پارادوکس تولید مازاد فولاد و تنش بازار!

به گزارش می متالز، اهمیت تأمین ماده اولیه و مقاطع واسطه‌ای برای صنایع پایین‌دستی صنعت فولاد نظیر تولیدکنندگان آهن‌آلات ساختمانی، لوله و پروفیل، خودروسازی، انتقال سیالات، صنایع بسته‌بندی و لوازم خانگی تا جایی است که هرگونه آشفتگی و اختلال در بازار فولاد، به صنایع مذکور سرایت و به تبع آن هزینه معیشت مردم و حتی شاخص‌های کلان اقتصادی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

از این رو از اواسط تابستان سال ۱۳۹۷ در پی افزایش نرخ ارز، ستاد تنظیم بازار با هدف مقابله با تلاطمات بازار فولاد و تأمین نیاز واحدهای صنعتی مأمور به سیاست‌گذاری در حوزه فولاد شد اما ارزیابی ها نشان می دهد که با وجود گذشت ۲ سال از ورود ستاد تنظیم بازار به مسأله سامان‌دهی این بازار، بخش فولاد کماکان از آشفتگی قیمت‌ها، تشکیل بازار سیاه و اختلال در روند تأمین کالای مورد نیاز صنایع پایین‌دستی رنج می‌برد.

این در حالی است که بر اساس گزارش انجمن فولاد ایران، در سال ۱۳۹۸ بالغ بر ۲۷ میلیون و ۲۴۰ هزار تن فولاد خام در کشور تولید شده و به گفته غریب‌پور، معاون وزیر صمت تولید بیش از ۳۲ میلیون تن فولاد در سال جاری دور از ذهن نیست، شهرستانی، عضو انجمن فولاد از تولید ۱۵ میلیون تنی فولاد مازاد بر تقاضای کشور خبر داده است.

باید در نظر داشت که صنعت فولاد همواره نقش قابل‌توجهی در صادرات غیرنفتی کشور به ویژه در شرایط تحریمی از محل تولید مازاد داشته است، بنابراین آشفتگی بازار داخلی فولاد بیانگر چیزی جز سوءمدیریت و سیاست گذاری‌های غلط نیست.

صدرنشینی ایران در افزایش تولید فولاد

گفتنی است، انجمن جهانی فولاد در گزارش ۶ ماه نخست سال ۲۰۲۰، آمار و ارقام مربوط به ۶۴ کشور تولیدکننده فولاد را بررسی کرده که فولادسازان ایران به عنوان نهمین کشور تولیدکننده فولاد در جهان با افزایش ۱۰.۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹، با وجود محدودیت‌های شرایط تحریم و کرونا صدرنشین جدول رشد تولید فولاد در جهان شده‌اند.

براساس آنچه مطرح شد و برابر گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در بهار سال جاری به‌طور متوسط ۶۴.۴ درصد کاهش واردات در زمینه مقاطع طویل فولادی از جمله تیرآهن، میلگرد و نبشی و ناودانی داشته ایم؛ با این وجود گویا از سرنوشت برخی از تولیدات فولادسازان خبری در دست نیست؛ چرا که صنایع پایین‌دستی از تنش در عرضه فولاد گلایه دارند.

ضرورت بازبینی در سهمیه‌های تخصیصی

با وجود توصیه‌های مکرر کارشناسان صنعت فولاد و تصمیم ستاد هماهنگی اقتصادی مبنی بر عرضه کلیه محصولات تولیدکنندگان فولاد در بورس کالا، همچنان در این حوزه کارشکنی‌هایی صورت می‌گیرد؛ تا جایی‌که اصرار بر استمرار عرضه فولاد به شیوه مچینگ و غیبت سبد محصولات کلیه تولیدکنندگان فولاد در بورس کالا، منجر به شکل‌گیری بازار ثانویه و التهاب قیمت‌ها در بازار آزاد شده است.

در همین زمینه، شهرستانی با انتقاد از شکاف عمیق بین قیمت بورس کالا با بازار آزاد می گوید: عرضه فولاد به شیوه مچینگ باید کاملاً حذف شود و کلیه محصولات فولادی تنها در بورس کالا عرضه شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، توام با الزام کلیه فولادسازان به عرضه محصولاتشان در بورس کالا، توقف فوری عرضه فولاد به شیوه مچینگ می‌تواند کارکرد بورس کالا را به عنوان تنها بازار معاملات فولادی کشور تقویت کند.

از طرفی، پرهیز از مداخلات قیمتی ستاد تنظیم بازار در بورس و بازنگری در سهمیه فولاد واحدهای صنعتی منجر به کشف قیمت واقعی، رصد معاملات در این بازار شفاف و کاهش عطش بازار خواهد شد؛ تجربه نشان داده ابطال معاملات بورس کالا به بهانه عبور از سقف قیمتی ستاد تنظیم بازار، نه تنها قیمت‌ها را در بازار سیاه افزایش داده، بلکه بهانه‌ای برای عرضه دست و پا شکسته برخی از تولیدکنندگان در بورس کالا شده است.

گزارش‌ها حاکی است، کماکان برخی رانت‌خواران و سودجویان به دلیل انتفاع از وضع آشفته کنونی در بازار فولاد، بورس کالا را برای سامان‌دهی بازار فولاد ناکارآمد جلوه می‌دهند تا با عرضه ناقص محصولات تولیدی در این بازار رقابتی، جریان معاملات در تاریک‌خانه‌هایی نظیر بازار آزاد و مچینگ به قوت خود باقی بماند.

بر این اساس، باید منتظر سیاست‌گذاری‌های مدیران جدید وزارت صمت برای بهبود بازار فولاد ماند. بازاری که آوازه رشد چشمگیرش در شرایط کرونایی، در انجمن جهانی تولیدکنندگان فولاد پیچیده، اما کماکان برای تأمین کالا به میزان مورد نیاز صنایع پایین‌دستی با قیمت مناسب درمانده است!