اجرای طرح‌های توسعه در صنعت حمل و نقل ریلی عامل بهبود رفاه جامعه

به گزارش می متالز، از آنجا که برای ورود به بخش حمل‌ونقل نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عظیمی هست، گاهاً شرکت‌های خصوصی کمتری به فعالیت مشغول هستند. در این بین شرکت بهتاش سپاهان یکی از شرکت‌های خصوصی حاضر در بخش حمل‌ونقل ریلی است که به فعالیت مشغول است. در نتیجه برای آگاهی بیشتر از رخدادهای اخیر بر وضعیت این شرکت، برنامه‌های آتی و همچنین درک وسیع‌تری از وضعیت صنعت حمل‌ونقل ریلی پاسخ خیرالله سلیمیان مدیرعامل این شرکت، را خواهیم دید:

با توجه به اینکه حدود یکسال از اپیدمی کرونا می‌گذرد، در طی این یکسال صنعت حمل‌ونقل ریلی مخصوصاً حمل‌ونقل بار چه تاثیراتی پذیرفت؟

شرایط پیش آمده پس از بحران کرونا تاثیرات قابل توجهی بر بخش‌های مختلف صنعت حمل‌ونقل برجا گذاشته است. این تاثیرات در صنعت ریلی، در بخش‌های مسافری و باری متفاوت بوده است.

در بخش مسافری، حمل‌ونقل ریلی مسافر بسیار متاثر از شیوع ویروس کرونا بوده است. حمل مسافر در ماه‌های آغازین شیوع بیماری به عدد صفر رسید و پس از آن با اجرای تمهیدات بهداشتی از جمله استفاده ۵۰ درصدی از ظرفیت هر کوپه، با حمل حداقلی در حال اجرا است.

در بخش باری، وضعیت کمی متفاوت و ناهمگون است. در شرایط یک سال اخیر، بسیاری از زوج مبدا-مقصدهای حمل کالا در کشور، هم در حوزه ریلی و هم در حوزه جاده‌ای، با طیف وسیعی از عوامل برونزا و درونزا مواجه شده‌اند که طبیعتاً بر مطلوبیت حمل‌ونقل کالا و در نتیجه میزان تقاضای آن‌ها تأثیر زیادی گذاشته است. البته تاثیرات بحران کرونا، بر همۀ بخش‌های زنجیره تأمین کالاها یکسان نبوده و کالاهای مختلف، بسته به میزان نیاز مشتریان و صاحبان کالا، کشسانی تقاضا، نوع کالا و بُرد حمل کالا، از شرایطِ حادث شده، تاثیرات متفاوتی پذیرفته‌اند. بحران کرونا در حمل ریلی بر صنایع بزرگی همچون فولادسازی، مواد معدنی و … تاثیر چندانی نداشته ولی حمل ریلی صنایع کوچک‌تر را تا حدود زیادی تحت تأثیر قرار داده است.

با توجه به شرایط کنونی صنعت حمل‌ونقل ریلی، این صنعت چه مراحلی تا دستیابی به توسعه پیش‌بینی شده در سال ۱۴۰۴ در پیش دارد؟

در بین گونه‌های مختلف جابجایی، حمل‌ونقل ریلی به سبب مزایای متعدد مانند مصرف سوخت به میزان یک هفتم حمل‌ونقل جاده‌ای، ایمنی بسیار بالاتر، ظرفیت جابجایی بالاتر بار و مسافر و آلودگی کمتر محیط زیست اهمیت ویژه‌ای دارد. در بند ۲۴ و ۲۵ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه بر اهمیت حمل‌ونقل ریلی تأکید شده است؛ به طوری که در بند ۲۴ اولویت بخش ریلی در توسعه حمل‌ونقل و ایجاد مزیت رقابتی برای آن و در بند ۲۵ توسعه حمل‌ونقل ریلی باری با اتصال شبکه ریلی به مراکز بزرگ اقتصادی، تجاری و صنعتی و شبکه‌های ریلی منطقه‌ای و جهانی به ویژه کریدور شمال-جنوب با هدف توسعه صادرات و ترانزیت بار مورد توجه قرار گرفته است.

