عقیق سبلان؛ خواب آشفته جهان را برهم خواهد زد

در این میان سنگ عقیق سبلان که از شهرت جهانی برخوردار است در صورت ورود به بازار جهانی، قابلیت متحول کردن بازار را خواهد داشت. این معدن به دلیل برخورداری از توده‌های بزرگ عقیق، امکان ساخت تابلوهای جواهرسنگ را در کشور فراهم کرده است. به گفته کارشناسان این بخش به‌دلیل تنوع رنگی و کیفیت بالای محصولات تولیدی این معدن، قیمت‌گذاری روی تابلوهای جواهرسنگ (تابلوهای مینیاتوری) سخت شده است. این درحالی است که کشورهای مختلفی همچون ایتالیا در تولید این تابلوهای زیبا فعال است اما تابلوهای جواهرسنگی آنها در مقابل عقیق سبلان خواب آشفته‌ای بیش نیست. به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری روی این معادن و کاوش برای یافتن ذخیره‌های گرانقدر معدنی در کشور، علاوه بر ایجاد ارزش‌افزوده برای کشور، ایران را به تولیدکنندگان اصلی و تعیین‌کننده نرخ در بازار جهانی تبدیل می‌کند.

عقیق ۳۰ تنی سبلان

مربی سنگ‌تراشی و جواهرشناسی صنایع‌دستی و سازمان فنی و حرفه‌ای استان اردبیل درباره معدن سنگ عقیق سبلان گفت: این معدن که در دامنه‌های سبلان قرار دارد، بزرگترین ذخیره عقیق جهان را در خود جای داده است. ذخیره این معدن به شکل توده‌ای و کوپ‌های بزرگ (در ابعاد ۳۹تنی) است درحالی‌که ذخایر عقیق، به شکل نوارهای نازک و باریک در جهان یافت می‌شود و بزرگترین آن به اندازه کف دست است.به گفته افشین تموک، در جهان بیشتر عقیق‌ها طوسی و خاکستری هستند و با رنگدانه‌های شیمیایی و اسیدی رنگ‌آمیزی می‌شوند اما در ایران رنگ‌های عقیق متنوع است، یعنی کل طیف رنگین کمان را در اختیار داریم.وی در ادامه با بیان اینکه ذخیره معدن عقیق سبلان بسیار غنی است میزان ذخیره قابل استخراج، فرآوری و صادرات آن را ۱۱۰۰تن اعلام کرد و گفت: البته رگه‌ها و ریشه‌های بسیاری از این سنگ ارزشمند در این معدن باقی مانده است.به گفته تموک ذخیره قطعی معدن عقیق سبلان را نمی‌توان مشخص کرد زیرا ریشه سنگ‌ها درون خاک است و بعد از بیرون آوردن آنها، می‌توان طول رگه‌ها را پیگیری کرد.

در واقع معادن عقیق جزو معادن روباز است و می‌توان بعد از ایجاد ترانشه و پلکان به سمت پایین، حرکت و ذخایر موجود در آن را استخراج کرد و نیازی به استخراج به شکل زیرزمینی وجود ندارد. برای استخراج این سنگ‌های قیمتی نیاز به تجهیزات و فناوری‌های روز احساس می‌شود زیرا در غیراین صورت منجر به از بین رفتن میزان زیادی از ذخیره معدنی و پرت شدنش خواهد شد. وی درباره این موضوع و سطح فناوری و تجهیزاتی که معدنکاران معدن عقیق سبلان از آن استفاده می‌کنند نیز اینگونه پاسخ داد: مهندسان و مسئولان فنی در سیستم برشی کار می‌کنند که کمترین پرتی را داشته باشد. مدل استخراج در این معدن انفجاری است و در مرحله بعد با اهرم، باطله‌برداری شده و سپس رگه‌ها را با استفاده از سیم برش الماسه ۴ میل، به شکل اسلب بزرگ، برش می‌شود که پرتی آن بسیار کم است.

