رشد چندبرابری سود و خدمات و تسهیلات رفاهی برای اعضای صندوق

به گزارش می متالز، در گزارش صفحه ریلی شماره 284 هفته نامه حمل ونقل منتشر شده 22 دی ماه 99 می خوانید: مؤسسه صندوق پس‌انداز کارکنان راه‌آهن در سال ۱۳۷۳، به‌منظور تشویق کارکنان به پس‌انداز و آینده‌نگری و استفاده از اندوخته در طول مدت خدمت به جهت رفع نیازهای ضروری کارکنان و همچنین به‌کارگیری منابع صندوق در جهت کسب درآمد بیشتر برای ایجاد پشتوانه رفاه زمان حال و آینده کارکنان راه‌آهن و شرکت‌های دارای عضو در صندوق تأسیس شد.

این مؤسسه دارای ۹ شرکت تابعه و ۳ شرکت مشترک است که درمجموع خدمات حمل‌ونقل ریلی در زمینه‌های مختلف را ارائه می‌دهند. ازجمله این خدمات می‌توان به حمل‌ونقل بار، تعمیر و نگهداری لکوموتیو، واگن و خطوط ریلی، حمل‌ونقل ترکیبی، ساخت سوزن برای مترو و راه‌آهن، احداث، بازسازی و بهسازی خطوط ریلی و ابنیه فنی راه‌آهن، خدمات فورواردری، خدمات بیمه‌ای، حمل خرده بار و ردیابی آنلاین واگن‌های باری اشاره کرد.

مجتبی شیواپور که از چهار سال قبل مدیریت عاملی مؤسسه صندوق پس‌انداز کارکنان راه‌آهن را بر عهده دارد از دانش‌آموختگان دانشگاه‌های صنعتی شریف و امیرکبیر و ازجمله مدیران با سابقه کشور است که در کارنامه خود سابقه مدیریت در گروه صنعتی ایران‌خودرو و شرکت قطارهای مسافری رجا را به همراه دارد. با او درباره زمینه‌های فعالیت مؤسسه و مسائل و مشکلات آن گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

لطفا در ابتدا درباره شرکت‌های تابعه مؤسسه و نحوه فعالیت آنها توضیحاتی بفرمایید؟

با توجه به مأموریت مؤسسه که پیش‌تر عنوان شد، فعالیت‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که در جهت تأمین سود پایدار برای افزایش حق‌السهم و اندوخته سپرده‌گذاران صندوق و ارائه تسهیلات متنوع و ارزان به آنها از طریق سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل بار ریلی، بازار سرمایه و سایر حوزه‌های اقتصادی صورت گیرد. بعلاوه، چشم‌انداز مؤسسه؛ حفظ سهم بازار و حضور در میان ۲ شرکت برتر حمل‌ونقل بار ریلی کشور در راستای سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و ایفای نقش مؤثر در بازار سرمایه و سایر حوزه‌های اقتصادی است که ۱۲ شرکت مورداشاره با مدیریت کلان مؤسسه، وظیفه تحقق مأموریت و چشم‌انداز ترسیم شده و تحقق اهداف بر اساس سیاست‌ها و خط‌مشی‌های تدوین‌شده را برعهده دارند.

