آقای سیف دقت کن! «یورو» نه «دلار»

به گزارش می متالز، ارز عملیاتی به ارزی اطلاق می‌شود که داد‌و‌ستدها و معاملات براساس آن صورت می‌گیرد، اما ارز گزارشگری، ارزی بوده که مبنای محاسبات و انتشار گزارش‌های اقتصادی است.

از سال‌های گذشته به دلیل وجود تحریم‌های اولیه و در ادامه تحریم‌های مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای، دیگر دلار به‌عنوان ارز اصلی در تجارت خارجی محسوب نمی شود. همچنین اگر در برهه‌هایی در جریان معاملات از دلار استفاده می‌شد، در مراحل پرداخت، دلار به ارزهای دیگر تبدیل می‌شد. این امر سبب شد در حالی که در مبادلات بین‌المللی ایران از سایر ارزها استفاده می‌شد، اما برای ثبت حساب‌ها، دلار مبنای گزارش قرار‌گیرد.

این درحالی است که تعیین ارز مبنای گزارشگری موضوعی مهم برای کشورها است. در سال‌های گذشته و به دلیل تحریم‌های دلاری که به ایران وارد شده است مبادلات بین المللی از وضعیت دلارمحور به سمت سایر ارز‌های شرکای تجاری ایران تغییر اما مبنای گزارشگری اقتصادی، دلار است.

بهمن ماه سال گذشته بود که رییس کل بانک مرکزی از تغییر ارز مبنای گزارشگری خبرداد و وعده تغییر از دلار به ارز معتبر سایر کشورهای شریک تجاری را تا اواخر فروردین‌ماه سال‌جاری داد.

سیف با اشاره به نقش اندک دلار در تجارت خارجی ایران، از تغییر مبنای ارز به ارزی که از ثبات بیشتری برخوردار باشد و در تجارت خارجی اقتصاد ایران نقش قابل توجهی داشته باشد، سخن گفته بود. او با بیان اینکه گرفتاری با دلار از زمان تحریم‌های اولیه شروع شد و استفاده از ارز‌های دیگر محدودیتی ندارد، استفاده از یکی از دو روش معمول در جهان، برای تعیین ارز مبنای گزارشگری را مورد تاکید قرار داد. در روش اول سیاست‌گذاران سبدی از ارزهای عمده تجاری را به‌عنوان ارز مبنای گزارشگری تعیین می‌کنند. اما در روش دوم ارزی که بیشترین نقش را در تجارت خارجی ایفا می‌کند، به‌عنوان ارز مبنای گزارشگری معین می‌شود.

هیأت وزیران در جلسه فروردین ماه  امسال خود به ریاست حسن روحانی رئیس جمهور، کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی را موظف کرد ارز یورو را به عنوان ارز مبنای گزارشگری و انتشار آمار، اطلاعات و داده‌های مالی خود مورد استفاده قرار دهند. همچنین بانک مرکزی موظف شد از تاریخ ابلاغ این مصوبه، نرخ برابری ریال در مقابل یورو را به صورت مستمر اعلام و مدیریت کند.

ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی درخصوص مسائل پیش آمده برای بازار ارز، نیز از برنامه حذف دلار و جایگزینی یورو و استقبال مقام معظم رهبری از آن خبرداده و گفته بود: از سیاست‌هایی که به دنبال انجام آن هستیم، جایگزینی یورو به جای دلار است و این موضوع را مقام معظم رهبری نیز تایید کرده‌اند، زیرا دلار نقشی در تجارت خارجی کشور ندارد.

در حالی که قرار بر این است سیستم گزارشگری اقتصاد ایران از ارزی به غیر از دلار استفاده کند و شاید بتوان گفت یکی از اولین کسانی که موضوع را به عنوان ضرورت مطرح کرده ، شخص ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی است به نظر می رسد ترک عادت سخت است. روز دوشنبه در مراسم رونمایی سامانه نیما رئیس کل بانک مرکزی ارقام مربوط به میزان گشایش اعتبار ارزی را به دلار اعلام کرد!

واقعیت اینجاست که بنابر اظهار نظر فعالان اقتصادی بیشترین گردش تراز خارجی کشور با حوزه یورو و ارزهای غیر از دلار صورت می گیرد ولی هیمنه دلار همچنان بر ساختار مبادلات کشور سایه افکنده است، بنا بر پیشنهاد همین فعالان و تاکید صورت گرفته از سوی دولت مصوبه ای ابلاغ شد تا برای عبور از دلار محوری تبادلات تجاری کشور در اولین گام نظام گزارش دهی از دلار به یورو تغییر کند و برای اجرای این مصوبه عنوان می‌شود که سامانه ارزی نیما یک گام بلند است.

به رغم تمامی مطالب گفته شده اعلام ارقام گزارش تخصیص‌های ارزی و اعتبارات اسنادی از سوی رئیس کل بانک مرکزی به دلار نشان می دهد که یا هنوز مدیران به رغم بیان، به ضرورت موضوع باور ندارند و یا اینکه گزارش ارایه شده به ایشان که باید برگرفته از عملکرد سامانه نیما و یا سامانه ای اطلاعی دیگر بانک مرکزی باشد هنوز محاسبات را براساس دلار انجام می دهند و این یک ضعف جدی است که باید به سرعت اصلاح شود.

در پایان لازم به ذکر است قصد ما از طرح این موضوع ایراد گرفتن به استفاده از یک لفظ نیست و این ایرادگیری ناشی از خصومت شخصی با رییس کل بانک مرکزی هم نبوده، بلکه تنها تاکید برضرورت اجماع و عمل به مصوبه حذف دلار از ادبیات اقتصادی کشور است .