توافق دوم با بوئینگ

تفاهم‌نامه خرید 60 فروند هواپیما از بوئینگ در سال جاری امضا شد. این دومین سری خرید ایران از این شرکت هواپیماساز آمریکایی در ماه‌های اخیر است. اواخر آذر ماه سال گذشته «ایران ایر» بعد از چند ماه مذاکره فشرده، قرارداد خرید 80 فروند هواپیما با بوئینگ را به ارزش 16 میلیارد و 600 میلیون دلار امضا کرد تا در یک دوره 10 ساله این هواپیماها را تحویل گیرد. حالا در جدیدترین توافق با غول هواپیماساز آمریکا، شرکت هواپیمایی آسمان نیز روز سه‌شنبه تفاهم‌نامه‌ای را برای خرید 60 فروند هواپیمای مسافری 737 مکس به امضا رساند. گفته می‌شود این تفاهم‌نامه پس از یک سال مذاکره از سوی نمایندگان این دو شرکت در تهران امضا شده است. طبق تفاهم‌نامه‌ای که منعقد شده، قرار است این هواپیماها از سال 2022 میلادی به تدریج به شرکت هواپیمایی آسمان تحویل شود. نمایندگان دو شرکت توافق کرده‌اندکه در سال 2022 میلادی 5 تا 10 فروند از این هواپیماها به ناوگان هوایی ایران اضافه شود. شرکت هواپیمایی آسمان اولین شرکت هواپیمایی پس از ایران ایر است که توانسته با یکی از غول‌های هواپیماساز دنیا وارد مذاکره شده و در راستای نوسازی ناوگان هوایی، تفاهم‌نامه‌ای را برای خرید 60 فروند هواپیما از بوئینگ به امضا برساند.

سه پیام مثبت

پس از انعقاد قراردادهای ایران ایر با ایرباس و بوئینگ، علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ایران نیز اعلام کرد که قصد خرید هواپیماهای جدید را برای شرکت هواپیمایی آسمان دارد. شرکت مذکور، شرکتی شبه دولتی است که در سال ۱۳۸۱ به صندوق بازنشستگی کشوری واگذار شده است. شرکت هواپیمایی آسمان در سال ۱۳۵۹ از ادغام چهار شرکت هوایی ایر تاکسی ، پارس ایر ، ایر سرویس و هور آسمان تشکیل یافت. هواپیمایی آسمان هم‌اکنون وسیع ترین شبکه پروازی به شهرهای داخلی با تاکید بر پرواز به مناطق محروم کشور را دارد. حال وعده ربیعی نیز تا حدی محقق شد و این تفاهم‌نامه به امضا رسید. اما برای نهایی شدن قرارداد نام برده راه طولانی و پر پیچ و خمی در پیش است.

کارشناسان اعتقاد دارند در قرارداد آسمان و بوئینگ باید به چند نکته کلیدی توجه شود. تفاوت بین تفاهم‌نامه خرید 60 فروندی آسمان از بوئینگ با خرید 80 فروندی ایران ایر از این شرکت آمریکایی، این است که برخی از موارد مهم و کلیدی هنوز در این تفاهم‌نامه تعیین تکلیف نشده است. از جمله آنها می‌توان به تامین قطعات هواپیماهای خریداری شده اشاره کرد. همچنین از بعد آموزشی نیز باید حمایت‌های لازم از سوی شرکت فروشنده صورت گیرد. از سوی دیگر زمان و نحوه پرداخت هم در قرارداد نهایی بسیار حائز اهمیت است و باید به روشنی به آن پرداخته شود. درخصوص تامین مالی خرید هواپیما از این شرکت آمریکایی گفته می‌شود قرار است شرکت بوئینگ فاینانسورهای خود را به ایران معرفی کند. برخی از منابع آگاه می‌گویند مذاکراتی بین آسمان و فاینانسورهای ایرلندی صورت گرفته اما این مذاکرات هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است. به عبارتی هنوز مشخص نیست که شرکت‌های لیزینگ ایرلندی چگونه با ایرانی‌ها حاضر به همکاری خواهند شد. بنابراین برقراری روابط شرکت هواپیمایی آسمان با فاینانسورهای ایرلندی، فعلا در حد مذاکره بوده و به قرارداد نهایی منجر نشده است. تفاهم‌نامه امضا شده برای خرید 60 فروند هواپیما، شرکت آسمان را در ابتدای مسیر طولانی برای نهایی شدن قراردادش قرار داده است. این در حالی است که ایران ایر این مسیر را طی کرده و قرارداد خود را نهایی کرده و به امضا رسانده است.