شرکت «راه‌آهن حمل‌ونقل» به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت تابعه در زمینه حمل انواع مواد معدنی، کالاهای صادراتی، وارداتی و ترانزیتی به مقاصد داخلی و خارجی فعالیت می‌کند. شرکت «ترکیب حمل‌ونقل» دیگر شرکت تابعه است که در زمینه خدمات فورواردری فعال است و درحال‌حاضر کلیه خدمات حمل‌ونقل بار داخلی و ترانزیتی را به صورت چندوجهی از بنادر، باراندازها و مراکز تولیدی انجام می‌دهد. از دیگر شرکت‌های تابعه ‌این مؤسسه می‌توان به شرکت «راه‌آهن کشش» اشاره کرد. این شرکت در زمینه نگهداری و تعمیرات لکوموتیو، واگن و راهبری قطارهای باری فعالیت می‌کند. دیگر شرکت تابعه «گسترش صنایع ریلی ایران (ایرید)» است که به‌منظور ارتقاء سطح دانش فنی صنعت کشور در خطوط ریلی و جلوگیری از خروج ارز و با توجه به نیاز راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به تولید انواع سوزن ریلی می‌پردازد. همچنین شرکت «خط و ابنیه فلق» ازجمله شرکت‌های تابعه‌ای است که توانایی انجام فعالیت‌هایی نظیر احداث، بازسازی، بهسازی و تعمیر و نگهداری خطوط ریلی و ابنیه فنی راه‌آهن و احداث ساختمان‌های مسکونی و اداری را دارد. شرکت «راه پرواز» دیگر شرکت تابعه است که در زمینه فروش بلیت هواپیما و قطار و نیز اجرای تورهای ایرانگردی و زیارتی و مدیریت مجتمع‌های تفریحی، فرهنگی ورزشی فعال است. شرکت‌های «خدمات بیمه‌ای همراه‌اندیشان فرتاک» و «خدمات بیمه‌ای پوشش جاده ابریشم» از دیگر شرکت‌های تابعه موسسه هستند که به ارائه خدمات بیمه‌ای می‌پردازند. شرکت «توسعه بازرگانی پیشتاز راه و شهر» نیز در زمینه حمل خرده بار فعالیت می‌کند.

همچنین سه شرکت «فولاد ریل طوس» با زمینه فعالیت حمل‌ونقل مواد معدنی و فولاد، شرکت «اندیشه راه ورسک» در زمینه خدمات ردیابی آنلاین واگن‌های باری در ایران و ۱۶ کشور آسیای میانه و شرکت «رسان ریل پارس» فعال در حوزه حمل‌ونقل ریلی بین‌المللی و حمل‌ونقل ترکیبی به کشورهای CIS، ترکیه و چین از کلیه بنادر، باراندازها، مراکز تولیدی و اقتصادی ایران هستند که بخشی از سهام آنها متعلق به مؤسسه است.

 نحوه تعامل مؤسسه به‌عنوان یک هولدینگ با شرکت‌های زیرمجموعه خود چگونه است و از چه سازوکاری جهت مدیریت آنها استفاده می‌شود؟

به‌طورکلی مؤسسه با تدوین برنامه راهبردی، استراتژی‌ها، سیاست‌ها، اهداف، طرح‌ها و برنامه‌های اصلی هر یک از شرکت‌ها را مشخص و ابلاغ می‌کند. در همین راستا به‌عنوان مجمع شرکت‌های تابعه با ایجاد سیستم اطلاعات مدیریت در سطح مؤسسه و برگزاری مجامع شرکت‌ها به صورت فصلی، تلاش می‌کند تا با کنترل و نظارت منظم و مستمر، فعالیت شرکت‌ها را در راستای استراتژی‌ها و اهداف مؤسسه و تحقق طرح‌ها و برنامه‌های آنها و نیز تحقق عملکرد شرکت‌ها بر اساس بودجه‌های مصوب سالانه را رصد کند.

با توجه به تدوین سند برنامه راهبردی مؤسسه، نقاط ضعف و قوت مؤسسه برای استفاده از فرصت‌های پیش رو و تبدیل تهدیدها به فرصت و بهره‌برداری از آنها جهت موفقیت مؤسسه را در چه می‌دانید؟

