آیا صندوق پالایشی یکم سود آور می شود؟

به گزارش می متالز، اعتراضات به این کاهش ارزش در نهایت سبب شد تا در شرایط نزولی بازار سرمایه تنها از صنعت پالایشی در بازار سرمایه یعنی ۴ شرکت پالایشی با لیدری پالایش نفت اصفهان و پس از آن پالایش نفت تبریز در این ETF دولتی پرداخته شود.

این حمایت از ۴ شرکت پالایشی در حالی صورت می گیرد که شرکت های پالایشی جایگاه و اهمیت ویژه ایی برای فعالان داشته و این گروه از زمان حضور در بازار با نوسان های مثبت و منفی معنادار، به یکی از پر ریسک ترین، پربیننده ترین و مطرح ترین گروه ها تبدیل شده اند.

میزان سوددهی پالایشگاه ها تحت تاثیر عواملی چون قیمت نفت‌خام و در دسترس‌بودن آن، خصوصیات بازار منطقه‌ای، ظرفیت فرایندهای پالایشگاه، درجه پیچیدگی و کارآیی پالایشگاه بستگی دارد. معمولا پالایشگاه ها از یک بشکه نفت خام دریافتی ۵۰ درصد آن را به بنزین، ۳۰ درصد را به گازوئیل و ۲۰ درصد را به نفت سنگین یا مازوت تبدیل می کنند و از این محل ۱۰ تا ۱۵ درصد سود خالص کسب می کنند.
اما در ایران بیشترین فرآورده پالایشگاهی نفت کوره است که دارای حاشیه سود پایینی بوده و تقاضا برای آن رو به کاهش است؛ این موضوع سبب شده است تا حاشیه سود پالایشگاه ها در ایران بسیار پایین باشد. در حال حاضر بر اساس گزارش ترازنامه انرژی کشور، سهم تولید نفت کوره در سبد پالایش نفت کشور حدود ۳۳ تا ۳۴ درصد بوده و درحالی که در پالایشگاه‌های پیشرفته جهان این سهم بین صفر تا پنج درصد است.

با ادامه‌دار شدن ریزش صندوق پالایش یکم به‌عنوان دومین ETF دولتی، خسارت ۲۰ درصدی به سرمایه‌گذاران تحمیل‌شده است. پالایشی یکم دومین صندوق سرمایه‌گذاری دولت بود که در قالب ETF پذیره‌نویسی شد. این صندوق باقی‌مانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، اصفهان، تبریز و بندرعباس را شامل می‌شود.

پالایشی یکم در شهریورماه ۱۳۹۹ در بورس عرضه شد و از همان ابتدا پر از حاشیه بود. درحالی‌که وزارت اقتصاد قول عرضه سه صندوق را در روز‌های اوج بورس به مردم داده بود، یک‌قدم مانده تا عرضه پالایشی یکم، به‌عنوان دومین صندوق و بعد از عرضه دارایکم، وزیر نفت اعلام مخالفت کرد و پذیره‌نویسی و آغاز فعالیت این صندوق با حاشیه همراه شد. تائید و تکذیب عرضه یا عدم عرضه پالایشی یکم آن‌قدر ادامه داشت که باعث حرکت نخستین مهره ریزش بازار شد.

از پنجم شهریورماه پذیره‌نویسی این صندوق با ارزش هر سهم ۱۰ هزار تومان، آغاز شد و تا اواخر شهریورماه ادامه داشت، اما مطابق با قانون مبنی بر این‌که ETF ها باید یک ماه بعد از پذیره‌نویسی قابل معامله شوند، این صندوق قابل معامله نشد. خریداران این صندوق از ۱۱ آذرماه امکان معامله پیدا کردند.

سود شرکت های پالایشی

درمیان ریزش های بازار تنها گروهی که پرتقاضا هستند و با صف خرید همراه هستند، پالایشی ها آنهم تنها ۴ شرکت حاضر در صندوق پالایش یکم. با این حال تداوم این روند بستگی به افزایش قیمت سهم ها در صندوق پالایشی یکم دارد. بنا به گفته علی خوش طینت کارشناس بازار سرمایه سود شرکتهای پالایشی براساس کرک اسپرد (فاصله) بین نرخ فراورده ها (محصولات) و نرخ خوراک مصرفی (نفت) تغییر می کند.

به این صورت که با افزایش قیمت نفت و در نتیجه افزایش نرخ فراورده ها، کرک اسپرد افزایش یافته و سودآوری این شرکتها افزایش می یابد (و برعکس) و این تغییر سودآوری خود را در قیمت سهام این شرکتها منعکس می کند.