بنظر می‌رسد برای دستیابی به توسعه متوازن در صنعت ریلی، باید سیاست‌گذاری‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به‌صورت هم‌زمان پیش برده شود. در حوزه سخت‌افزاری، تکمیل شبکه ریلی کشور، مطابق با سند چشم انداز ۱۴۰۴ برای رسیدن به ۲۵,۰۰۰ کیلومتر خط ریلی باید پی‌گرفته شود. تمرکز ساخت شبکه در بخش‌های اولویت‌دار با توجه به مطالعات تقاضای مبدا-مقصد، به‌جای ساخت پراکنده بخش‌های مختلف که بعضاً فاقد اولویت هم هستند، می‌تواند سیاست مناسبی در بخش زیرساختی باشد.

البته بر اساس برنامه، گسترش شبکه ریلی به تمامی مراکز استان‌ها به جهت جذب مسافر و کالا مطلوب است، ولی به‌نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت این امر محقق نشود. یکی دیگر از سیاست‌های مهم زیرساختی شبکه -که اتفاقاً در برنامه توسعه هم تأکید شده- عبارت است از گسترش خطوط آنتنی شبکه ریلی جهت دسترسی آسان صاحبان کالای عمده به شبکه. اجرای صحیح و اولویت‌بندی شدۀ این سیاست هم می‌تواند در افزایش مطلوبیت حمل ریلی برای تناژ قابل توجهی از بار که در حال حاضر در سیستم جاده‌ای جابه‌جا می‌شود، تأثیر بگذارد.

در حوزه نرم‌افزاری، تمرکز بر ارتقای بهره‌وری ناوگان ریلی، هم از حیث بازرگانی شرکت‌های حمل‌ونقل و هم از حیث سیر و حرکت ناوگان، اولویتی است که در برنامه توسعه ۱۴۰۴ هم تأکید شده است. هوشمند سازی انتخاب پروژه‌ها با هدف کاهش حرکت ناوگان خالی در شبکه ریلی و رقابتی کردن حمل بار به خصوص در مسیرهای موازی حمل جاده‌ای از نظر نرخ و زمان سیاست‌هایی است که باید با جدّیت بیشتری توسط مجموعه راه‌آهن دنبال شود.

از آنجا که توسعه صنعت حمل‌ونقل ریلی عامل توسعه کشور است، چه تاثیری بر سایر صنایع دارد؟ از جمله صنایع اثرپذیر در رابطه با صنعت حمل‌ونقل ریلی چه صنایعی هستند؟

صنعت حمل‌ونقل ریلی، به عنوان یکی از شبکه‌های حیاتی و حلقه‌های استراتژیک توسعه صنایع بزرگ کشور محسوب می‌شود و تقویت و توسعه آن بر رونق صنایع مختلف بسیار اثرگذار است. یک سیستم ریلی پیشرفته و پویا در قیمت‌گذاری، به عنوان بخشی از زنجیره تأمین منعطف و اطلاعات-مبنا، می‌تواند تأثیر مستقیمی بر قیمت تمام‌شدۀ حمل کالا و توجیه‌پذیر نمودن انواع مبدأ-مقصدهای داخلی و خارجی صنایع ریل پسند داشته باشد. از جمله صنایع متأثر از سیستم ریلی می‌توان به کلیه معادن تولیدی مواد اولیه، صنایع فولادسازی (سنگ‌آهن، کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی، و کلیه محصولات از جمله رول، اسلب و …)، صنعت سیمان و ساختمان، کشاورزی (کود و مواد دانه خام)، و صنایع نفتی و پتروشیمی اشاره کرد.

