خروج از نظام قیمت گذاری، رویای شیرین صنعت خاکستری

الزامات عرضه در بورس کالا

عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان در ارزیابی چندوچون اعلام آمادگی چند واحد سیمانی برای ارائه محصول خود در بورس کالا، گفت: با وجود اینکه درحال‌حاضر چند واحد تولیدکننده سیمان برای عرضه محصولات خود در بورس کالا اعلام آمادگی کرده‌اند، اما حضور جدی و گسترده فروش این محصول در معاملات بورس کالا و تداوم آن به الزاماتی نیاز دارد.

شیخان در ادامه اظهارکرد: سیمان محصولی است که در حالت کلی در سایر کشور‌ها نیز از طریق بورس خریدوفروش نمی‌شود. با این وجود، اگر این اقدام بتواند شرایط خریدوفروش آن را تسهیل کند و مقدمه‌ای برای حذف نرخ‌گذاری دستوری باشد، مثبت است و باید برای تداوم آن تلاش کرد.

دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان با اشاره به سابقه فروش سیمان در معاملات بورس کالا طی سال‌های گذشته، گفت: عرضه یک محصول در بورس کالا زمینه تعیین قیمت‌ها را در بستری شفاف و در تقابل عرضه و تقاضا فراهم می‌کند؛ با این وجود در سابقه قدیمی عرضه این محصول در معاملات بورس کالا، همچنان روند نرخ‌گذاری دستوری حاکم بود. در چنین شرایطی، عرضه این محصول ساختمانی در رینگ معاملاتی بورس کالا، مزیتی را برای فعالان این صنعت به‌دنبال نداشت بدین‌ترتیب پس از مدتی نیز عرضه سیمان از طریق مکانیسم بورس کالا متوقف شد.

این فعال صنعت سیمان اظهارکرد: موفقیت در این مسیر به الزاماتی نیاز دارد. قوانین و مقررات حاکم بر عرضه سیمان در بورس کالا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. شرایط تعیین نرخ پایه عرضه سیمان در بورس کالا، شرایط رقابت این محصول در معاملات و چالش‌های احتمالی کمبود سیمان در برخی از استان‌ها، موضوعاتی هستند که باید موردتوجه قرار گیرند و راه‌حلی برای آن‌ها اندیشیده شود. در همین حال باید میزان عرضه الزامی هر شرکت در رینگ معاملات بورس کالا مشخص شود.

این فعال صنعت سیمان در ادامه با اشاره به ممنوعیت‌هایی برای فروش سیمان بین استانی در برخی مناطق کشور، افزود: حال این سوال مطرح است که آیا اگر این محصول در بورس عرضه شود، همچنان محدودیت‌های کنونی ادامه می‌یابد یا خیر؟ چراکه چنین محدودیت‌هایی با ذات معاملات بورس کالا مغایرت دارد.

شیخان درباره احتمال رشد قابل‌توجه نرخ سیمان با عرضه این محصول در بورس کالا و خروج از روند نرخ‌گذاری دستوری اظهارکرد: ظرفیت اسمی صنعت سیمان کشور، حدود ۸۸ میلیون تن محصول در سال برآورد می‌شود. این درحالی است که حداکثر نیاز ما به سیمان حدود ۶۵ تا ۷۰ میلیون تن است؛ بنابراین هیچ‌گاه رقابت آنچنانی برای خرید این محصول شکل نمی‌گیرد تا شاهد اوج گرفتن بهای فروش در سایه رقابت برای خرید باشیم. وی گفت: در طول سال‌های اخیر و در سایه نرخ پایین و غیرمنطقی سیمان، واحد‌های این صنعت از پس تعمیر و نوسازی برنیامده‌اند، درنتیجه درحال‌حاضر با ظرفیت به مراتب کمتری از ظرفیت اسمی خود فعالیت می‌کنند. حال چنانچه با ورود سیمان به بورس کالا، بهای فروش این محصول ساختمانی در مسیر واقعی شدن برود، می‌توان به بازسازی واحد‌های این صنعت و بهره‌گیری از تمام ظرفیت فروش آن‌ها امید داشت.

دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان در پایان اظهار کرد: اگر همچنان مقرر شود سیمان با همان روند قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا عرضه شود، عملا نتیجه مثبتی را به همراه نخواهد داشت. در همین حال، چنانچه ابهامات یادشده برطرف نشود نیز نمی‌توان از تولیدکنندگان سیمان انتظار داشت برای پذیرش محصول خود در بورس کالا اقدام کنند؛ بنابراین امید می‌رود الزامات یادشده رفع شوند.

نقاط قوت بورسی شدن

شهریار گراوندی، عضو هیات‌مدیره انجمن کارفرمایان صنعت سیمان کشور عرضه سیمان در بورس کالا را مثبت ارزیابی کرد و افزود: این سیاست می‌تواند زمینه خروج سیمان از روند نرخ‌گذاری دستوری سیمان را فراهم کند. واحد‌های تولیدکننده سیمان تحت‌تاثیر سیاست نرخ‌گذاری دستوری طی سال‌های گذشته با چالش‌های مالی روبه‌رو شده‌اند. این واحد‌ها دیگر سودده نیستند و بدین‌ترتیب نمی‌توانند از پس تامین هزینه‌های نوسازی و تجهیز و تامین قطعات یدکی خود بربیایند. بدین‌ترتیب چنانچه در عرضه این محصول ساختمانی از طریق معاملات بورس کالا، عرضه و تقاضا، تعیین‌کننده نرخ باشد، می‌توان به بهبود شرایط تولید در این صنایع امید داشت.