افت شدید سهام پالایشی و تاثیر آن بر صندوق پالایشی یکم منجر به اعتراض سهامدارانی شد که اکنون در ضرر هستند. پالایشی یکم در شهریورماه ۱۳۹۹ در بورس عرضه شد و از همان ابتدا پر از حاشیه بود. متاسفانه اظهارات سیاسی بر بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد زیرا اقتصاد کشور یک اقتصاد دولتی است و دولتمردان می‌توانند با اراده خود، به بازار سرمایه سمت و سو بدهند؛ کما اینکه در ابتدای سال جاری شاهد اراده دولتمردان برای رشد بازار سرمایه بودیم.

بر اساس گفته خوش طینت تاثیر پذیری سهام پالایشی از اظهارات مقامات دولتی، به جو عمومی بازار و واکنش سرمایه گذاران به این اظهارات بستگی دارد. (در مقاطعی واکنشها مثبت بوده و در مقاطعی نیز واکنشی نداشته و یا منفی بوده است). در حالی که به باور محمدرضا صادقی معاون‌مالی و اقتصادی شرکت تولیدی چدن‌سازان؛ اراده مقطعی دولتمردان منجر به تضعیف بازار سرمایه می شود. متاسفانه بازار سرمایه، بازار مستقلی نیست که اظهارات دولتمردان در آن تاثیر نداشته باشد.

 اعمال افزایش سرمایه

برای ایجاد رشد پایدار صنعت پالایشی در بورس، اعمال افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی می تواند پتانسیل مناسبی برای آن باشد.

به گفته خوش طینت؛ این موضوع بستگی به چند پارامتر مهم دارد. اگر صرفا افزایش سرمایه از تجدید مد نظر باشد و شرکتها در ادامه، برنامه ای در بلند مدت جهت استفاده از این پتانسیل و فرصتهای ناشی از آن نداشته باشند تاثیری در رشد پایدار آنها نخواهد داشت. اما اگر شرکتها به این موضوع بعنوان فرصتی برای افزایش اعتبار جهت تامین مالی و افزایش کیفیت فراورده ها (بخصوص نفت کوره که دارای کرک منفی است) نگاه کنند می تواند به رشد پایدار این صنعت منجر شود.

توضیح اینکه نفت کوره بعنوان یکی از ۵ فراورده اصلی پالایشگاه های ایرانی است و منفی شدن کرک اسپرد این محصول می تواند سودآوری این شرکتها را تحت تاثیر قرار دهد. در کنار آن غلامرضا باقری مدیرعامل پالایش نفت تبریز نیز بر این باور است که افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی طبیعتا می تواند یک پارامتر با تاثیر مثبت بر ارزش سهام بحساب بیاید اما میزان این افزایش سرمایه، بستگی به ارزش دارایی های شرکت های پالایشی دارد.

نرخ خوراک پالایشی ها

شاید در این برهه تخفیفات برای نرخ خوراک پالایشی ها باعث رشد سود آوری سهام شرکت های تابعه صندوق پالایش شود. باقری معتقد است افزایش تخفیف طبیعتا بر میزان سود اثر گذار خواهد بود و باعث افزایش توجیه اقتصادی طرح های جامع تعریف شده برای پالایشگاه های موثر خواهد بود.
همچنین سبب توجیه فنی و اقتصادی پالایشگاه های در حال احداث که بعنوان طرح های ملی و تحریم گریزی تعریف شده اند، خواهد شد. لذا اگر قرار است که تخفیفاتی داده شود باید در همین مسیر هدایت شود.

مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه گذاری تامین سرمایه نوین نیز اشاره ای دارد به قیمت خوراک مصرفی پالایشگاه ها (نفت مصرفی) که توسط شرکت ملی پالایش و پخش تعیین می شود.

این قیمت براساس قیمت میانگین نفت خام دوبی، عمان و برنت بصورت ماهانه و با تخفیف ۵ درصد محاسبه می شود. اخیرا صحبتهایی مبنی برا اصلاح این نرخ به نرخ نفت خام ایران فوب خلیج فارس مطرح شده است که در صورت تحقق و با توجه به اینکه نفت ایران سنگین تر از سبد نفتی فوق الذکر است و در نتیجه قیمت پایینتری دارد (و نیز حاشیه سود پایین شرکتهای این گروه)، سودآوری این شرکتها را می تواند با افزایش قابل توجه ای همراه سازد. به بیان باقری میزان تخفیفات درصورت تحقق بسیار تاثیر گذار خواهد بود.