ازجمله نقاط قوت مؤسسه می‌توان به این موارد اشاره کرد: داشتن اعتبار و وجهه مناسب در حمل‌ونقل ریلی کشور، دارا بودن شرکت‌های چابک و فعال در زمینه‌های کاری خود، برخورداری از منابع مالی مستمر از طریق دریافت سهمین اعضاء و نیز سود حاصل از سرمایه‌گذاری در شرکت‌های تابعه و بازار سرمایه، داشتن دارایی‌های ثابت مناسب نظیر انواع لکوموتیو، واگن و تجهیزات خطوط ریلی، شناخت و آشنایی کامل با حوزه‌های کاری مرتبط با راه‌آهن، دارا بودن شرکت‌های تخصصی در حوزه حمل‌ونقل، دارا بودن زنجیره کامل حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی و ناوگان موردنیاز و داشتن نیروهای با سابقه و با تجربه. در مقابل باید اذعان داشت که ضعف‌هایی هم در مؤسسه و شرکت‌های تابعه آن وجود دارد که اقداماتی برای برطرف کردن آنها در حال انجام است که باید در اجرای آنها تسریع شود. ازجمله نقاط ضعف می‌توان موارد زیر را برشمرد: بروز نبودن تحلیل بازار و رقبا، عدم مقایسه عملکرد مؤسسه با شرکت‌های داخلی و خارجی دارای فعالیت‌های مشابه، کمبود منابع مالی جهت توسعه زیرساخت‌ها، ضعف در ساختار محاسبات قیمت تمام‌شده با توجه به نرخ رشد ارز در سال‌های گذشته، کمبود نیروی متخصص و همچنین آموزش‌های تخصصی مرتبط با بازار پول و سرمایه.

با توجه به تدوین سند برنامه راهبردی مؤسسه، چه فرصت‌ها و تهدیدهایی در خصوص موقعیت مؤسسه در سال‌های آتی شناسایی شده است؟

کلا صنعت حمل‌ونقل ریلی دارای فرصت‌های بسیار مناسبی برای توسعه زیرساخت‌ها و گسترش شیوه حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با حمل‌ونقل جاده‌ای و هوایی در کشور است. در همین راستا مؤسسه به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های بزرگ این صنعت، فرصت‌های بسیار مناسبی جهت توسعه خود دارد که به‌اختصار برخی از آنها را بیان می‌کنم: افزایش تقاضـای حمل‌ونقل ریلی در ایران، موقعیت مناسب ترانزیت بار، ارتباط نسبتا مناسب با راه‌آهن و زیرمجموعه‌های آن، عضویت در انجمن حمل‌ونقل ریلی و اطلاع از آخرین تحولات این صنعت، افزایش ظرفیت خطوط ریلی کشور، عرصه جدید تعمیرات ناوگان ریلی و ورود به بازارهای سرمایه و ایجاد کسب‌وکارهای جدید. در مقابل مواردی هست که موقعیت مؤسسه را مورد تهدید قرار می‌دهد و امیدواریم بتوانیم تا حد امکان آنها را بر طرف و حتی تبدیل به فرصت‌هایی جهت استمرار موفقیت‌های مؤسسه کنیم. ازجمله می‌توان به مواردی نظیر سرعت کم حرکت ناوگان باری ریلی، قیمت پایین تعرفه حمل بار، ثبات نداشتن قیمت ارز، وابستگی صنعت به تأمین تجهیزات خارجی، تحریم و محدودیت‌های سیاسی، عدم ثبات قیمت‌ها در بازار و عدم وصول به‌موقع مطالبات از مشتریان اشاره کرد.

مؤسسه در دوره مدیریت جنابعالی چه سرمایه‌گذاری‌های را جهت توسعه شرکت‌ها انجام داده است؟

یکی از راهبردهای اصلی مؤسسه در سند برنامه راهبردی «توسعه دامنه فعالیت‌ها در حوزه حمل‌ونقل بار ریلی و ترکیبی» است که در همین راستا می‌توان به خرید و در سیر قرار دادن تعداد ۲۰۰ دستگاه واگن لبه‌بلند، ۱۹۶ دستگاه واگن مخزن‌دار، ۷۵ دستگاه واگن لبه‌کوتاه، ۲۱ دستگاه واگن توشه به‌منظور توسعه حمل خرده بار، ۲۰ دستگاه کانتینر ۴۰ فوت فله‌بر و نیز خرید ۳۰۰ دستگاه واگن لبه‌بلند توسط شرکت فولادریل طوس که ۴۹% سهام این شرکت متعلق به مؤسسه است، اشاره کرد. از دیگر راهبردهای مؤسسه «تأمین امکانات و تجهیزات لازم جهت حضور در پروژه‌های زیرسازی، روسازی و نگهداری خطوط و ابنیه ریلی» است که در همین رابطه یک دستگاه جرثقیل ریلی، ۵ دستگاه درزین و یک دستگاه CNC دروازه‌ای برای ماشین‌کاری سوزن نیز خریداری و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

