سرب و روی صنعت اول زنجان

به گزارش می متالز، سرب عنصری سنگین و سمی است و همچنین دارای رنگ خاکستری کدری می باشد. کاربردهای اولیه سرب عبارتند از باطری های اسید سرب، اجزای الکترونیکی، روکش کابل ها، مهمات و تسلیحات، شیشه CTR ها، سرامیک ها، شیشه های سربدار، لوله های سربی، رنگ ها، آلیاژها، پیوتر ها، اتصالات و مواد پر کننده دندان، همچنین در بام ها به عنوان درزگیر برای محافظت اتصالات در برابر باران مورد استفاده قرار می گیرد. این فلز در حالت عنصری پس از آهن، آلومینیم، مس و روی بیشترین کاربرد را دارد.

روی یکی از رایج ترین عناصر پوسته زمین است. این ماده در هوا، خاک و آب و در همه غذاها وجود دارد. روی خالص یک فلز براق به رنگ سفید مایل به آبی است. روی در تجارت به عنوان پوشش های جلوگیری از زنگ زدگی، در باتری های سلول خشک و مخلوط شدن با فلزات دیگر و ساخت آلیاژهایی مانند برنج و برنز استفاده های فراوانی دارد. از آلیاژ روی و مس برای ساخت سکه نیز استفاده می شود. روی با عناصر دیگر ترکیب شده و ترکیبات روی را تشکیل می دهد.

ارزش اقتصادی سرب و روی برای استان زنجان

براساس آمار اعلام شده، استان زنجان بیشترین تولید در بخش سرب و روی را به خود اختصاص داده است که به لحاظ میزان ذخایر موجود در کشور در رده چهارم قرار دارد، همچنین استان زنجان نسبت به سایر نقاط فعال در کشور واحد های فعال فراوانی نسبت به آن ها دارد  بطوریکه میزان 70 درصد از حجم صادرات استان شامل سرب و روی می شود.

تعداد واحد های فعال

صنعت سرب و روی قلب اقتصاد استان زنجان می باشد که در حال حاضر 352 معدن دارای پروانه بهره برداری در زنجان وجود دارد که ذخیره قطعی این معادن 862 میلیون تن می باشد که استخراج اسمی سالیانه این معادن 14 میلیون تن و استخراج واقعی آنها 7 میلیون تن می باشد.

 اثرات زیان بار سرب و روی

سرب جزو ده ماده خطرناک در دنیا می باشد همچنین جزو فلزات سنگین نیز می باشد فلزات سنگین مانند جیوه، سرب و کادمیم عناصر حیاتی نبوده و اثرات سود مندی بر حیات ارگانیسم های زنده ندارند بطوری که تجمع آنها در بدن موجودات زنده به خصوص پستانداران سبب بیماری های خطرناکی می گردد. مسیرهای ورود به بدن پستانداران به طور معمول از طریق آب هوای آلوده که در مناطق صنعتی پس از بارندگی وارد خاک و آب زیرزمینی می شود. سرب و روی اگر بیش از حد مورد نیاز وارد بدن موجودات زنده شود سبب ایجاد اختلالاتی در سیستم آن ها می شود.

از معایب استفاده از سرب و روی در استان زنجان می توان به کاهش قدرت یادگیری ساکنین اطراف محل های آلوده به سرب و روی و همچنین به دنیا آمدن بره های نارس در روستا های اطراف شرکت های سرب و روی اشاره کرد اما اخیرا با پیگیری های دستگاه قضا پسماند این شرکت ها در محلی که اثرات مخرب زیست محیطی ندارد دپو می شود.

دفع پسماند سرب و روی

پسماند های حاصل از سرب و روی یکی از مواردی است که می توان از آن برای فرآوری دوباره استفاده نمود و دپو غیر اصولی آن باعث به خطر انداختن سلامتی افراد درگیر با آن می شود. سال هاست که خبر از انتقال پسماند سرب و روی به محل دیگری است حال با مطرح شدن محل دپوی پسماند سرب و روی در اطراف یکی از روستا های شهرستان زنجان اهالی آن منطقه نسبت به این تصمیم معترض می باشند با توجه به اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست استان به مردم و اهالی اطمینان داده که جای هیچ نگرانی نیست اما با ین وجود باز هم اهالی نسبت به این تصمیم دید خوشی ندارند و در بطن این اعتراض ها می توان صاحبان شرکت های سرب و روی را دید که انتقال پسماند به محل مشخص شده برایشان هزینه بر است و با تحریک اهالی سعی در دپو کردن پسماند در محل سابق خود دارند.

میزان حجم این پسماند ها 5 تا 13 میلیون تن سرب و روی است که در صورت دفع غیر اصولی خسارت های جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت

یکی از موثرترین گزینه های پیشگیری از آلودگی انتخاب فرآیندی است که مستلزم مصرف انرژی کم تر و اشغال کم تری باشد در این گونه از موارد با انجام یک سری از آزمایش ها میزان ظرفیت تبادل کاتیونی خاک اندازه گیری می شود تا مناسب برای دفن پسماند باشد.

پسماند فعلی شهرک سرب و روی زنجان به فرم فیلترینگ کیک فرآوری و استخراج اولیه انجام شده است. کیکی که از فیلتر عبور کرده است ماهیتا مرطوب است و به آب های لایه های زیرین و خاک نفوذ می کند وقتی این رظوبت خشک می شود به وسیله باد به حالت غبار در اطراف پخش شود که این باعث به وجود آمدن وضعیت نامناسب در منطقه می شود.

یکی از رایج ترین روش ها به این صورت می باشد که 5 لایه خاک رس به ضخامت 20 سانتی متر به وسیله ماشین آلات کوبیده می شود سپس روی آن را با سیمان عایق می کنند که نیاز مند کار دقیق و مهندسی شده است. در دست آخر این مواد تبدیل به یک محیط ایزوله می شوند که می توان از این پسماند در آینده استحصال نمود اما باید دقت کرد که تمام این موارد نیازمند رعایت دقیق مراحل دپو می باشد.