ایران غول تولید گاز اتان خاورمیانه شد

یکی از استراتژیک‌ترین محصولات گازی تولید در جهان، گاز اتان بوده که از تامین‌کننده خوراک اصلی صنایع پتروشیمی در کشورهای مختلف جهان است و با افزایش ظرفیت تولید این گاز و تبدیل آن به محصولات مختلف پلیمری و پتروشیمی علاوه بر کاهش خام فروشی امکان تولید محصولاتی با ارزش افزوده و قابل مصرف در صنایع مختلف فراهم می‌شود. در طول حدود دو دهه گذشته که توسعه پارس‌جنوبی در ایران آغاز شد، همواره بیشترین تمرکز بر روی استحصال بیشتر گاز طبیعی و میعانات گازی به عنوان دو محصول اصلی این میدان مشترک گازی بوده به طوری‌که در برخی از فازهای پارس‌جنوبی همچون فاز یک، دو، سه، شش، هفت و هشت پارس‌جنوبی به هیچ‌وجه ظرفیتی برای تولید اتان پیش‌بینی نشده است.

پایین بودن ظرفیت تولید اتان در پارس‌جنوبی منجر به ایجاد مشکلات متعدد در تامین خوراک صنایع پتروشیمی کشور شد به طوری که در عمل به دلیل افزایش تعداد واحدهای مصرف‌کننده اتان و پتروشیمی‌های تولیدکننده اتیلن در عسلویه و مسیر خط لوله اتیلن غرب، در عمل برای تامین خوراک متوازن پتروشیمی ها، اتان در صنعت پتروشیمی کشور به طور غیررسمی سهمیه بندی شده است. در شرایط فعلی ظرفیت مصرف اتان در سطح صنایع پتروشیمی ایران و با راه‌اندازی مجتمع‌های پتروشیمی همچون کاویان، جم، مروارید، آریا ساسول و... به حدود ۵ میلیون و ۲۵۰ هزار تن در سال رسیده و این در حالی است که ظرفیت تولید این خوراک استراتژیک گازی با بهره‌برداری از فازهای پارس‌جنوبی حدود سه میلیون تن در سال بوده است. از سوی دیگر با توجه به بهره‌برداری از فاز دوم پتروشیمی کاویان و طرح‌های جدیدی همچون گچساران، فیروزآباد، بوشهر، کیان، واحد اتیلن پتروشیمی ایلام و... ظرفیت مصرف تولید اتان در سطح صنایع پتروشیمی ایران با افزایشی حدود ۴ تا ۴/۱ میلیون تن در سال از مرز ۹ میلیون تن عبور می‌کند.

ظرفیت تولید اتان ۲ برابر شد

با آغاز بهره‌برداری از فازهای ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ پارس‌جنوبی تا پایان امسال و اواسط فروردین سال ۹۶ در مجموع حدود ۳ میلیون تن به ظرفیت تولید اتان ایران افزوده می‌شود و هر یک از این فازها از ظرفیت تولید سالانه یک میلیون تن برخوردار هستند. به عبارت ساده‌تر با راه‌اندازی کامل این ۵ فاز پارس‌جنوبی ظرفیت تولید اتان ایران از محل بهره‌برداری فازهای جدید پارس‌جنوبی (بدون در نظر گرفتن واحد استحصال اتان پتروشیمی پارس) با افزایش ۲ برابری به حدود ۶ میلیون تن در سال افزایش می‌یابد. با این افزایش ظرفیت تولید در عمل با لغو سهمیه بندی گاز اتان صنایع پتروشیمی امکان تامین کامل نیازهای تولیدکنندگان اتیلن ایران فراهم می‌شود که تامین خوراک این دسته از واحدهای پتروشیمی در عمل منجر به افزایش ظرفیت تولید در پتروشیمی‌های پایین دستی صنعت پتروشیمی به ویژه واحدهای تولیدکننده انواع پلی‌اتیلن سبک و سنگین خطی، پروپیلن، پلی پروپیلن و... در سطح کشور خواهد شد. از سوی دیگر همزمان با آغاز شمارش معکوس برای برداشت برابری گاز طبیعی بین ایران و قطر در پارس‌جنوبی، با بهره‌برداری از ۵ فاز جدید این میدان مشترک ایران از دو رقیب سنتی خود در صنعت پتروشیمی یعنی کشورهای قطر و عربستان سعودی در تولید و عرضه اتان به عنوان خوراک اصلی صنایع پتروشیمی پیشی می‌گیرد. در همین حال پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری کامل از تمامی فازهای باقیمانده پارس‌جنوبی شامل فاز ۱۳، ۱۴، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ پارس‌جنوبی سالانه سه میلیون تن دیگر به ظرفیت تولید اتان ایران افزوده شود که در این صورت ایران به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز اتان در منطقه خاورمیانه و حتی جهان تبدیل خواهد شد.
بر اساس برآوردها شرکت ملی صنایع پتروشیمی با افزایش ظرفیت تولید اتان در پارس‌جنوبی، بدون احداث واحدهای جدید و فقط از محل تامین کامل خوراک صنایع موجود پتروشیمی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد تولید محصولات پتروشیمیایی و پلیمری ایران افزایش می‌یابد.

دوئل جدید ایران و امریکا در بازار گاز اتان

امریکا در طول ۴ سال گذشته با بهره‌برداری و افزایش ظرفیت تولید گاز از ذخایر نامتعارف و به اصطلاح شیل‌گس به یکی از کشورهای بزرگ تولیدکننده اتان در منطقه امریکا شمالی تبدیل شده و حتی با توسعه کانال پاناما به نخستین صادرکننده اتان جهان تبدیل شده است. همزمان با افزایش تولید و صادرات گاز اتان امریکا، برخی از تحلیلگران بازار پتروشیمی اعتقاد دارند این افزایش تولید تهدیدی برای کشورهای بزرگ تولیدکننده محصولات پتروشیمی خاورمیانه همچون ایران، عربستان سعودی و قطر خواهد بود. اما به نظر می‌رسد افزایش ظرفیت تولید و حتی صادرات اتان امریکا به دلیل افزایش تولید این خوراک استراتژیک گازی در ایران در عمل تاثیری بر روند توسعه صنعت پتروشیمی کشور ندارد و به دلیل کیفیت بالا و ذخیار غنی اتان، ایران دست‌کم برای یک دوره ۱۰ساله می‌تواند با افزایش اتان در امریکا رقابت کند.