استخراج بیت کوین، فرصت یا تهدید برای اقتصاد ایران

به گارش می متالز، واقعیت این است که باید پذیرفت صنعت استخراج ارزهای دیجیتال، جزو صنایعی است که در سال‌های آینده بسیار مورد استقبال قرار خواهد گرفت. علت این استقبال هم افزایش رمز ارزها در بازه زمانی سال ۲۰۲۰ الی ۲۰۳۰ میلادی است.

برای رفع موانع و اختلاف‌ها باید قبل از هر چیز به یک دید کارشناسی در این حوزه دست یافت تا بدانیم که اصلاً چه سهمی در استخراج ارزهای دیجیتال داریم و چه مقدار مصرف برق مصرف می شود.
در این مدت، گزارش ها و اظهار نظرهای فراوانی را پیرامون این موضوع مورد بررسی و مطالعه قرار دادم که در اکثر آنها فقط از یک جنبه به این قضیه نگاه شده بود‌ و ضمنا این گزارش ها آنقدر کلی بود که نمی‌توانست مبنای درستی برای مطالعه و اظهار نظر در این زمینه باشد.

برای محاسبه مصرف برق بیت کوین، شاخص‌های مختلفی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان میزان مصرف برق را محاسبه کرد. در ابتدا نقشه ای را ارائه می‌کنم که بر اساس "توزیع هش ریت جهانی"، سهم متوسط هش ریت هر کشور را مشخص کرده است و همانطور که در این نقشه مشخص است، ایران سهم قابل توجهی از هش ریت را به خود اختصاص داده است.

بد نیست نگاهی هم به میانگین تقسیم هش ریت ماهانه کشورهای داشته باشیم. این نقشه مشخص می کند چین با ۶۵.۰۸ درصد رتبه اول و ایران با سهم ۳.۸۲ درصدی، رتبه ششم این جدول را به خود اختصاص داده است.

شاخص مصرف انرژی بیت کوین در جهان هم نشان می‌دهد انرژی مصرفی تا تاریخ پنجم بهمن ماه ۱۳۹۹ چقدر بوده است. این عدد تقریبا ۷۷.۷۸۲ ترا وات بر ساعت است.

این داده ها بر اساس اطلاعات موقعیت جغرافیایی یا همان IP address که موقع نصب دستگاه ها به استخر های ماینینگ داده می شود، به دست آمده است. تولید این میزان انرژی می تواند به اندازه کل کربن تولید شده در کشور نیوزیلند، کربن تولید کند.

نکته جالب اینجاست که اگر بیت کوین را به عنوان یک کشور تصور کنیم، برق مصرفی توسط بیت کوین، این کشور را در رتبه ی سی و نهمین کشور مصرف کننده برق دنیا قرار می‌دهد(استخراج بیت کوین در دنیا تقریبا به اندازه کشور شیلی و بنگلادش مصرف برق دارد).

و اگر این حجم از مصرف برق با نمودار مصرف برق کشورهایی همچون آمریکا، روسیه، کانادا، آلمان و چند کشور دیگر مقایسه شود، نمودار زیر به دست می آید.

داده ها نشان می دهد حدود ۳۹ درصد از کل برقی که برای استخراج بیت کوین در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته، از منابع تجدید پذیر همچون انرژی خورشیدی بوده است.‌ در ایران کل برق تولیدی حدود ۸۵ ترا وات بر ساعت است که تنها حدود ۱ درصد آن از منابع تجدیدپذیر تولید می شود. حال آنکه طبق قانون برنامه ششم توسعه، در این برهه زمانی باید حدود ۴ هزار مگاوات از نیروگاه های سوخت فسیلی به نیروگاه های پاک تبدیل می‌شد. متاسفانه ایران در فرآیند استخراج بیت کوین، از آن ۳۹ درصد از انرژی که با استفاده از منابع تجدیدپذیر در دنیا تولید می‌شود، هیچ سهمی ندارد!

"همزمانی افزایش تقاضای بیت کوین با اُورهال نیروگاه ها"

نکته دیگر اینجاست که نیروگاه‌های برق کشور ما معمولاً در فصل زمستان که با پیک مصرف برق فاصله داریم، اقدام به تعمیرات دوره ای و اورهال می کنند. اما از آنجا که این فصل با اوج گیری قیمت‌ بیت‌کوین مصادف شد، تقاضا برای استخراج بیت کوین را افزایش داد و در نتیجه با مشکلاتی در زمینه تامین برق مواجه شدیم. به عبارتی اگرچه نمی توان ماینینگ را مقصر اصلی مشکلات کمبود برق این روز ها دانست؛ اما این موضوع در ایجاد مشکلات اخیر بی تأثیر هم نبوده است.
با توجه به اطلاعاتی که از داده های فوق استخراج شده، در ایران برای استخراج بیت کوین ، حدود ۲۹۷۰ مگاوات برق مصرف می‌کنیم و این حجم از مصرف برق به اندازه حجم تولید چند نیروگاه در کشور است(مثلا در حدود ۲ برابر تولید نیروگاه برق پرند). این عدد، قابل توجه است و مدیران با اطلاع از این موضوع و در نظر گرفتن این حجم از تقاضای برق در صنعت استخراج بیت کوین، حتما برنامه ریزی صحیح تری خواهند داشت.

"راه حل چیست"

راهکار کنترل این وضعیت بگیر و ببندهای دستوری و سختگیرانه ‌و جمع آوری تجهیزات استخراج بیت کوین در کشور نیست و بهتر است با جذب سرمایه گذاری خارجی به خصوص از طرف چینی ها که به حوزه استخراج ارزهای دیجیتال هم علاقه مندی بسیار نشان می دهند؛ این تهدید را به فرصت مبدل کرد. برای این کار می توان مثل همان مقرراتی که در کشور خودشان تعریف شده، با آنها برخورد کرد. در کشور چین به این افراد اجازه تاسیس نیروگاه تجدیدپذیر داده می شود تا با استفاده از برقی که در نیروگاههای پاک خود تولید می کنند، اقدام به استخراج ارز دیجیتال کنند.

صدور مجوزهای ۵ الی ۱۰ ساله ماینینگ به شرط تاسیس نیروگاه های خورشیدی در مناطق کویری توسط خود چینی ها، این فرصت را ایجاد خواهد کرد که هم با توجه به چشم انداز رشد قیمت بیت کوین در سال های آینده، ماینینگ فرصتی هم برای ثروت‌آفرینی به کشور ما بدهد و هم در سال های بعد از برق نیروگاه هایی که به این بهانه راه اندازی شده، بهره مند شویم. بدون شک اگر در حالا راهکار منطقی و مناسبی برای این موضوع پیدا نکنیم، در آینده با اوج گرفتن قیمت بیت کوین و افزایش تقاضای استخراج بیت کوین با مشکل جدی مواجه خواهیم شد.

محمد میرزایی _ کارشناس اقتصادی

(اطلاعات آماری از سایت دانشگاه کمبریج استخراج شده است)