همچنین سعی شده تا نسبت به توسعه فضاهای اداری موردنیاز برخی شرکت‌ها سرمایه‌گذاری لازم صورت گیرد که خوشبختانه این امر با خرید دو واحد ساختمان اداری توسط شرکت بیمه‌ای همراه اندیشان فرتاک، یک واحد ساختمان اداری توسط شرکت بیمه‌ای پوشش جاده ابریشم در تهران و دو واحد به‌وسیله شرکت‌های راه‌آهن حمل‌ونقل و ترکیب حمل‌ونقل در ساختمان شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی اسکله شهید رجایی تحقق یافته است. در همین رابطه سرمایه‌گذاری‌های مناسبی نیز جهت احداث، بازسازی یا بهسازی اماکن رفاهی و ورزشی در دو مجتمع پارمیس و اکباتان و نیز احداث ۱۴ سوئیت یک و دو اتاقه در ایستگاه مشهد با هدف ارائه خدمات بیشتر به اعضاء صندوق انجام شده است.

به نظر می‌رسد که فعالیت‌های خوبی هم در خصوص ساخت داخل و خودکفایی برخی قطعات و مجموعه‌ها در دو شرکت ایرید و راه‌آهن کشش انجام شده است. لطفا توضیحات مختصری نیز در این خصوص ارائه کنید.

بر اساس دو راهبرد اصلی دیگر مؤسسه «افزایش عمق ساخت داخل و تولید انواع سوزن و حضور در پروژه‌های تعمیر و نگهداری سوزن شبکه ریلی» و «توسعه دامنه فعالیت‌ها در حوزه نیروی کشش» و با توجه به شرایط تحریم‌های ظالمانه و مشکلاتی که در تأمین خارج قطعات به وجود آمد، اقدامات خوبی در خصوص ساخت داخل و خودکفایی برخی قطعات لکوموتیو و سوزن با استفاده از توان و ظرفیت شرکت‌های معتبر داخلی انجام شده است. به‌عنوان‌مثال ساخت تکه مرکزی سوزن موردنیاز خطوط ریلی شبکه راه‌آهن برای اولین بار به‌طور کامل و ساخت اولین نمونه‌های زبانه و ریل پهلویی هم طی این مدت با اتکا به نیروهای توانمند شرکت ایرید و استفاده از توان شرکت‌های داخلی در داخل کشور صورت گرفته است. در همین راستا تعدادی از قطعات پرمصرف موردنیاز لکوموتیوهای شرکت راه‌آهن کشش هم در داخل ساخته شده و این روند در مورد برخی قطعات دیگر هم در دست اقدام است. خوشبختانه علاوه بر قطع وابستگی به این‌گونه قطعات و رفع مشکل تأمین، صرفه‌جویی ارزی خوبی هم حاصل شده است. از طراحی و تولید سوزن ۳۷ تنی هم می‌توان به‌عنوان یکی دیگر از افتخارات نیروی‌های توانمند داخل کشور یاد کرد.

