چرا فعالان صنعت نفت شیل امید چندانی به آینده ندارند؟

به گزارش می متالز، به نقل از اویل پرایس، تولید نفت خام در آمریکا اگرچه طی ماه‌های اخیر روندی صعودی را پیموده و حتی به بالاترین میزان خود طی 6 ماه اخیر رسیده است، اما هنوز فاصله قابل‌توجهی تا رسیدن به سطح قبل از بحران کرونا دارد و بسیار بعید است که در کوتاه‌مدت دوباره به آن سطح برسد.

در واقع به نظر می‌رسد که بحران کرونا باعث شده است که روزهای خوش صنعت نفت آمریکا به پایان خود نزدیک شود. با توجه به اینکه اوپک بار دیگر خود در حال بازگشت به جایگاه قبلی خود به عنوان قدرت تعیین‌کننده در بازار جهانی نفت است، مدیران و فعالان صنعت نفت شیل آمریکا شانس چندانی برای رشد چشمگیر تولید نفت شیل طی سال‌های آینده متصور نیستند.

بیل توماس، مدیرعامل شرکت اکتشاف نفت و منابع طبیعی EOG در این خصوص می‌گوید: «ما بر این باوریم که اوپک قطعاً در آینده نقش تولیدکننده تعدیل نوسان (swing producer) را در بازار نفت بر عهده خواهد گرفت. در واقع اوپک کنترل بازار نفت را به‌طور کامل در اختیار خواهد داشت. ما نمی‌خواهیم اعضای اوپک را در وضعیتی قرار دهیم که احساس تهدید کنند؛ یعنی فکر کنند در حالی که آنها در حال کمک به افزایش قیمت نفت هستند، ما مشغول افزایش سهم خود از بازار هستیم.»

تنها چند سال از انقلاب نفت شیل در آمریکا و تبدیل شدن صنعت نفت شیل به رقیبی برای اوپک می‌گذرد؛ رقیب سرسختی که باعث شد اوپک قبل از دستکاری بازارهای نفت به‌منظور دستیابی به سود بیشتر، کمی بیشتر به پیامدهای این کار فکر کند. در بحبوحه انقلاب نفت شیل، برخی می‌گفتند در شرایطی که آمریکا به لطف نفت شیل در حال تبدیل شدن به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان است، وجود اوپک دیگر توجیهی ندارد. اما مدت کوتاهی پس از آن‌که آمریکا عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت خام جهان را از آن خود کرد، همه‌گیری ویروس کرونا از راه رسید.

ظرف چند ماه تولید نفت آمریکا تحت تأثیر نیروهای بازار –سقوط تقاضا و قیمت نفت- به میزان 3.4 میلیون بشکه در روز کاهش یافت. همه‌گیری ویروس کرونا ضعف‌های دیرین و پایدار صنعت نفت شیل آمریکا که صنعتی به‌شدت سرمایه‌بر است را نیز عیان کرد. پایین بودن نرخ بازگشت سرمایه و همچنین بهره‌وری کمتر از انتظار چاه‌های نفت شیل، فعالان این صنعت را رو در روی سهامداران و وام‌دهندگان قرار داد و تعدیل نیرو و ورشکستگی‌های پیاپی نیز بلافاصله آغاز شد.

طی ده‌ماهه نخست سال جاری میلادی 43 شرکت نفت و گاز در آمریکای شمالی اعلام ورشکستگی کرده‌اند که حوزه فعالیت اغلب آنها شیل بوده است. بیش از 100 هزار نفر از افراد شاغل در این صنعت شغل خود را از دست داده‌اند و توافقات ادغام یا خرید شرکت‌ها به کُندی پیش می‌رود. تعداد انگشت‌شماری از سرمایه‌گذاران بزرگ حاضرند در صنعت نفت شیل و یا صنایع وابسته سرمایه‌گذاری کنند.

روند بهبود صنعت نفت شیل آمریکا بسیار کند پیش می‌رود زیرا قیمت‌ها همچنان پایین‌تر از سطح مطلوب هستند و تولید نفت شیل برای بسیاری از تولیدکنندگان آمریکایی توجیه اقتصادی چندانی ندارد. علاوه بر این، انتظارات از آینده بازار جهانی نفت نیز در حال تغییر است و این مساله نیز در کندتر شدن رون بهبود صنعت نفت شیل آمریکا بی‌تأثیر نیست.

بسیاری از شرکت‌های نفتی جهان از جمله شرکت‌های بزرگی همچون بریتیش پترولیوم به این نتیجه رسیده‌اند که صنعت نفت جهان از نقطه اوج تقاضا عبور کرده و نباید انتظار داشت که تقاضای جهانی نفت در سال‌های آتی رشد کند. رونق گرفتن بحث گذار به انرژی‌های پاک باعث فاصله گرفتن برخی سرمایه‌گذاران و وام‌دهندگان از صنعت نفت و اقبال آنها به سرمایه‌گذاری در حوزه محیط زیست و مسوولیت‌های اجتماعی شده است.

