اوپک بر سر دوراهی

می متالز - اوپک از نظر سیاست‌های اجرایی و عملیاتی بر سر دوراهی قرار گرفته است. این دوراهی چرا ایجاد شده است؟

به گزارش می متالز، از اجلاس 171 تا 174 اوپک، این طرح فریز نفتی بود که مطرح‌شده و میزان پایبندی کشورها به آن موردبحث قرار می‌گرفت. کشورها در این اجلاس کنترل بازار نفت و رساندن قیمت به سطحی متعادل را در اولویت قرار دهند تا اقتصادهای 25 کشور اوپکی و غیر اوپکی در جهان که هرکدام به‌اندازه‌ای وابسته به نفت است، دچار مشکل نشود. سهم اتکای اقتصاد عربستان به نفت 90 درصد است، در روسیه این سهم به 48 درصد می‌رسد و اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بیش از 70 درصد به نفت وابستگی دارد. این سهم در مورد ایران هرچند در اسناد بالادستی 36 درصد تعیین‌شده اما در عمل اقتصاد ما بیش از 50 درصد به نفت و درآمدهای حاصل از آن وابستگی دارد.

بر اساس طرح فریز نفتی هر یک از کشورها سهم مشخصی از تولید دارند اما اگر براثر تحریم‌ها و فشار سیاسی سهم ایران کاهش پیدا کند، اوپک بر سر دوراهی قرار می‌گیرد. با کاهش میزان تولید نفت ایران دیگر کشورها بیش از سهم خود تولید خواهند کرد که این برخلاف مصوبات اوپک و تعریف سبد نفتی برای هر کشور است. سهم ایران از تولید نفت خام 2.2 میلیون بشکه در روز است که با احتساب میعانات گازی به 2.6 میلیون بشکه در روز می‌رسد. اگر ایران کمتر از این سهم تولید کرده و دیگر کشورها بیشتر تولید کنند، در عمل تصمیمات اوپک که طی چهار اجلاس به‌طورجدی دنبال شده، زیر سؤال می‌برد. پیامد این رخداد، مخدوش شدن روابط اوپکی‌ها وغیراوپکی هاست چراکه این کشورها با رسیدن به تفاهمی تلاش کردند ضمن رعایت حقوق خود نیاز مالی مصوب در بودجه‌هایشان به درآمدهای نفتی را هم تأمین کنند. کاهش و افزایش سهم هر یک از اعضا به از بین رفتن این تفاهم و درنهایت به هم ریختن بازار نفت منجر می‌شود چراکه هر نوع آشفتگی در تولید و صادرات سقف 32 میلیون بشکه‌ای تولید نفت را هم مخدوش می‌کند.

اجلاس بعدی اوپک قرار بود در پایان ماه نوامبر یعنی در آذرماه سال جاری برگزار شود اما به دلیل شرایط حساس کنونی بارکیندو دبیر کل اوپک تصمیم برگزاری اجلاس الجزایر را پیش‌بینی کرده تا در این اجلاس کشورها به زبان مشترک برسند. سؤال‌های زیادی در ارتباط با آینده بازار نفت وجود دارد که در این اجلاس باید برای آن پاسخی پیدا کرد. آیا طرح فریز نفتی باید شکسته شود؟ آیا کشورها بیانیه‌ای که بر آن توافق کرده و زیر آن ر امضا کرده‌اند را تغییر می‌دهند؟

پیش‌بینی من این است که اگر طرح فریز نفتی بشکند، اوپک به شکل ظرف شیشه‌ای پر تَرکی درخواهد آمد که هر آن احتمال فروپاشی آن وجود دارد. ایران کشوری تعیین‌کننده در اوپک و از مؤسسان، سردمداران و هدایت‌کنندگان این سازمان است. ایران به‌جز سال‌های تحریم دومین تولیدکننده نفت در اوپک بوده است و از نظر منابع غنی نفتی در رتبه چهارم در جهان قرار می‌گیرد. حذف ایران و مخدوش کردن سهم آن در سبد نفتی اوپک ضربه این سازمان به خودش است. تصمیم اشتباه امروز اوپک عدم تأمین حقوق اعضا در سال‌های آینده را رقم می‌زند و با یک تصمیم اشتباه، سازمانی بزرگ و تأثیرگذار در صحنه اقتصادی کشورها دچار مشکل خواهد شد.