در عین حال به اعتقاد صاحب نظران تفاهم‌نامه آسمان و بوئینگ حامل پیام‌های مثبت است. نخست اینکه علاوه بر یک شرکت هواپیمایی بزرگ مانند ایران ایر که دولتی است،‌ یک شرکت غیردولتی توانسته با یکی از غول‌های هواپیمایی دنیا وارد مذاکره شود و تفاهم‌نامه‌ای را نیز به امضا برساند. پیام دوم این تفاهم‌نامه حکایت از افزایش اعتماد به نفس ایرانی‌ها برای مذاکرات آتی دارد. شاید پیش از این تصور بر این بود که شرکت‌های دولتی به‌دلیل تضمین‌هایی که می‌توانند ارائه دهند، در مذاکرات موفق تر هستند؛ اما با امضای این تفاهم‌نامه، اعتماد به نفس شرکت‌های غیردولتی نیز افزایش خواهد یافت. اعتماد شرکت‌های بزرگ خارجی به ایرانی‌ها و پذیرفتن همکاری با شرکت‌های نه چندان بزرگ ایرانی هم سومین پیام را از این قرارداد مخابره می‌کند. چرا که آسمان در مقایسه با ایران ایر شرکت بزرگی نیست، اما بوئینگ حاضر به همکاری با این شرکت شده است. بنا به آخرین آمار اعلام شده از سوی این شرکت، هواپیمایی آسمان هم اکنون با ۳۳ فروند هواپیما به ۴۰ شهر داخلی و ۱۳ کشور خارجی پرواز منظم برنامه‌ای دارد.

شفاف‌سازی یک شبهه

یک مقام مسوول شرکت هواپیمایی آسمان با بیان اینکه تفاهم‌نامه بوئینگ با آسمان‌ایر برای ۶۰ فروند هواپیما در قالب دو قرارداد ۳۰ فروندی اجرا می‌شود، گفت: در صورت تامین زیرساخت‌های لازم شرکت آسمان، ۳۰ فروند دیگر تحویل می‌شود. روز گذشته خبر انعقاد تفاهم‌نامه بین شرکت هواپیمایی آسمان و کمپانی بوئینگ برای تحویل 60 فروند بوئینگ 737 MAX منتشر شد؛ اما پس از آن بود که شرکت سازنده بوئینگ اعلام کرد: قرارداد 3 میلیارد دلاری با هواپیمایی آسمان برای خرید 30 فروند هواپیمای 737 MAX است. البته اینها شبهه‌هایی بود که با استناد برخی از خبرگزاری‌ها به بیانیه بوئینگ ایجاد شد. پس از آن خبرگزاری فارس در گفت‌وگو با مدیر روابط‌عمومی شرکت هواپیمایی آسمان اعلام کرد: ‌تفاهم‌نامه این ایرلاین با کمپانی بوئینگ برای خرید 60 فروند بوئینگ 737 در قالب قراردادی 30-30 است، بدین ترتیب که بوئینگ در گام اول طی چند سال 30 فروند هواپیما در اختیار آسمان قرار می‌دهد و وقتی این هواپیماها عملیاتی شد، عملکرد شرکت هواپیمایی آسمان از سوی این کمپانی سازنده ارزیابی می‌شود و در صورت عملکرد مناسب و با بررسی ساختارهای آسمان از سوی این کمپانی سازنده، در گام دوم قرارداد خرید 30 فروند هواپیمای بوئینگ دیگر نهایی می‌شود.

مصطفوی بیان کرد: خرید هواپیما از کمپانی سازنده این‌گونه نیست که آن کمپانی فقط در راستای منافع خود هر میزان تقاضا بدون بررسی ساختار ایرلاین را پاسخ دهد؛ بوئینگ ساختار آسمان را در مراحل مختلف می‌سنجد و بررسی می‌کند و در صورت تایید ساختار در گام دوم، 30 فروند دیگر نیز تحویل آسمان خواهد شد؛ در واقع در تفاهم‌نامه با کمپانی بوئینگ خرید 60 فروند بوئینگ 737 مدنظر است اما در قرارداد، در گام اول 30 فروند تحویل آسمان می‌شود و 30 فروند بعدی ذخیره است که به محض جذب 30 فروند اول و توسعه امکانات فنی عملیاتی و خدمات فرودگاهی، 30 فروند دوم نیز ارائه می‌شود. وی افزود: فقط آموزش گروه پروازی و خلبانان حدود یک سال به طول می‌انجامد، ضمن آنکه امکانات فنی عملیاتی و خدمات فرودگاهی نیز باید به تدریج افزایش یابد و به این ترتیب به تدریج هواپیماها وارد ناوگان آسمان می‌شود. مدیر روابط‌عمومی شرکت هواپیمایی آسمان با تاکید براینکه هنوز قرارداد نهایی بین بوئینگ و آسمان برای تحویل این بوئینگ‌ها امضا نشده است، گفت: حدود 3 تا 4 ماه دیگر مجوز اوفک برای این هواپیماها صادر می‌شود.

