رونمایی از دو نقشه ژئوشیمی رسوبی و آلاینده های زیست محیطی در حوضه آبی کاسپین

به گزارش می متالز، در فاز نخست، نقشه لسکوکلایه از نقشه‌های ژئوشیمی رسوبی و آلاینده‌های زیست‌محیطی با مشارکت دفتر مدیریت کاسپین باختری در استان گیلان و نقشه زمین‌شناسی دریایی درگهان در استان هرمزگان تهیه شده و در ادامه تعداد 7 نقشه مناطق آستانه، رشت، بابل، جویبار، محمود آباد، بندر ترکمن و شاه کیله با مشارکت دفاتر مدیریت کاسپین باختری و خاوری در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان در حال انجام است.

به همین منظور مقرر شده در طول سواحل و مناطق کم عمق دریای کاسپین (خزر) نیز تعداد 25 نقشه و گزارش به مقیاس 1:50000 در چهار لایه اطلاعاتی (رسوب‌شناسی، ژئوشیمی رسوبی و آلاینده‌های زیست‌محیطی، ژئومورفولوژی و زمین گردشگری) تهیه و به چاپ برسد.

مسعود زمانی پدرام مدیرکل دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی در این زمینه گفت: تهیه این نقشه‌ها فرصتی را فراهم می‏‌آورد تا طیف وسیعی از داده‌های ژئوشیمی رسوبی، رسوب‌شناسی، شیمی دریا، منابع اقتصادی دریایی زیست محیط و اقلیم، مخاطرات دریایی، که در گستره سواحل و پهنه‌های آبی متنوع گسترش یافته ‌اند، به‏ شکل یکپارچه و منسجم در قالب‌های استاندارد، در خدمت برنامه ‌ریزان و مسوولان قرارگرفته و امکان خدمت رسانی برای سطوح مختلف کاربران، اعم از ارگان‌های دولتی، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی و عموم مردم در این بستر فراهم شود.

وی تاکید کرد: بررسی چشمه‌‌ها، سیلاب‌ها، آب‌بندها، دریاچه‌‌ها، آبخوان‌‌های زیرزمینی و فرایندهای آلودگی و کنترل آلودگی نیز در این نقشه ‌ها مورد بررسی قرار می‌‌گیرند.

زمانی پدرام گفت: نقشه‌های ژئوشیمی رسوبی و آلاینده‌های زیست‌محیطی دربرگیرنده اطلاعات کامل از شرایط ژئوشیمیایی و میزان آلایندگی عناصر از مناطق ساحلی و کم‌عمق دریایی است که  این اطلاعات شامل فاکتور غنی‌شدگی (Ef)، شاخص زمین انباشت ژئوشیمیایی (Igeo)، شاخص ضریب آلودگی (Cf)، شاخص درجه آلودگی رسوبات (Mcd)، شاخص بار آلودگی (PLI)، شاخص ریسک اکولوژیکی (RI) در آب و رسوب منطقه است. بررسی منابع آلوده کننده زمین‌زاد و انسان‌زاد، منشا این آلودگی‌ها و ارائه راهکار مناسب جهت کاهش آلودگی‌ها، منجر به کنترل و پایش علمی مخاطرات زیستی و زمین‌شناسی خواهد شد.

وی افزود: نمونه‌برداری در یک شبکه منظم و تصادفی از زمین‌های کشاورزی، رسوبات سطحی بستر دریا، کانال‌های آب و مسیل رودخانه‌ها انجام می‌گیرد. بر پایه محاسبات و داده پردازی‌های انجام شده، ژئوشیمی زیست‌محیطی رسوبات در مناطق شهری و غیرشهری افزون بر اینکه اطلاعات جالب توجهی از ترکیب رسوبات برجا و نابرجا ارائه می‌دهد، تغییرات مقدار عناصر سمی حاصل از آلودگی را نیز روشن می‌نماید. قرار است گزارش و نقشه نهایی این مطالعات در آینده نزدیک در اختیار ارگان‌های اجرایی، پژوهشگران و دانشجویان قرار گیرد.

همچنین ایشان با اشاره به اینکه حدود 89 نقشه 1:50000 با چهار لایه اطلاعاتی کل سواحل دریای عمان، هرمز، خلیج‌فارس و جزایر ایرانی را پوشش می‌دهد، افزود: نقشه زمین‌­شناسی دریایی درگهان (جزیره قشم) در مقیاس نیمه­‌کاربردی 1:50000 برای اولین‌بار و با روش جدید توسط همکاران دفتر زمین‌شناسی دریایی تهیه شده است. در این نقشه اختصاصات و عوارض زمین‌­شناسی شامل سنگ‌شناسی، رخساره­‌های رسوبی، ساختمان­‌های رسوبی، ناپیوستگی­‌ها، فسیل­‌ها، چین­‌خوردگی‌­ها، گسلش و درزه‌­ها شناسایی و بر این اساس واحدهای مختلف رسوبی موجود در منطقه که از میوسن تا عهد حاضر تشکیل شده بودند، تفکیک شد. همچنین در بخش دریایی نیز با استفاده از اطلاعات لرزه‌نگاری کم عمق، مغزه‌­های رسوبی و برداشت­‌های میدانی رسوبات سطح بستر دریا، توالی رسوبات هولوسن شناسایی و با رسوبات بخش خشکی انطباق داده شدند.

شایان ذکر است در قالب طرح ده ساله سازمان که از زمستان سال 97 تدوین شده است، نقشه‌های 1:50000 جزایر و سواحل جنوبی ایران در چهار لایه اطلاعاتی تهیه گردند.