 آیا اقداماتی هم در خصوص ورود به بازارهای جدید کسب‌وکار صورت گرفته است؟

«توسعه دامنه فعالیت‌های مختلف اقتصادی و حضور در کسب‌وکارهای جدید» از دیگر راهبردها جهت تحقق چشم‌انداز و دسترسی به اهداف مؤسسه است که بر مبنای آن سعی شده تا نقش مؤسسه به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی پررنگ‌تر شود. به‌عنوان‌مثال با استفاده از کارشناسان خبره داخل مؤسسه و استفاده از مشاوران مجرب شرکت‌های کارگزاری، ورود به بازار بورس با حجم گسترده‌تری نسبت به سالیان گذشته انجام شد که خوشبختانه با توجه به شرایط مناسب بازار در دو سه سال گذشته، سود خوبی هم عاید مؤسسه شذ که بخش اعظم آن از طریق وام در اختیار اعضای صندوق قرار گرفت. همچنین با تغییر یا افزایش سطح مأموریت شرکت‌های تابعه، کارگاه تعمیر و نگهداری واگن‌های باری در سیرجان راه‌اندازی شد.

شرکت خط و ابنیه فلق فعالیت‌های جدیدی را در اجرای پروژه‌های روسازی و تعمیر و نگهداری خطوط ریلی به انجام رساند. همچنین بر اساس راهبرد «ایجاد شرکت‌های مشترک یا خرید بخشی از سهام شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی » دو شرکت استارت‌آپی اندیشه راه ورسک و شرکت رسان ریل پارس با فعالیت‌هایی متفاوت نسبت به فعالیت‌های جاری شرکت‌های تابعه شکل گرفتند و با تغییر مأموریت شرکت پیشتاز راه و شهر، حمل توشه و خرده‌بار از شرکت راه‌آهن حمل‌ونقل منفک و با هدف توسعه این بخش از حمل‌ونقل در شرکت پیشتاز متمرکز شد که با همکاری تنگاتنگ با شرکت پست، توفیقات خوبی هم در این بخش حاصل شده است. همچنین با ایجاد تمهیدات لازم در کنار کارخانه تعمیر لکوموتیو سیرجان متعلق به شرکت راه‌آهن کشش، کارخانه تعمیرات واگن‌های باری نیز ایجاد شد که درحال‌حاضر با توجه به ظرفیت موجود، تعمیرات اساسی بخشی از واگن‌های مؤسسه را انجام می‌دهد و با اجرای برنامه‌های توسعه آن، امیدواریم در آینده نزدیک تعمیرات بخش اعظم واگن‌های مؤسسه را بر عهده گیرد.

چه اقدامات جدیدی برای ارائه هرچه بهتر و بیشتر خدمات رفاهی به اعضای صندوق در مدت مدیرت جنابعالی صورت گرفته است؟

همان‌گونه که در اساسنامه مؤسسه آمده است، موضوع مأموریت آن فعالیت در جهت رفع نیازهای ضروری کارکنان و همچنین به‌کارگیری منابع مالی صندوق در جهت کسب درآمد بیشتر برای ایجاد رفاه در زمان حال و آینده کارکنان راه‌آهن است. همچنین با تأکیدات مدیرعامل محترم راه‌آهن سعی کردیم تا تمام توان خود را برای ارتقاء هرچه بیشتر و بهتر خدمات رفاهی برای کارکنان زحمتکش راه‌آهن به‌کارگیریم.

در این راستا، تبدیل وام‌های پرداختی به اعضاء با کارمزد ۱۴ درصد به وام‌های با کارمزد ۴ درصد و از مبلغ ۱۵ میلیون تومان به ۵۰ میلیون تومان و نیز پرداخت وام اضطراری به مبلغ ۳ میلیون تومان و بدون کارمزد از آخرین اقداماتی بوده که برنامه‌ریزی و عملیاتی شده است. اگر بخواهم به‌طور مفصل‌تر به روند پرداخت وام اشاره کنم باید بگویم که مبلغ ۱۱ میلیارد تومان به تعداد ۱۱۶۴ نفر در سال ۹۷، مبلغ ۲۹ میلیارد تومان به تعداد ۲۵۸۳ نفر در سال ۹۸ و مبلغ ۱۵۶ میلیارد تومان به ۳۹۷۴ نفر در سال ۹۹ (تا پایان آذرماه) وام پرداخت شده است.