بیانیه «بوئینگ»

روز سه‌شنبه، شرکت هواپیماسازی «بوئینگ» طی بیانیه‌ای امضای تفاهم‌نامه اولیه با شرکت هواپیمایی «آسمان» را تایید کرد. براساس این بیانیه، طی تفاهم‌نامه مذکور شرکت «آسمان» قصد دارد 30 فروند از هواپیماهای جدید «737 مکس» که ارزشی بالغ بر 3 میلیارد دلار دارد را خریداری کند. همچنین در این تفاهم‌نامه شرکت «آسمان» این اختیار را خواهد داشت تا 30 فروند هواپیمای دیگر را نیز تقاضا کند. براساس این توافق تحویل سفارشات شرکت «آسمان» از سال 2022 میلادی آغاز خواهد شد.

در بیانیه شرکت هواپیماسازی «بوئینگ» آمده است که این شرکت برای مذاکره با شرکت هواپیمایی «آسمان» مجوزهای لازم را از دولت آمریکا دریافت کرده است، چرا که دولت جدید این کشور بر این عقیده است که تاکنون ایران به تمامی تعهدات برجامی خود پایبند بوده است. این شرکت هواپیماسازی برای عمل به تعهدات خود چه در رابطه با «آسمان» و چه دیگر شرکت‌های هواپیمایی ایران به دنبال کسب مجوزهای لازم از «اداره کنترل دارایی‌های خارجی» آمریکا خواهد بود. براساس گزارش وزارت بازرگانی آمریکا، چنین قراردادی حدود 18هزار شغل در اقتصاد آمریکا ایجاد خواهد کرد.

ویژگی‌های «بوئینگ 737 مکس»

«737 مکس» نسل جدید هواپیماهای باریک پیکر بوئینگ است که با اندکی تغییر جایگزین سری «بوئینگ نکست جنریشن» این شرکت شده است. طراحی این مدل که نسل چهارم خانواده 737 محسوب می‌شود از آگوست 2011 آغاز شد و پیش‌بینی می‌شود در سال جاری میلادی اولین سفارش آن تحویل داده شود (براساس پیش‌بینی‌ها اولین فروند از این هواپیماها در ماه مه 2017 به شرکت هواپیمایی «ساوت‌وست ایرلاینز» تحویل داده خواهد شد). براساس آمار، تا دسامبر 2016 شرکت بوئینگ سفارش 3605 فروند هواپیماهای سری «737 مکس» را از مشتریان خود دریافت کرد.

خانواده 737 که در شهرت جهانی خود به «بچه بوئینگ» مشهور شده جزو باریک‌ترین هواپیماهای ساخته شده شرکت «بوئینگ» است. این هواپیما که عمری طولانی داشته و از اواسط دهه ۶۰ توسط شرکت‌های هواپیمایی مورد استفاده قرار گرفته جزو محبوب‌ترین مدل‌های تولید شده «بوئینگ» به حساب می‌آید، تا جایی که در حال حاضر حدود هفت هزار فروند از آن سفارش داده شده که تعداد زیادی از آنها پرواز می‌کنند. در این رابطه مدل‌های «737 مکس» که جدیدترین جت‌های این خانواده محسوب می‌شوند، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کاهش چشمگیر در هزینه‌های سوخت و نگهداری آنها ایجاد شده است. بر این اساس مدل‌های «737 مکس» 16 درصد مصرف سوخت کمتری از رقیب اصلی خود یعنی ایرباس «ای‌ 320» دارند.

براساس اطلاعات مندرج در پایگاه اینترنتی شرکت «بوئینگ»، سه مدل مختلف از جت‌های دو موتوره «737 مکس» وجود دارد: «737 مکس 7»، «737 مکس 8» و «737 مکس 9» که به ترتیب مشابه سه مدل پرفروش نسل «737 نکست جنریشن» یعنی «737-700»، «737-800» و «737-900» هستند. در این رابطه هر یک از این مدل‌ها ویژگی‌های متفاوتی دارند که در جدول بالا به اختصار به برخی از ویژگی‌های آنها اشاره شده است.