در این میان، شرکت‌های فعال در حوزه نفت و گاز شیل به دلیل نیاز به سرمایه‌های هنگفت، بیش از سایر شرکت‌های نفتی در معرض آسیب‌های ناشی از روی آوردن وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران به انرژی‌های پاک قرار دارند. حفر یک چاه نفت شیل و اجرای عملیات فرکینگ بر روی آن ماه‌ها زمان می‌برد و پس از آن نیز برای حفظ سطح تولید لازم است که چاه‌های جدیدی در کنار چاه اولیه حفر شود.

قیمت سر به سر تولید نفت شیل برای اغلب تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا بین 60 تا 65 دلار در هر بشکه است. البته قیمت سر به سر تولید برای برخی از آنها بسیار کمتر است (در حد قیمت کنونی نفت) اما تولید کردن در قیمت سر به سر برای مدت طولانی امکان‌پذیر نخواهد بود زیرا یک شرکت برای بقا در بلندمدت نیازمند کسب سود است.

برخی معتقدند که تنها چیزی که صنعت نفت شیل آمریکا برای بازگشت به مسیر رشد به آن نیاز دارد، افزایش قیمت‌هاست. این همان چیزی است که قبلاً نیز اتفاق افتاده و بنابراین منطقی است که انتظار الگویی مشابه را داشته باشیم. اما تحلیلگران بخش‌های مختلف اقتصادی می‌گویند که بحران کرونا شبیه هیچ‌یک از بحران‌های قبلی نیست؛ تحلیلی که در بخش انرژی بیش از سایر بخش‌ها صدق می‌کند. تخریب تقاضای نفت و تا حدی گاز در جریان همه‌گیری ویروس کرونا در تاریخ سابقه نداشته و هیچ‌کس نتوانسته بود ابعاد آن را پیش‌بینی کند. از طرفی اقبال جهانی به انرژی‌های پاک، دائمی شدن بخشی از این تخریب تقاضا را در پی خواهد داشت و تولیدکنندگان نفت و گاز را مجبور به تجدید نظر در راهبردهای خود خواهد کرد.

البته گزارش‌هایی که درباره مرگ قریب‌الوقوع صنعت نفت شیل آمریکا در رسانه‌ها منتشر می‌شود نیز به‌شدت اغراق‌آمیز است. اگرچه تعداد دکل‌های نفتی فعال در میادین نفت شیل آمریکا در حال حاضر بسیار کمتر از رقم آن در سال گذشته است، اما در هر صورت حفاری‌ها و تولید نفت در مقایسه با نقطه اوج بحران (اواخر بهار) افزایش چشمگیری داشته است. انتظار می‌رود که روند بهبود صنعت نفت شیل آمریکا در سال آینده میلادی نیز ادامه یابد، اما این روند احتمالاً کُند و همراه با احتیاط خواهد بود.

اسکات شفیلد، مدیرعامل شرکت پایونیر نچرال ریزورسز (Pioneer Natural Resources) که از بزرگترین شرکت‌های فعال در صنعت نفت شیل آمریکا به شمار می‌رود و بیشترین اراضی را در حوضه نفتی پرمیان تگزاس تحت اجاره دارد، چندی پیش در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفته بود: «من هیچ رشدی را برای صنعت نفت شیل آمریکا تا سال‌های 2022 یا حتی 2023 متصور نیستم و اگر قرار باشد در آن زمان رشدی در این صنعت اتفاق بیفتد، رشد بسیار بسیار ناچیزی خواهد بود.»

با اتفاقات اخیر، حتی تداوم روند کنونی بهبود تولید نفت شیل در آمریکا نیز زیر سؤال رفته است. اوپک و متحدانش توافق کرده‌اند که از ابتدای سال آینده میلادی یعنی تولید نفت خود را به میزان 500 هزار بشکه در روز افزایش دهند. این تصمیم که به‌سختی حاصل شد، خبر بدی برای قیمت نفت محسوب می‌شود؛ هرچند معامله‌گران هنوز منتظرند تا جزئیات و ابعاد بیشتری از این توافق روشن شود.

با اضافه شدن 500 هزار بشکه نفت ائتلاف اوپک پلاس به بازار،‌ صنعت نفت شیل آمریکا نیازمند اخبار خوب بسیار زیادی –احتمالاً در ارتباط با واکسن کرونا- خواهد بود تا امید بیشتری به افزایش قیمت نفت در آینده داشته باشد.