اشتغالزایی معدن در منطقه

امروزه با ایجاد کارگاه‌های آموزشی و همچنین فرآوری سنگ‌های زینتی می‌توان اشتغالزایی و ارزش افزوده مناسبی ایجاد کرد. تموک در این‌باره گفت: در این راستا معدن عقیق سبلان برای حدود ۳۰ نفر اشتغالزایی کرده است همچنین در شهرک صنعتی شماره۲ اردبیل کارخانه و سوله‌ای راه‌اندازی شده و در حال تجهیز کارخانه هستیم که با روش «سیم برش الماسه» سنگ‌ها را در ابعاد صنعتی برش دهیم. (بزرگترین عقیق موجود در این معدن ۵۰ تن بوده و ایران در این زمینه رکورد جهانی را شکسته است.)وی درباره ۱۱۰۰ تن آماده برای استخراج و فرآوری و صادرات و بازارهای صادراتی این سنگ با ارزش نیز گفت: عقیق سبلان محصولی منحصربه‌فرد است زیرا به طور معمول عقیق در اندازه‌های باریک و کف دست است و نمی‌توان آن را در ابعاد تایل(موزاییک) یافت. حال اگر عقیق در اندازه موزاییک یا همان تایل بزرگ برش بخورد حکم تابلوی جواهر سنگ را پیدا می‌کند و همچون نقاشی مینیاتوری خواهد شد. به همین دلیل به عقیق سبلان، عقیق مینیاتور اطلاق می‌شود.
به گفته تموک، تابلوی جواهر سنگ در ابعاد بزرگ، قابلیت قیمت‌گذاری ندارد. از طرفی در دنیا عقیق به شکل توده‌ای وجود ندارد بنابراین رقیبی برای عقیق ایران وجود نخواهد داشت. پس اگر این سنگ وارد بازار شود رقیبی نخواهد داشت و نرخ در اختیار کسی خواهد بود که آن را فرآوری و وارد بازار می‌کند.

چینی‌ها مشتری عقیق سبلان بودند

همواره سنگ‌های زینتی مشتریان خود را در جهان دارند و حاضرند بهای قابل قبولی برای به‌دست آوردن آن پرداخت کنند. حال اینکه آیا سنگ عقیق سبلان نیز مشتری خارجی دارد یا نه، تموک اینگونه پاسخ داد: در دولت قبل که ایران تحریم بود و موقعیت تجاری ایران شرایط مناسبی نداشت، چینی‌ها برای به‌دست آوردن این سنگ تلاش بسیاری کردند؛ در واقع آنها می‌خواستند سنگ عقیق سبلان را به نرخ خیلی پایین خریداری کنند یا خاک معدن را در اختیار بگیرند اما این اتفاق نیفتاد زیرا فعالان این معدن معتقد بودند ذخیره معدن یا باید به نرخ اصلی فروخته شود یا بعد از فرآوری و بالا رفتن ارزش افزوده آن به کشورهای متقاضی صادر شود. (این تصمیم با توجه به اینکه انحصار سنگ و محصول در اختیار ایران بود، نگرانی برای از دست دادن بازار را از بین می‌بُرد).وی با اشاره به وجود خاک رنگین و سیلیسی عقیق در این معدن در ادامه گفت: براساس بررسی‌ها و پژوهش‌های فراوان دریافتیم چینی‌ها می‌توانند خاک را شست‌وشوی اسیدی دهند و بعد از گرفتن گل و لای آن، تایل‌های فشرده از خاک طبیعی عقیق بسازند.

به همین دلیل اصرار بر خرید خاک معدن داشتند.به گفته این سنگ‌تراش درحال‌حاضر کشوری همچون ایتالیا عقیق‌های اندازه کف دست دارد و آن را به شکل وصله پینه‌ای به هم متصل می‌کند و می‌توان نام «خواب آشفته» را در برابر نظم و هماهنگی تابلوهای جواهرسنگ سبلان بر آن گذاشت. در این راستا چین، ترکیه، آلمان، ایتالیا و... از تولیدکنندگان این محصول هستند. اما از آنجایی‌که انحصار این محصول در اختیار ایران است در صورتی که قدم به بازار جهانی بگذارد به‌طور قطع بازار تایل‌های لوکس و فوق لوکس را تکان خواهد داد. به گفته وی؛ از این سنگ برای ساخت جواهرآلات زینتی همچون انگشتر و گردنبند استفاده می‌شود. همچنین در اندازه‌های بزرگ برای ساخت تابلو جواهر سنگ و حجم‌های فوق نفیس همچون وان‌های عقیق استفاده می‌شود. یکی از این وان‌ها به ارزش ۱/۷میلیون دلار و دیگری ۶میلیون دلار فروخته شده در حالی‌که نقش و نگار این عقیق در برابر عقیق سبلان قابل مقایسه نیست. وی ادامه داد: اکنون در آلمان مراکز آب گرم وجود دارد. در این مراکز از تایل‌های عقیق در استخر و سونا استفاده شده است. پارتیشن، مجسمه فوق‌نفیس، تایل و جواهر سنگ هم در این مراکز استفاده شده است.

آخرین کلام...

درحال‌حاضر جواهرسازی و تولید مصنوعات از آن، جزو تجارت‌های پرسود جهان به‌شمار می‌آید. از این‌رو بسیاری از کشورهای دارنده ذخایر این دست از مواد معدنی دست به کار شده و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در این راه انجام داده‌اند. ایران نیز با برخورداری از ذخایر غنی معدنی از جمله سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی می‌تواند با سرمایه‌گذاری و توجه بیشتر به این بخش، به جرگه تاجران سنگ‌های قیمتی در جهان بپیوندد.