جلسه فولادی‌ها با نهاوندیان در مورد شیوه‌نامه تنظیم بازار فولاد/ ایجاد امضای طلایی یا پایان منافع رانتی؟

به گزارش می متالز، این روزها تدوین شیوه نامه تنظیم بازار زنجیره فولاد به بحثی داغ بین فعالان صنعت فولاد تبدیل شده و جدال موافقان و مخالفان طرح بر سر اجرا یا عدم اجرای آن بالا گرفته است.

در این راستا نامه نگاری و رایزنی‌هایی توسط تولیدکنندگان فولاد با افراد مختلف دولتی و مجلسی صورت گرفته و ایرادات و ابهامات مختلفی نسبت به آن مطرح شده است. امروز نیز قرار است موضوع در جلسه‌ای با حضور تولیدکنندگان فولاد، معاون معدنی وزیر صنعت و معاون اقتصادی رئیس جمهور مورد بررسی قرار گیرد.

بهرام سبحانی، رئیس انجمن فولاد در این مورد با بیان اینکه جلسه عصر امروز انجمن فولاد با نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس جمهور به منظور طرح ایرادات شیوه نامه تنظیم بازار فولاد برگزار می‌شود، گفت: در این جلسه پیشنهاداتی را برای اصلاح شیوه نامه تنظیم بازار فولاد ارائه خواهیم کرد.

وی تصریح کرد: اعمال قیمت دستوری برای عرضه تولیدات کارخانه های ذوب القایی در بورس کالا و محدودیت صادرات از جمله ایرادات شیوه نامه جدید تنظیم بازار فولاد است.

در عین حال، تولیدکنندگان فولاد همچنین در نامه‌ای به نهاوندیان پیشنهاداتی برای تغییر شیوه نامه تنظیم بازار فولاد ارائه کرده‌اند.

در این نامه آمده است:

- در شرایطی که مواد اولیه کارخانجات ذوب القایی (قراضه، آهن اسفنجی و فرو آلیاژها) از بازار و با قیمت های آزاد تامین می‌شود، بر چه اساسی باید محصول تولیدی خود را با قیمت های دستوری در بورس کالا عرضه کنند؟

 - یک کارخانه بخش خصوصی که مطابق قانون تجارت و با سرمایه گذاری غیردولتی و به صورت انتفاعی مواد اولیه خود (قراضه، آهن اسفنجی و فروآلیاژها) را از بازار آزاد و نزدیک به قیمت های جهانی تامین و با حاشیه سود کمتر از 10 درصد فعالیت می کند، بر چه اساسی می بایست با دستور دولت محصول تولیدی خود را حدود 20 تا 35 درصد ارزان تر از نرخ های جهانی بفروشد؟ این کار طبیعتا خلاف عقل اقتصادی سرمایه گذاران بخش خصوصی است و در صورت اجبار، تعطیلی کارخانجات تولیدی به صرفه تر خواهد بود.

- تجربه 3 سال اخیر نشان داده که سیاست های اشتباه تنظیم بازار منجر به توزیع رانت به عده ای محدود از نوردکاران می شود و مصرف کنندگان نهایی منتفع نمی شوند. همین مسئله در مورد شمش فولادی هم مصداق داشته به طوری که در شش ماهه اول امسال فقط 35 درصد شمش خریداری شده، به عنوان محصول در بورس کالا عرضه شده است. این نسبت در سال 98 هم فقط 38 درصد بوده است.

لذا لازم است ابتدا محصولات نوردی در بورس کالا عرضه شوند و سپس بر اساس معاملات انجام شده، شمش مورد نیاز آنان تامین شود.

استقبال نوردکاران از طرح دولت

در مقابل، نوردکاران فولادی از این شیوه نامه استقبال کرده و معتقدند این دستورالعمل راهی برای پایان دادن به منافع رانتی در بازار فولاد است. آنها همچنین پیشنهاداتی را برای اصلاح دستورالعمل دولت ارائه کرده اند و معتقدند، چون در این طرح، عرضه همه محصولات و مواد خام زنجیره فولاد در بورس کالا تعیین شده (جذابیت صادرات مواد اولیه و خام بیشتر به دلیل ارزانی و تامین آن در کشور هست) در راستای جلوگیری از مهندسی قیمت، سقف رقابت در بورس کالا به نحوی تامین شود که در سامانه عرضه و تقاضا امکان ثبت سفارش نرخ بیش از سقف قیمت جهانی امکان‌پذیر نباشد و ثبت عرضه و تقاضا به جهت صیانت از تولید ملی و عدم خروج ارزش افزوده از کشور، حداکثر معادل ۹۵ درصد نرخ جهانی آن در بازار داخل باشد. 

همچنین به اعتقاد نوردکاران، با توجه به تولید بخش عظیمی از محصولات فولادی توسط واحدهای کوچک و زود بازده نوردی و عدم دسترسی این واحدها به سرمایه در گردش کافی، در راستای تشویق و حمایت از بخش خصوصی و عرضه محصولات همه واحدها در بورس کالا پیشنهاد می‌شود، واحدهای کوچک با تناژ مذکور توان مشارکت در تولید و شفافیت عرضه‌ها در بورس کالا را داشته و مورد دامپینگ واحدهای دولتی و خصولتی خودمصرف و دارای زنجیره کامل فولاد قرار نگیرند.