این عضو هیات مدیره انجمن کارفرمایان صنعت سیمان گفت: واحد‌های سیمانی کشور در حال‌حاضر و تحت‌تاثیر شرایط یادشده به‌مراتب کمتر از ظرفیت اسمی فعالیت می‌کنند. حال در سایه سودآوری حاصل از ورود این محصول ساختمانی به بورس کالا و قیمت‌گذاری در فضایی آزاد و شفاف، واحد‌های سیمانی امکان بهره‌گیری از کل ظرفیت‌های تولیدی خود را خواهند یافت. تداوم این‌روند نفع مصرف‌کننده و تولیدکننده را همزمان به‌دنبال خواهد داشت، چراکه دیگر شاهد کمبود این محصول ساختمانی و به‌دنبال آن رشد واسطه‌گری در عرصه خریدوفروش این محصول نخواهیم بود.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر الزامات موفقیت عرضه سیمان در بورس کالا، گفت: ما در گذشته تجربه عرضه سیمان در بورس کالا را داشتیم که با موفقیت همراه نبود، بخشی از این عدم‌موفقیت را می‌توان به آشنا نبودن فعالان بازار سیمان همچون مصالح‌فروشان به این بازار نسبت داد، اما اکنون بورس کالا به ابزاری فراگیر بدل شده است. در همین حال انتظار می‌رود همگام با عرضه این محصول در بورس کالا، برای معرفی امتیازات خریدوفروش از این بستر هم فرهنگ‌سازی شود تا بدین‌ترتیب شاهد رونق این بازار باشیم.

گراوندی گفت: تداوم نرخ‌گذاری دستوری از دیگر دلایل عدم‌موفقیت عرضه سیمان در بورس کالا بود. حذف قیمت‌گذاری دستوری مهم‌ترین اصل مدنظر فعالان صنعت سیمان در عرضه محصولاتشان به بورس کالاست. در ادامه انتظار می‌رود بورس‌های منطقه‌ای نیز برای خریدوفروش این محصول فعال شوند. این اقدام نیز می‌تواند زمینه رونق گرفتن فروش سیمان از طریق مکانیسم بورس کالا را فراهم کند.

حامی حقوق سهامداران

مهدی زمانی‌سبزی، رئیس اداره نظارت بر بازار بورس‌های کالایی سازمان بورس از اقدامات این سازمان برای خروج سیمان از نظام قیمت‌گذاری و الزام شرکت‌های سیمانی به پذیرش و عرضه در بورس کالا خبرداد و افزود: سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان حافظ حقوق سهامداران و در جهت ارتقای شفافیت، تمام تلاش خود را دارد تا از سویی موضوع خروج سیمان از نظام قیمت‌گذاری را پیگیری کرده و از سوی دیگر، شرکت‌های سیمانی را ملزم به پذیرش و عرضه در بورس کالا کند.

وی با بیان اینکه طبق مکاتبات انجام‌شده با وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزیر نسبت به خروج سیمان از نظام قیمت‌گذاری دستوری و رفع سهمیه‌بندی نظر مساعد دارد، گفت: از این‌رو با پذیرش مجدد شرکت‌های سیمانی در بورس کالا شاهد تقویت بازار، ایجاد رقابت، کشف درست نرخ سیمان برای شفافیت هرچه بیشتر، حفظ حقوق سهامداران و همچنین حذف رانت خواهیم بود.

زمانی افزود: پیش از این، شرکت‌های سیمانی در بورس کالا حضور فعالی داشتند، به‌طوری‌که بررسی آمار معاملات نشان می‌دهد در سال ۹۰ بیش از یک میلیون تن سیمان از سوی ۲۳ عرضه‌کننده به این بازار آمد، اما در ادامه عرضه سیمان از سوی شرکت‌های سیمانی به‌دلیل استمرار نرخ‌گذاری دستوری ادامه نیافت. به مرور حجم عرضه و معاملات در بورس کاهش یافت و در ادامه متوقف شد. در پی آن شرکت‌های سیمانی به‌دلیل عدم‌ایفای تعهدات عرضه در بورس لغو پذیرش شدند و هم‌اکنون با مرقومه وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره خروج سیمان از نظام قیمت‌گذاری امید تقویت بازار سیمان در بورس کالا بیشتر شده است.

سخن پایانی

راهکار‌های خروج سیمان از نرخ‌گذاری دستوری در طول سال‌های اخیر و با اعمال فشار‌های جدی به فعالان صنعت سیمان بیش از پیش موردتوجه قرارگرفته است. برخی از واحد‌های سیمانی کشور سهامی عام بوده و دارای سهامدار عمومی هستند، بر همین اساس، این‌بار خروج سیمان از قیمت‌گذاری از منظر حقوق سهامداران موردتوجه قرارگرفته است.

بر همین اساس نیز سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان حافظ حقوق سهامداران و در جهت ارتقای شفافیت، تمام تلاش خود را می‌کند تا از سویی موضوع خروج سیمان از نظام قیمت‌گذاری را پیگیری کرده و از سوی دیگر، شرکت‌های سیمانی را ملزم به پذیرش و عرضه در بورس کالا کند.

منبع: بورس کالای ایران