حکمرانی خوب راه‌حلی برای حل بحران آب و امنیت غذایی

به گزارش می‌متالز، آب، غذا و امنیت غذایی سه واژ‌های که باهم ارتباط تنگاتنگی دارند. آب برای تولید غذا لازم است و غذاست که امنیت غذایی مردم را تأمین می­کند. امنیت غذایی با تهدید‌های فراوانی در جهان امروزی روبروست از تهدید تغییر اقلیم گرفته تا کووید-۱۹. آمار‌ها نشان می­دهد که علیرغم همه کوشش­های جهانی برای رفع گرسنگی درجهان، هنوز جمعیتی از جهان در ناامنی غذایی و گرسنگی قرار دارند. بر اساس گزارش «وضعیت ناامنی غذا در جهان سال ۲۰۱۹» بیش از ۸۲۰ میلیون نفر در گروه «ناامنی غذایی» طبقه‏ بندی شده ‏‏اند. بر اساس طبقه ‏بندی سیستم امنیت غذایی یکپارچه (IPC) از این تعداد در حدود ۱۳۵ میلیون نفر در شرایط بحرانی و اضطراری قرار دارند. «برنامه جهانی غذا» برآورد می‏کند که تا پایان سال ۲۰۲۰ حدود ۱۳۰ میلیون نفر دیگر به این گروه اضافه خواهند شد. مدل‎های پیش‏بینی متکی برپایش داده‏های زمان واقعی امنیت غذایی خانوار نشان می‏دهد که به دلیل بدتر شدن شرایط اشتغال و عوامل دیگر ممکن است ۴۵ میلیون نفر دیگر تا فوریه ۲۰۲۰ در ناامنی حاد غذایی قرار گیرند که اکثریت آن‌ها (۳۳ میلیون نفر) در جنوب و جنوب شرقی آسیا و جنوب صحرای آفریقا ساکن هستند. پیش‏بینی‏ ها حاکی از آن است که با شیوع ویروس کووید-۱۹ بخشی از جمعیت جهان در ناامنی غذایی قرار می‏گیرند. توجه به این نکته اهمیت دارد که در کنار ویروس کووید-۱۹ عوامل گذشته که بر ناامنی غذایی جمعیت جهان مؤثر بوده هنوز پابرجا می‌باشند؛ سه عامل مناقشات منطقه‌ای، اقلیم و کاهش رشد اقتصادی بر امنیت غذایی و تغذیه تأثیرگذار بوده و هستند. این آمار نشان می­دهد که وضعیت امنیت غذایی درخطر است.

از طرف دیگر سازمان ملل‌متحد پیش‌بینی می‌کند که جمعیت جهانی تا سال ۲۰۳۰ بین ۸.۴ تا ۸.۶ میلیارد نفر و در سال ۲۱۰۰ بین ۹.۵ تا ۱۳.۳ میلیارد نفر برسد و رشد ۱.۷ برابر جمعیت، نگرانی در مورد پایداری مصرف آب را تشدید می‌کند و تقاضا برای مصارف کشاورزی، صنعتی و خانگی همچنان افزایش می‎یابد. به‌طور متوسط ​​، ۷۰ درصد برداشت آب شیرین در جهان توسط بخش کشاورزی است. در ۳۰ سال گذشته، تولید مواد غذایی بیش از ۱۰۰ درصد افزایش‌یافته است. فائو تخمین می‌زند تا سال ۲۰۵۰ حدود ۶۰ درصد نسبت به دوره ۲۰۰۷-۲۰۰۵ غذای بیشتری برای تأمین نیاز‌های غذایی جمعیت در حال رشد جهانی موردنیاز باشد؛ بنابراین تقاضای آب افزایش می‌یابد. برای رشد یک کیلوگرم غلات بین ۱ تا ۳ تن آب لازم است. یک کیلوگرم گوشت گاو تا ۱۵ تن آب نیاز دارد. فائو تخمین می‌زند که برای تولید غذای روزانه بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ لیتر آب موردنیاز است. با افزایش درآمد و توسعه اقتصادی انتظار می‌رود که رشد تقاضای مواد غذایی را به سمت گوشت، ماهی و محصولات لبنی سوق یابد. این روند تأثیر مهمی بر منابع آب دارد چراکه تولید گوشت و لبنیات وابسته به تولید غلات آب بر است. گزارش غذا و آب فائو نشان می‌دهد که سرانه مصرف غذا در سال ۲۰۳۰ در حدود روزانه ۳۰۵۰ کیلوکالری برای هر فرد برآورد شده است که نسبت به رقم سال ۱۹۹۵ یعنی ۲۳۵۸ کالری در روز در حدود ۲۹ درصد به کالری موردنیاز هر فرد اضافه می‌شود.