از امضای طلایی تا ارزان فروشی دستوری شمش و اسلب

همچنین نمایندگان مجلس با بررسی دستورالعمل دولت برای تنظیم بازار فولاد، ایراداتی را نسبت به این شیوه نامه مطرح کردند. طبق اعلام مجلسی ها، مهمترین ایرادات شیوه نامه دولت عبارت است از:

1 -ایجاد امضاهای طلایی به دلیل وجود ابهامات و تناقضات اجرایی متعدد، اعطای اختیارات گسترده به وزارت صمت
و همچنین عدم تعیین کمیته یا کارگروهی برای پایش و نظارت بر این مسئولیت ها و اختیارات
2 -توزیع رانت نجومی به دلیل دخالت دولت در تعیین قیمت پایه محصولات فولادی که حدود 50 درصد ارزان تر از نرخ های جهانی است و حدود 80 هزار میلیارد تومان معادل دو برابر بودجه یارانه نقدی کشور رانت توزیع می‌شود.
3 -کاهش ارزآوری صادرات فولاد به دلیل مانع تراشی برای صادرات شمش فولادی از طریق منوط کردن مجوز صادرات به کسب اطمینان از تامین نیاز داخلی. این در حالی است که بیش از 3 برابر نیاز کشور به مقاطع طویل فولادی، ظرفیت ایجاد شده است.
4 -ابهامات و تناقضات متعدد اجرایی و قانونی از جمله مغایرت با قانون توسعه نهادهای و ابزارهای مالی که قیمت گذاری کالاهای پذیرفته شده در بورس کالا را منع کرده است. مغایرت با دستورالعمل شورای رقابت برای تنظیم بازار ورق گرم و همچنین الزام عرضه با قیمت تکلیفی برای کارخانجاتی که مواد اولیه خود را از بازار آزاد و با قیمت روز تهیه می کنند.

به استدلال نمایندگان مجلس، این شیوه نامه اثر منفی بر بازار سرمایه کشور خواهند داشت. همان گونه که این اثر کاهشی در اولین روز کاری بورس پس از ابلاغ شیوه نامه دولت مشاهده شد. دلیل آن هم کاهش درآمدهای صادراتی  فولاد سازان و ارزان فروشی دستوری شمش و اسلب در داخل کشور است.

پیشنهاد عرضه محصولات نهایی در بورس کالا

در این راستا نمایندگان مجلس راهکاری را نیز برای تنظیم بازار فولاد ارائه کرده اند. به اعتقاد مجلسی ها، با توجه به اینکه استراتژی غلط تنظیم بازار فولاد در 3 سال اخیر، بر عرضه فولاد میانی به جای محصول نهایی متمرکز بوده و متاسفانه نتیجه آن عرضه فقط 35 درصد شمش خریداری شده در 6 ماهه اول سال جاری و فروش 65 درصد مابقی به صورت آزاد و طبیعتا افزایش قیمت محصولات نهایی به ضرر مردم بوده است، پیشنهاد می شود ابتدا عرضه محصولات نهایی در بورس کالا صورت پذیرد و فولادسازان، به میزان معاملات انجام شده، شمش مورد نیاز نوردکاران را در قالب عرضه اختصاصی تامین کنند.

با این روش، هم قیمت محصولات نهایی به نفع مردم کاهش خواهد یافت و هم رانت توزیع نخواهد شد و هم مواد اولیه مورد نیاز صنایع پایین دستی تامین خواهد شد و هم صادرات فولاد با محدودیت مواجه نخواهد شد.

وعده اجرای طرح از هفته آینده

در این شرایط، خداداد غریب پور رئیس هیات عامل ایمیدرو از تصمیم ستاد اقتصادی دولت برای اجرای شیوه نامه ساماندهی بازار زنجیره فولاد کشور خبر داد و گفت: این دستورالعمل از ابتدای هفته آینده اجرایی می شود.

به گفته وی، به منظور تعیین مازاد عرضه بازار و صادرات محصولات، یک الگوی شفاف تعریف شده و برخی نگرانی ها در خصوص وجود امضای طلایی برطرف شده است. بر اساس این دستورالعمل، تولیدکنندگان زنجیره فولاد، اقدام به عرضه کافی محصولات تولیدی در بورس کالا می کنند و در صورت عدم تقاضا و معامله، امکان صادرات خواهند داشت.

غریب پور معتقد است: در شیوه نامه جدید سامانه های مالیاتی با بهین یاب مرتبط شده و میزان تقاضا علاوه بر شاخص های مصرف برق، انرژی و تولید بنگاه ها، به مالیات پرداختی به دولت نیز مرتبط باشد. بدیهی است کاهش ارزش افزوده پرداختی، به معنی کاهش سهمیه خرید از بورس کالا خواهد بود.

وی می گوید: در ابلاغیه دولت، قیمت های ناحیه CIS مبنای تعیین قیمت پایه بورس تعیین شده که به صورت روزانه و با تنوع محصولات بیشتر از جمله میلگرد، انواع ورق و شمش از طریق رسانه های بین المللی از جمله متال بولتن در دسترس است. شاخص فوب ایران صرفاً برای دو محصول اسلب و بیلت به صورت هفتگی خواهد بود.

باید ببینیم از جلسه امروز فولادی ها با معاون رئیس جمهور چه نتیجه ای حاصل می شود و آیا طرح دولت به مرحله اجرا می رسد یا خیر؟