نقش اساسی آهن و فولاد در رشد جمعیت بشر

به گزارش می متالز، عوامل زیادی می‌­تواند در رشد تصاعدی جمعیت بشر دخیل باشد و شاید همانند بقیه موجودات جهان، اصل رشد تولید فرآورده‌های غذایی و کشاورزی در کنار بهبود سبک زندگی، پیشرفت بهداشت و پزشکی از دلایل اصلی افزایش نرخ جمعیت به­ شمار آیند ولی به اعتقاد نگارنده، فلزات و مخصوصا آهن و فولاد نقش بسزایی در شکل­‌گیری عوامل رشد شارپی جمعیت داشته‌­اند به طوری که می­‌توان فولاد را محرک اصلی رشد تصاعدی جمعیت انسان به­ حساب آورد. فولاد امروزه در تمام صنایع مهم جهان همچون انرژی، زیربنایی، ساخت و ساز، ماشین‌­سازی، حمل‌ونقل و ... استفاده می­‌شود. همه این صنایع در مسیر توسعه خود نیازمند رشد و ارتقای آلیاژهای فولادی هستند.

در تصویر زیر برای ملموس‌­تر شدن تغییرات جمعیت از مقیاس لگاریتمی استفاده شده است به نحوی­ که در بازه­ی 10 هزار سال قبل میلاد تا 2000 میلادی، نرخ افزایشی جمعیت را  می­توان واضح­‌تر مشاهده کرد. همچنین شروع عصر مس و مفرغ و عصر آهن و فولاد روی نمودار نشان داده شده است. تاثیر کشف و فرآوری این فلزات بر نرخ افزایش جمعیت کاملا مشخص است که از طریق رشد فناوری و شکل­‌گیری صنایع مختلف به صورت مستقیم و غیرمستقیم موجب بهبود کیفیت زندگی بشر شده و امکان رشد جمعیت را مهیا ساخته است.

در نیمه ی دوم قرن بیستم با پیشرفت صنایع شیمی و پتروشیمی، عصری به نام عصر پلیمر مطرح شد همچنین اوایل قرن بیست­ و یک را عصر نانو نامیده‌­اند ولی با این­ وجود این فولاد است که دنیا را تحت تاثیر خود قرار داده و حتی عصرهای پلیمر و نانو نیز مستقیم و غیرمستقیم به فولاد و آلیاژهای آن وابسته‌­اند. فولاد امروزه بعد از نفت و گاز باارزش­ترین ماده صنعتی است که مورد مبادله قرار می‌­گیرد. فولاد با توجه به خواص مکانیکی ایده‌­آلی که دارد تنوع زیادی پیدا کرده و هر روز آلیاژهای به­ روزتری فرآوری و تولید می‌­شود به نحوی که امروزه بیش از سه هزار و 500 نوع از آلیاژهای فولادی در صنعت استفاده می­‌شود که بالای 75 درصد آن در 25 سال گذشته تولید شده‌­اند و در خدمت صنایع مختلف قرار گرفته‌­اند.

پیش‌­بینی نقش آینده فولاد در تغییرات جمعیت

با توجه به نظر کارشناسان، جمعیت انسان در قرن حاضر همچنان صعودی خواهد بود و با روند فعلی پیش‌بینی می‌شود این جمعیت در سال 2050، به حدود 10 میلیارد نفر برسد. نکته قابل تأمل این‌ است که طی نیم قرن گذشته، نرخ افزایش جمعیت جهان از حدود 2 درصد به حوالی 1.1 درصد کاهش داشته است. نمودار زیر خلاصه این روند را نشان می‌دهد.

پیش‌­بینی­‌ها نشان می­‌دهد در دهه‌­های آینده جمعیت جهان با نرخ­‌های نزولی و صعودی همراه خواهد بود به ­نحوی که جمعیت در خاورمیانه و شمال آفریقا افزایشی خواهد بود و کشورهای پاکستان، افغانستان و عراق به عنوان همسایگان مرزی کشور عزیزمان با رشد چشمگیر جمعیت همراه خواهند بود. همچنین هند، نیجریه و مصر نیز بیشترین نرخ افزایش جمعیت را خواهند داشت.

می‌­توان چنین اظهارنظر کرد که در سده‌­های پیش هر تحولی در فناوری می­‌توانست موجب رشد جمعیت بشر شود ولی امروزه با انفجار جمعیتی که رخ داده، این رشد جمعیت است که پیشرفت علم و فناوری را می­‌طلبد به بیان دیگر در سده­‌های پیش دست­یابی بشر به فلزات، آهن، فولاد و رشد فناوری باعث رشد جمعیت شدند ولی امروزه این رشد جمعیت است که تولید فولاد بیشتر را به عنوان نیاز اساسی مطرح می­‌کند. افزایش جمعیت با افزایش نیاز به مسکن، ساخت و ساز، بهبود امکانات ترابری و افزایش قدرت صنعتی، توامان خواهد بود.

پیش‌­بینی شده است تا سال 2050 مصرف فولاد در جهان 1.5 برابر بیشتر از سطح فعلی خواهد شد و این رشد تقاضا عمدتا ناشی از افزایش جمعیت خواهد بود. شاید با توجه به رشد جمعیتی که در خاورمیانه و مخصوصا در همسایگی کشور عزیزمان رخ خواهد داد، فرصت مناسبی برای کشورمان ایجاد می‌شود. چراکه ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در خاورمیانه است و می­‌تواند بخشی از بازار این منطقه را به خود اختصاص دهد.

یادداشت: علی یعقوبی، کارشناس بهره‌­برداری مجتمع فولاد میانه