انتشار اوراق سلف موازی مسیر هموار تامین مالی شرکت ها

به گزارش می متالز، او به بررسی مزایای انتشار اوراق سلف موازی برای تامین مالی صنایع پرداخته است.

ابتدا یک تعریف کلی از اوراق سلف موازی استاندارد ارایه دهید؟

این اوراق در بورس کالا و بورس انرژی معامله می‌شود و با این اوراق، هر عرضه‌کننده که در این دو بورس پذیرش شده باشد، هنگام نیاز به نقدینگی، برای تأمین سرمایه در گردش خود اقدام به انتشار اوراق سلف موازی استاندارد می‌کند. عرضه این اوراق عموما به‌صورت یک‌ساله چاپ و عرضه می‌شود و اگر خریدار، اوراق را تا زمان سررسید یک‌ساله آن حفظ کند از سودی در حدود ۱۸ درصدی برخوردار می‌شود؛ البته این سود در تامین مالیهای انجام شده متفاوت بوده است.
دلیل اینکه به آن اوراق سلف موازی گفته می‌شود این است که می‌توان آن را تا سررسید نگه نداشت و یا مثلاً می‌توان بعد از ۶ ماه آن را فروخت که در این حالت، درصد سود آن نیز «روزشمار» محاسبه می‌شود. اگر این اوراق بازارگردان داشته باشد، او موظف است که اوراق سلف موازی را بر مبنای روزشمار خریداری کند. همچنین اگر اوراق تا یک سال نگهداری شود، خریدار می‌تواند از دو فرصت دریافت سود یک‌ساله یا تحویل گرفتن کالا استفاده کند.

اوراق سلف موازی چقدر پاسخگوی نیازهای فعالان بازار و تولیدکنندگان است؟

این اوراق، نیاز عرضه‌کننده را برآورده می‌کند زیرا ناشر با عرضه اوراق سلف موازی می‌تواند بدون آنکه در مسیر پرپیچ‌وخم دریافت وام و اعتبار بانکی گرفتار شود نقدینگی موردنیاز خود را تأمین کند. اگر شرایط اقتصادی بازار را در نظر بگیریم، خرید این اوراق نیز برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های تأمین سرمایه و شرکت‌های کارگزاری، گزینه جذابی مناسب است. زیرا صندوق‌ها با خرید این اوراق، به سود ثابتی دسترسی می‌یابند که ریسک‌پذیری آن‌ها را کاهش می هد.

سود این اوراق چگونه محاسبه می‌شود؟

قانون و فرمول مشخصی برای تعیین میزان سود اوراق سلف موازی وجود ندارد و تولیدکننده با توجه به شرایط روز و میزان بازدهی، مقدار سود را مشخص می‌کند. در واقع، درصد سود سالانه این اوراق از سوی عرضه‌کننده تعیین می‌شود و آنان هم محاسبات و ملاحظات خاص خود را دارند که الزاماً، یکسان نیست. به‌عنوان نمونه، محاسبه می‌کنند که اگر بخواهند از وام بانکی استفاده کنند، باید ۲۰ درصد سود به بانک بدهند پس برای آن‌ها به‌صرفه است که اوراق خود را با سود ۱۷ درصدی عرضه کنند. یا مثلاً اگر نیروگاهی برای افزایش واحدهای خود، درصدد تأمین سرمایه باشد، با لحاظ سودآوری بالای پروژه، حاضر است تا ۲۴ درصد هم سود هم بدهد و با این نرخ سود، خریداران اوراق هم فراوان خواهند بود.

این اوراق تضمین دارند؟

صددرصد. عرضه‌کننده‌هایی که در بورس هستند می‌توانند این اوراق را منتشر کنند که قطعاً آن‌ها به بورس تضامینی داده‌اند. ضمن اینکه برای انتشار این اوراق نیز باید تضامینی جداگانه به بورس ارایه شود که می‌تواند سهام آن شرکت و یا ضمانت‌نامه بانکی باشد.

برای واگذاری این اوراق به شخص ثالث محدودیت وجود دارد؟

خرید اوراق سلف موازی مانند خرید اوراق سهام است. یعنی عرضه اولیه انجام می‌شود و بعد برای این اوراق، بازار ثانویه وجود دارد. دو روز پس از خرید عرضه اولیه، می‌توان آن را به‌راحتی فروخت و هیچ محدودیتی وجود ندارد. تنها فرق این است که اوراق سلف موازی، بازارگردان دارد و اگر خریداری وجود نداشته باشد، بازارگردان موظف است، اوراق را خریداری کند. بازارگردان ها، معمولاً شرکت‌های تأمین سرمایه هستند.

نقص‌های این شیوه تامین مالی چیست؟

ما بسیار پیگیر بودیم تولیدکنندگان زیادی را مجاب به انتشار این اوراق کنیم، اما مشکل اغلب آن‌ها، تضامینی بود که باید برای انتشار اوراق می‌دادند. گاهی باید به همان اندازه میزان انتشار اوراق تضمین بدهند. به‌هرحال، تولیدکننده در مرحله نیاز به پول، ناچار به چاپ اوراق می‌شود و در چنین وضعیتی، فراهم کردن تضامین سنگین برای آن‌ شرکت دشوار است، تا حدی که مجبور می‌شود، برخلاف میل باطنی خود، قید انتشار اوراق سلف موازی را بزند.
در این میان برخی خریدارها استدلال می‌کنند این اوراق قابل‌اعتماد هستند اما با توجه به شرایط اقتصادی و نرخ بالای تورم، میزان سوددهی این اوراق خیلی جذاب نیست که البته درصورت کاهش تورم این موضوع برطرف می شود.

وضعیت اوراق سلف موازی در بازار سرمایه ایران در مقایسه با نمونه‌های خارجی چگونه است؟

در کشورهای دیگر، میزان رشد ابزارهایی شبیه به اوراق سلف موازی با بقیه بازارها یکسان است و همین مزیت، به تولیدکننده کمک می‌کند تا خریداران بیشتری را جذب کند. اما در بازارهای ما به دلیل مشکلات اقتصادی و به‌ویژه نرخ بالای تورم، تاکنون با وجود تامین شرکت های زیادی از این طریق اما به اندازه ظرفیت بالای این ابزار از آن استقبال نشده است.
اوراق سلف موازی جایگاه بسیار خوبی در دنیا دارد. مثلاً بورس برق در انگلیس، حتی از بورس سهام آن‌ها فعال‌تر است چون خریداران برق خانگی هم می‌توانند ازآنجا برق خود را تأمین کنند. البته در ایران هم اقدامات مشابهی انجام شده و به‌عنوان نمونه مشترکان صنعتی برای خرید برق وارد بورس انرژی شده‌اند و همچنان در حال رشد این فرآیند هستیم. سال ۹۵ قانونی تصویب شد که مصرف‌کننده‌های بالای ۵ مگابایت ساعت صنعتی می‌توانند برق خود را به‌جای شرکت برق منطقه‌ای از طریق بورس انرژی تأمین کنند و مستقیماً با نیروگاه قرارداد ببندند. با این روش، واسطه حذف می‌شود و به همین علت، هزینه‌های برق حداقل تا ۲۴ درصد کاهش می‌یابد که به نفع هر دو طرف است. خیلی تلاش سد که این بازار رونق گیرد اما بازار هنوز با وضعیت ایده آل فاصله دارد که علت اصلی آن، نبود یا ضعف قوانین حمایتی و سپس ناآشنایی اغلب مردم و فعالان صنایع با بازارها و ابزارهای متنوع بورسی است.