با توجه به اینکه شرکت چند طرح توسعه‌ای در دست دارد، تاکنون چه اقداماتی در رابطه به عملیاتی نمودن آن‌ها انجام داده است؟

طرح‌های توسعه‌ای شرکت حمل‌ونقل ریلی بهتاش سپاهان، بر اساس چشم‌انداز شرکت پی‌گرفته می‌شود که مبتنی بر ۴ اصل است:

۱‌. دستیابی به بالاترین نرخ بهره‌وری ناوگان ریلی در کشور با رویکرد گسترش بازارهای جدید و دارای اولویت

۲. توسعه سامانه‌های نوین پشتیبان تصمیم و رهگیری هوشمند ناوگان

۳. توسعه بازارهای بین‌المللی و رشد درآمدهای ارزی با تمرکز ویژه‌بر موقعیت ژئواستراتژیک کریدورهای اصلی حمل‌ونقل عبوری از ایران

۴. توسعه اولین شهرک صنایع ریلی کشور، با هدف طراحی خط تولید و تعمیر انواع ناوگان ریلی.

بر این اساس، سیاست توسعه‌ای شرکت مبنی بر رفع نیازهای تعمیر و نگهداری ناوگان، ایجاد ساختار حمل ترکیبی، ایجاد بستری مناسب و سازگار با حمل جاده‌ای و ترکیبی، و ایجاد زیرساخت‌های مرتبط با صنعت در گلوگاه‌های شبکه حمل‌ونقل ریلی، توسط نیروی انسانی متخصص و جوان شرکت که عمدتا جزو دانش‌آموختگان دانشگاه‌‌های برتر کشور هستند، در حال اجرا است.

در حال حاضر آیا می‌توان اعلام کرد که حمل‌ونقل بار بازدهی بیشتری نسبت به حمل‌ونقل مسافر برای شرکت ایجاد می‌کند؟

بله. در سیستم ریلی کشور، همچون بسیاری از کشورها، حمل‌ونقل بار نسبت به حمل‌ونقل مسافر، بازدهی بالاتری برای عامل‌های دخیل، چه شرکت راه‌آهن و چه شرکت‌های صاحب ناوگان، ایجاد می‌کند. البته در بخش سیروحرکت قطارها، به دلیل مجزا نبودن شبکه راه‌آهن مسافری و باری در ایران، قطارهای مسافری و باری از یک شبکه واحد استفاده می‌کنند و قطارهای مسافری اولویت به مراتب بالاتری نسبت به قطارهای باری دارند. به علاوه، دولت و شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران یارانه قابل ملاحظه‌ای برای حمل مسافر ریلی در نظر می‌گیرند؛ با اینحال، حاشیه سود حمل مسافر برای شرکت‌های ریلی، کم است. درصورتی‌که کلیه هزینه‌های راه‌آهن بر اساس حمل بار پوشش داده می‌شود و قیمت‌های این بخش به صورت آزاد محاسبه می‌شود.

با توجه به اینکه در نیمه پایانی سال ۱۳۹۹ به سر می‌بریم، شرکت چه مزایایی را در نیمه اول کسب کرده است؟ با توجه به شرایط گذشته، پیش‌بینی شرکت از نتایج نیمه دوم سال چیست؟ آیا بودجه‌بندی و برنامه شرکت تحت تاثیر تداوم کرونا برای سال آتی نسبت به سال‌های گذشته تغییر قابل ملاحظه‌ای داشته است؟

با توجه به شیوع ویروس کرونا، تمام تلاش همکاران بنده در شرکت بهتاش سپاهان اجرای دقیق بودجه مورد نظر شرکت در سال جاری بوده است به‌گونه‌ای در کارگروه لبه بلند این شرکت ( که دو سوم ناوگان شرکت را شامل می‌شود) در نیمه نخست سال بودجه مصوب به طور کامل محقق گشته و همچنین رتبه اول از نظر سرانه بهره‌وری تن کیلومتر در کل کشور ثبت گردیده است.

امیدوار است با اتکال به خداوند منان و بهره‌گیری از منویات و سیاست‌های توسعه‌ای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و تلاش و کوشش نیروی جوان و موثر شرکت بهتاش سپاهان بتوانیم برگ زرین دیگری بر دفتر عملکرد این شرکت در نیمه دوم سال ۹۹ رقم زنیم.