در بحث حق السهم اندوخته نیز در سال مالی ۹۷-۹۶ با نرخ ۲۳% به میزان ۲۵ میلیارد تومان، در سال مالی ۹۸-۹۷ با نرخ ۲۷% به میزان ۳۴ میلیارد تومان و در سال مالی ۹۹-۹۸ با نرخ ۳۵% به میزان ۶۰ میلیارد تومان در حساب اعضاء کارسازی شد که یک روند صعودی را شاهد هستیم. خوشبختانه با توجه به فعالیت‌های انجام شده در ۹ ماهه سال ۹۹ و تحقق درآمد و سود موردنظر، در صورت تصویب مجمع، امکان پرداخت حق السهم ۳۵% به اندوخته اعضاء صندوق در سال ۱۴۰۰ نیز فراهم شده است.

از دیگر اقدامات رفاهی که در این دوره صورت گرفته، پرداخت مبلغ ۵ میلیون ریال هدیه به مناسبت تولد حضرت امام زمان (عج) در نیمه شعبان در سال‌های ۹۸ و ۹۹ بوده است. احداث ۱۴ واحد اقامتی در ایستگاه راه‌آهن مشهد به متراژ ۹۰۰ مترمربع، بازسازی و بهسازی زمین‌های چمن فوتبال طبیعی و مصنوعی و ۴ زمین تنیس، احداث زمین چندمنظوره والیبال، بسکتبال، بدمینتون و فوتسال، بازسازی و توسعه فضا و تجهیزات سالن بدن‌سازی و کمپ مجموعه ورزشی اکباتان و همچنین بازسازی و تجهیز برخی ویلاها در مجموعه پارمیس ازجمله خرید و تعویض لوازم گرمایشی و سرمایشی، سرویس خواب، یخچال، محوطه‌سازی، ترمیم فضای سبز، نورپردازی و ... از دیگر اقدامات صورت گرفته جهت رفاه حال کارکنان محترم راه‌آهن بوده است.

نحوه تعامل و ارتباط با راه‌آهن به‌عنوان مجمع مؤسسه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اگرچه به نظر می‌رسد مؤسسه یک بنگاه اقتصادی خصوصی و مستقل از دولت است ولی چون بر مبنای اساسنامه، هیات‌مدیره راه‌آهن مجمع عمومی آن محسوب می‌شود، ناگزیر اهداف، سیاست‌ها و برنامه‌های کلان مؤسسه همواره متأثر از نظرات راه‌آهن به‌عنوان یک شرکت دولتی است که طبعا از جهات مختلف با مدیریت یک بنگاه اقتصادی خصوصی نظیر مؤسسه متفاوت است. البته در بسیاری از موارد تعامل خوبی در بسیاری زمینه‌ها بین مؤسسه و راه‌آهن وجود دارد که راهگشای مشکلات مؤسسه است ولی معمولا با توجه به‌کندی بعضی تصمیم‌گیری‌ها و تصویب برنامه‌ها در راه‌آهن و بعضا عدم هماهنگی کامل مؤسسه و راه‌آهن در اجرای برخی طرح‌ها، این امر سبب می‌شود تا در بعضی موارد سرمایه‌گذاری‌های موردنظر راه‌آهن از بازدهی اقتصادی کافی برخوردار نباشد. بر همین اساس برخی نقطه نظرات و پیشنهادهای خود را به‌اختصار بیان می‌کنم که قطعا جای نقد و بررسی و کامل شدن دارد: تفویض اختیارات بیشتر به هیات‌مدیره مؤسسه از سوی مجمع، کاهش زمان تصویب طرح‌ها و برنامه‌ها در راه‌آهن جهت تسریع در اجرای آنها، تسهیل ارتباطات و همکاری‌ها میان مؤسسه و شرکت‌های تابعه با زیرمجموعه‌های راه‌آهن، لزوم شناسایی و استفاده از منابع مالی جدید و مساعدت راه‌آهن در جهت تحقق این امر.