دریای مس زیر زمین‌های یخ‌زده مغولستان

به گزارش می متالز به نقل از عصر مس آنلاین، 1.3 کیلومتر که از سطح صحرای گُبی در مغولستان به پایین نقب بزنید به بزرگ‌ترین عملیات معدن‌کاری که این کشور تاکنون به خود دیده است، می‌رسید. ایوتلغوی تا سال 2027 میلادی با تولید سالانه 500هزار تن به سومین معدن بزرگ مس جهان تبدیل خواهد شد. ریوتینتو تاکنون بالغ بر هفت میلیارد دلار در ایوتلغوی سرمایه‌گذاری انجام داده است.

«فاینانشیال تایمز» در گزارشی که درباره این معدن منتشر کرده است، نوشته این معدن می‌تواند به تقاضای رو به افزایش مس در سال‌های آینده پاسخ دهد؛ نیازی که با ضرورت توجه به انرژی‌های جایگزین هر روز تحریک می‌شود و به همین دلیل شرکت‌هایی مانند ریوتینتو را به سرزمین‌های یخ‌زده شمال آسیا کشانده است. البته بهره‌برداری از ایوتلغوی بیشترین تأثیر را بر اقتصاد مغولستان دارد که از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه 90 میلادی تاکنون، فرازونشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است. با بهره‌برداری کامل از این معدن چیزی حدود 30درصد به تولید ناخالص داخلی مغولستان اضافه خواهد شد. 

با این حال اگر محدودیت‌هایی نظیر به پایان رسیدن معادن مس بزرگ و سطحی وجود نمی‌داشت، شاید ریوتینتو به فکر بهره‌برداری از ایوتلغوی نمی‌افتاد. ایوتلغوی اگرچه یک ذخیره 3.8 میلیارد تنی از مس و ذخیره‌ای 3.9 میلیون اونسی از طلا دارد ولی سرمایه‌گذاری در معادن و بهره‌برداری از آن‌ها در کشورهای در حال توسعه نظیر مغولستان چالش‌های بسیار زیادی پیشِ رو دارد. چالش‌هایی که ریوتینتو تا این‌جای کار بسیاری از آن‌ها را پشت سر گذاشته است. پس از چانه‌زنی‌های بسیار گسترده بین دولت مغولستان و ریوتینتو 34 درصد از سهم معدن ایوتلغوی به دولت مغولستان رسید و ریوتینتو به‌عنوان متصدی و مدیر پروژه این معدن فعالیت خود را شروع کرد. 66 درصد بقیه سهم معدن نیز از آن شرکت «تورکوییز هیل» شد که 51 درصد آن در اختیار ریوتینتو است.

اما مالکیت معدن تنها مشکل سر راه ریوتینتو برای بهره‌برداری از ایوتلغوی نبوده و نیست. چندی پیش با قانون ضدفسادی که در مغولستان به اجرا گذاشته شد، اتهام سواستفاده مقامات دولت قبلی این کشور از قدرت در معدن ایوتلغوی مطرح و بنابراین پای ریوتینتو هم به مجادلات سیاسی و اقتصادی این کشور باز شد. از سوی دیگر، ریوتینتو تعهد داده که انرژی مورد نیاز برای این معدن را نیز به‌صورت محلی تأمین کند که اگرچه به نفع مغولستان است؛ زیرا 25درصد از تولید انرژی در این کشور را شامل می‌شود ولی برای ریوتینتو یعنی چالش‌های تازه.

اما ایوتلغوی ارزش همه این مشکلات را دارد. این معدن حتی برای غول معدنی مثل ریوتینتو نیز لقمه‌ای دندان‌گیر است. درست 550 کیلومتر که به سمت جنوب اولان‌باتور، پایتخت مغولستان حرکت کنید به ذخیره‌ای 12 کیلومتری از مس، طلا و نقره خواهید رسید که ایوتلغوی یا «تپه فیروزه‌ای» نام دارد و ظرفیت تولید تا 100 سال آینده را دارد. برای بهره‌برداری از این دریای زیرزمینی مس و طلا به ایجاد پنج شافت عمودی و حفر 200 کیلومتر تونل که قطر برخی از آن‌ها به 12 متر می‌رسد، نیاز بوده است. (تصویر یک را ببینید) مصالحی که برای ساخت این تونل‌ها استفاده شده است، سه برابر حجم ورزشگاه 12,500 نفری مغولستان است. آب ایوتلغوی نیز از منبعی 50 کیلومتر دورتر از معدن تأمین می‌شود. 

تصویر یک- عملیات معدن‌کاری در معدن ایوتلغوی

برای بهره‌برداری از ایوتلغوی ریوتینتو از شیوه‌ای در معدن‌کاری استفاده کرده که به اسم «بلوک کیوینگ» (block caving) معروف است. در این روش تونلی از زیر توده معدنی ایجاد می‌شود که سنگ‌هایی که در بالا معدن‌کاری شده‌اند را به بیرون انتقال می‌دهد. در معدن ایوتلغوی سنگ‌های معدن‌کاری شده توسط یک نوار نقاله 10 کیلومتری بیرون برده می‌شوند. هزینه‌های اولیه تکنولوژی بلوک کیوینگ بالاست ولی هزینه‌های عملیاتی آن نسبت به سایر روش‌های استخراج معادن زیرزمینی پایین‌تر است. ریوتینتو و فری‌پورت مک‌موران دو شرکت بزرگ معدن‌کاری در جهان هستند که از این روش استخراج استفاده می‌کنند.

ایوتلغوی در سال 2020 تولید خود را آغاز خواهد کرد که طی هفت سال به 500هزار تن خواهد رسید. مقصد تولیدات این معدن نیز چین است؛ جایی که مس را ذوب و آن را برای تولید خودروهای الکتریکی، پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و سایر تکنولوژی‌های دوست‌دار محیط‌زیست به کار می‌برند.