۰۵ هزار میلیارد تومان بوده است. اما در مردادماه هم از نظر تعداد و هم از نظر رقم، چک‌های مبادله‌ای به نسبت تیرماه کاهش داشته است.

رشد تعداد چک‌های وصولی

از تعداد کل چک‌های مبادله شده، بیش از ۷/ ۷ میلیون فقره چک به ارزش ۹/ ۱۷۴ هزار میلیارد تومان وصول شده است. بررسی روند چک‌های وصولی نشان می‌دهد که تا تیرماه روند صعودی طی شده است. اما در مردادماه نسبت به‌ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ چک‌های وصولی به ترتیب ۳/ ۶ درصد و ۹/ ۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.  یکی از نسبت‌های مهم در بررسی وضعیت چک‌های مبادله و وصول شده، نسبت تعداد چک‌های وصولی به مبادله‌ای است. بررسی‌ها نشان می‌دهد از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شده، به ترتیب ۷/ ۹۰ درصد و ۲/ ۹۰ درصد وصول شده است. آمارها نشان می‌دهد از ابتدای سال از نظر نسبت تعداد چک‌های وصولی به مبادله‌ای بیشترین مقدار ثبت شده است. رقم این نسبت تقریبا از بهمن‌ماه که پاندمی کرونا مطرح شد، روندی نزولی در پیش گرفت. به‌طوری‌که در اسفند‌ماه نسبت چک‌های وصولی به مبادله‌ای از نظر تعداد ۸۹ درصد بوده است. پس از آن در فروردین‌ماه این نسبت به ۷/ ۸۱ درصد کاهش پیدا کرد اما مجددا در اردیبهشت‌ماه به حدود ۷/ ۸۷ درصد رسید. این روند صعودی در ماه‌های بعد نیز ادامه پیدا کرد تا در تیرماه به ۴/ ۹۰ درصد و در مرداد‌ماه به ۷/ ۹۰ درصد رسیده است. در مورد نسبت چک‌های وصولی به مبادله‌ای از نظر مبلغ نیز تقریبا همین روند طی شده است. البته این نسبت از نظر مبلغی در مرداد‌ماه سال‌جاری ۲/ ۹۰ درصد بوده درحالی‌که در‌ماه قبل آن ۶/ ۹۰ درصد بوده است.

کاهش تعداد چک‌های برگشتی

روی دیگر افزایش تعداد چک‌های وصولی، نشان‌دهنده کاهش تعداد چک‌های برگشتی است. آمارها نشان می‌دهد در مرداد‌ماه سال‌جاری، تعداد چک‌های برگشتی به ۷۹۴ هزار فقره به ارزش ۱۹ هزار میلیارد تومان رسیده است که به نسبت‌ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۲/ ۹ درصد و ۶/ ۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بعد از شیوع ویروس کرونا، روند چک‌های برگشتی از نظر تعداد در اسفند و فروردین‌ماه صعودی بوده است، اما در اردیبهشت‌ماه به بعد تغییر روند داده و مسیر نزولی در پیش گرفته است. از نظر مبلغ چک‌های برگشتی نیز در اسفند‌ماه مبلغ آن ۶/ ۱۷ هزار میلیارد تومان بوده که در فروردین‌ماه رقم آن به ۱۳ هزار میلیارد تومان کاهش اما در اردیبهشت‌ماه مجددا به  ۷/ ۱۶ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا می‌کند. این روند صعودی تا تیرماه ادامه داشته به‌طوری‌که در تیرماه رقم چک‌های برگشتی به ۵/ ۱۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. اما در مرداد‌ماه با کاهش جزئی مواجه شده و به ۱۹ هزار میلیارد تومان رسیده است.

اما نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای نیز در مرداد‌ماه از نظر تعداد رکورد کاهشی را ثبت کرده است. آمارها نشان می‌دهد که این نسبت در فروردین‌ماه به بیشترین مقدار خود یعنی ۳/ ۱۸ درصد رسید. اما پس از آن روند نزولی داشته است. نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای از نظر تعداد، در مرداد‌ماه ۳/ ۹ درصد بوده است. نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای از نظر مبلغ نیز تقریبا روندی مشابه داشته است. این نسبت در فروردین‌ماه سال‌جاری به بیشترین مقدار خود یعنی حدود ۲۰ درصد رسیده، اما در ماه‌های اردیبهشت تا تیرماه روندی نزولی داشته به‌طوری‌که در تیرماه به حدود ۵/ ۹ درصد رسیده است. اما در مرداد‌ماه با کمی افزایش به حدود ۸/ ۹ درصد رسیده است. پس از شوکی که شیوع ویروس کرونا به سمت عرضه و تقاضای اقتصاد وارد کرد و سبب کاهش چک‌های مبادله‌ای از یکسو و افزایش تعداد چک‌های برگشتی از سوی دیگر شد نشان می‌دهد پس از گذشت ۶‌ماه از شیوع ویروس کرونا، تقریبا کسب‌وکارها به شرایط پیش از کرونا باز گشته‌اند.

وضعیت چک‌ها در استان‌های کشور

آمارهای بانک‌مرکزی نشان می‌دهد که در مرداد ۹۹، تقریبا نیمی از تعداد و حدود ۶۳ درصد از چک‌های مبادله‌ای در سه استان تهران، اصفهان و خراسان‌رضوی مبادله شده است. در استان تهران حدود ۶/ ۲ میلیون فقره چک به ارزش حدود ۸/ ۹۷ هزار میلیارد تومان مبادله شده است.  از نظر چک‌های وصولی نیز در استان تهران بیش از ۴/ ۲ میلیون فقره چک به ارزش ۶/ ۸۹ هزار میلیارد تومان وصول شده که از نظر تعداد ۸/ ۹۱ درصد و از نظر ارزش ۶/ ۹۱ درصد از کل چک‌های مبادله‌ای وصول شده است. در مردادماه، در بین سایر استان‌های کشور نیز بیشترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان گیلان به ۹۳ درصد، البرز ۹۲ درصد و یزد با ۵/ ۹۱ درصد اختصاص یافته است. در مقابل استان‌های کهگیلویه و بویراحمد با نسبت ۹/ ۸۳ درصد، خراسان‌شمالی با ۱/ ۸۶ درصد و چهارمحال و بختیاری با نسبت ۵/ ۸۶ درصد پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله‌ای را به خود اختصاص داده‌اند.  در‌ماه مورد بررسی در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله‌ای در استان به ترتیب به استان‌های گیلان با ۵/ ۹۲ درصد، البرز با ۲/ ۹۲ درصد و مازندران با ۹۱ درصد اختصاص یافته است. و استان‌های ایلام، خراسان‌شمالی و لرستان به ترتیب کمترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.