این به معنای تولید بیشتر مواد غذایی است، چون هم سرانه فرد افزایش‌یافته و هم جمعیت در حال افزایش است. نمی‌توان انتظار داشت مواد غذایی و سرانه غذایی جمعیت در حال رشد را تأمین کرد، اما تولید نداشت. همه کشور‌های جهان با کمبود و مشکل آب و زمین و تغییرات آب و هوایی روبرو بوده و جمعیت در حال رشد رادارند که اولویت آنان قبل از صادرات مواد غذایی توجه به اقتصاد سبز و حفظ و صیانت از منابع پایه و طبیعی در اولویت است و این نوع رویکرد در آینده احتمال تولید برای صادرات مواد غذایی را کاهش می‌دهد؛ بنابراین تغذیه جمعیت یک کشور چه خواهد شد؟ آیا برای حل بحران موجود پاک کردن صورت‌مساله، راه‌حل بهینه است یعنی تولید نکنیم، چون نمی‌توانیم مدیریت پایدار منابع آب داشته باشیم یا اینکه باید به دنبال طراحی و الگوی سیستم پایدار منابع آبی کشور باشیم؟ همه تولیدات اعم از کشاورزی و غیر کشاورزی نیاز به آب داشته و آب بر هستند. همان‌طور که برای تولید یک کیلو برنج در حدود ۲۴۹۷ لیتر آب مصرف می‌شود برای تولید یک کیلو شکلات ۱۷۱۹۶ لیتر آب و یک کیلو ماکارونی خشک ۱۸۴۹ لیتر آب نیاز. ملاک و معیار درست مصرف کردن و افزایش بهره روی آب به همراه مدیریت مناسب عرضه و تقاضای آب است.

با توجه به مخاطرات موجود و پیش‌رو برای امنیت غذای و واقعیت‌های موجود درباره منابع آبی و مدیریت آنچه باید کرد؟ تنها راه‌حل وجود یک قوه عاقله در بخش مدیریت پایدار منابع آبی است که بتواند با هدایت و راهبری سازمان‌های دولتی، غیردولتی، مردم و جذب سرمایه خارجی تنگنا‌های موجود را شناسایی، اولویت‌بندی و در جهت رفع مشکلات موجود و بهبود آن اقدامات مناسب را انجام دهد. ازآنجایی‌که پروژه‌های مدیریت آب در بخش کشاورزی نیازمند سرمایه بالایی است اکثر کشور‌های درحال‌توسعه که با کمبود منابع مالی و سرمایه‌ای مواجه بوده برای اجرای پروژه‌های مختلف مدیریت بهینه مصرف آب، به سرمایه‎گذاری خارجی متوسل شده‌اند که جذب سرمایه‌گذاری خارجی با هدایت دولت، قانون مداری، تسهیل فرآیند‌ها و تشویق سرمایه­گذار خارجی و تضمین و امنیت سرمایه آنان صورت گرفته است. برای دستیابی به مدیریت پایدار منابع آبی، ارائه پروژه­های کاربردی و تامین مالی آن از طریق سرمایه­‌گذاری­‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت نیازمند است. این سوالی است که از سیستم مدیریت کشور قابل‌طرح است که آیا می‌توان انتظار داشت فردی صاحب‌خانه شود بدون آنکه منبع تامین مالی آن را داشته باشد؟ اگر این امر امکان‌پذیر بود همه افراد جهان دارای خانه بودند، اما واقعیت این است که عده‌ای به خاطر نبود منابع مالی خانه ندارند.

حال چطور انتظار می‌رود کشاورز و روستائیان محترم کشور ما بتوانند مدیریت بهینه منابع را داشته باشند وقتی برای تغییر ساختار مصرف آب در بخش کشاورزی نیاز به تامین مالی است؟ آیا این انتظار نوعی فرار به جلو و سلب مسوولیت نیست؟ آیا تولیدکننده غذا مقصر است؟ آیا در کشورمان غذا تولید نشود همه را وارد کنیم آیا ارز کافی دارید؟ آیا دیپلماسی فعال دارید نان مردم سر سفره بیایید؟ زمان آن رسیده از شعارگرایی و اتهام زنی دست برداشته شود و با حکمرانی خوب به دنبال حل مساله بود.

منبع: پایگاه خبری اتاق ایران