الگویی مناسب برای صنایع داخلی

به گزارش می‌متالز، شرکت فولاد اکسین خوزستان، به عنوان یکی از شرکت‌های جوان و خلاق با تغییر رویکرد‌های مدیریتی، به واحد تحقیق و توسعه جان تازه‌ای بخشید. بر همین اساس، توجه به ساختارمند کردن فرآیندهای پژوهشی و نیز تبدیل تهدید‌های مربوط به تحریم به فرصتی برای رشد و توسعه بومی‌سازی جزو اهداف اصلی واحد «R&D» شرکت است که طی یک سال اخیر، با تعریف سه پروژه بومی‌سازی قطعات مورد نیاز خط تولید و دو پروژه توسعه‌ای، دستاورد‌های نوینی را برای شرکت به همراه داشته است.

بررسی مقوله تحقیق و توسعه و ارتباط آن با صنایع داخل کشور از این حیث اهمیت دارد که این مقوله می‌تواند مزیت‌ها و چالش‌های صنایع را تبیین کند. به نظر می‌رسد که برخی از شرکت‌های بزرگ در ایران به مرور زمان، با تکیه بر تکمیل ساختار‌ها و فرآیندهای تولید، به قابلیت‌های مناسبی در زمینه «R&D» دست یافته‌اند. شرکت فولاد اکسین خوزستان نیز، با پیروی از تجربیات سایر شرکت‌ها و دستاورد‌های موفق در مسیر تولید، امروزه به عنوان یک شرکت پیشرو در این زمینه شناخته می‌شود. این در حالی است که فولاد اکسین تا پیش از این و از ابتدای تاسیس شرکت تا اواسط دهه نود شمسی، همچنان در چم‌وخم شکل‌گیری ساختار‌های پژوهشی بود که این مهم طی سال‌های اخیر و اولویت‌بخشی به این واحد، جهشی خیره‌کننده یافت. برای تصدیق سخن فوق می‌توان به نقشه استراتژیک شرکت اشاره داشت که سه بند مهم آن به موضوع «R&D» و الزام در تحقق اهداف آن اشاره دارد.

کارنامه موفق واحد تحقیق و توسعه اکسین

در دو سال گذشته، با تدوین استراتژی‌های مشخص، امکان تعریف پروژه‌هایی فراهم شد که به عنوان کلان‌پروژه شناخته می‌شدند. هدف از اجرای این کلان‌پروژه‌ها، افزایش بهره‌وری، کاهش قیمت تمام‌شده محصول، کاهش ضایعات و ارتقای ایمنی بود. اِعمال تحریم‌های بین‌المللی و افزایش نرخ ارز دو مولفه مهمی هستند که دسترسی به تجهیزات و تکنولوژی مورد نیاز نوآوری در تولید را به حداقلِ ممکن و در مواردی به صفر رسانده‌اند. وجود چنین مسائلی باعث شد که مدیریت ارشد شرکت، با اهمیت دادن به بخش «R&D»، اهداف استراتژیک بومی‌سازی (دانش فنی، طراحی، ساخت و استقرار) را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد.
دومین پروژه پژوهشی، اندازه‌گیری ابعاد در ورق‌های فولادی است که نرخ بازگشت سرمایه بسیار بالایی دارد. البته پروژه فوق جزو پروژه‌های استراتژیک و مهم مجموعه به حساب می‌آید. این پروژه، مانند پروژه‌های پیشین، از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، به طور کامل طراحی شده و در حال انجام است و پس از طی مراحل نهایی آن، در مدار تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نگاه فرامرزی اکسین به «R&D»

در گذشته، فعالیت‌های مربوط به بومی‌سازی در شرکت فولاد اکسین به واحد ساخت (زیرمجموعه واحد خرید و پشتیبانی) سپرده می‌شد، اما با اتخاذ تدابیر جدید، مسوولیت بومی‌سازی به واحد تحقیق و توسعه واگذار شد تا از این طریق بتوان پیش‌زمینه نوآوری و رشد تولیدات داخلی را فراهم کرد.
پس از تغییر و تحولات در زمینه بومی‌سازی و واگذاری آن به واحد تحقیق و توسعه، ابتدا دستورالعملی طراحی و تدوین شد تا از این طریق، الزامات عملی برای اجرای پروژه‌های این بخش فراهم شود. اگر تصویر واحد «R&D» در گذشته مصداق جمله «باری به هر جهت» بود، امروزه یک متغیر مهم و دارای برنامه به حساب می‌آید.
از طرف دیگر، وقتی افزایش نرخ ارز و نیز اِعمال ناجوانمردانه تحریم‌های همه‌جانبه را در کنار متغیری به نام آماده‌به‌کاری خط تولید قرار دهید، ابتدا به حیاتی بودن این متغیر در پیشبرد برنامه‌های توسعه‌ای پی خواهید برد. بنابراین وقتی از حیاتی بودن متغیر آماده‌به‌کاری سخن گفته می‌شود، نباید از یاد برد که با توقف هر یک ساعت از خط تولید (به هر علتی)، میلیارد‌ها تومان زیان به شرکت تحمیل خواهد شد. برای اینکه شرکت‌ها، به‌ویژه فولاد اکسین خوزستان، متحمل چنین زیان هنگفتی نشوند، باید در تامین قطعات و تجهیزات مورد نیاز خط تولید، سرعت را چاشنی دانش کنند تا از این طریق، رونقی روباره به برنامه‌های توسعه‌ای ببخشند. برای تحقق این موضوع ابتدا لازم است که سیاست‌های کلان، به‌ویژه در شرایط تحریم، به سمت حمایت همه‌جانبه از فرایند بومی‌سازی توسط واحد‌های «R&D» سوق پیدا کنند. البته این امر در شرکت اکسین با استقبال همه‌جانبه شخص مدیرعامل و هیات مدیره همراه شده است.

پروژه‌های بومی‌سازی

در زمینه بومی‌سازی، سه پروژه کلان در نظر گرفته شده است که همه آن‌ها اسنادی بالادستی و قابل‌اتکا در اهداف استراتژیک محسوب می‌شوند. «فلومتر» نام پروژه نخست درج‌شده در اهداف استراتژیک شرکت است که عمده کار آن به اندازه‌گیری دبی برمی‌گردد. این دستگاه ۱۱۴ نقطه نصبی در خط تولید دارد که سابقا به میزان ۹۷ درصد از آلمان وارد کشور می‌شد. با شروع تحریم ها، سیاست کلان مجموعه به سمتی حرکت کرد که این پروژه به صورت مشارکتی و با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان پیش رفت و به‌زودی فرایند نصب آن آغاز خواهد شد.
کنترل ولو‌ها و مگنت‌های جرثقیل‌ها نام دو پروژه ساخت قطعات مورد نیاز در خط تولید است و واحد متقاضی این دو کالا واحد مکانیک شرکت فولاد اکسین خوزستان است. با این حال، اشاره به دستاورد‌های کلی شرکت طی دو سال گذشته خالی از لطف نیست و باید اذعان داشت که طی مدت مذکور، بیش از سی قلم کالای استراتژیک و غیراستراتژیک در فولاد اکسین بومی‌سازی شده است.

چالش‌های پیش رو

اگر نگوییم بزرگ‌ترین چالش، اما مهم‌ترین چالش واحد‌های تحقیق و توسعه را می‌توان پذیرفته نشدن آن به عنوان یک ضرورت حیاتی در شرکت‌های بزرگ فولادی عنوان کرد. اگر شرکت‌های بزرگ در راستای توجه به موضوعات واحد «R&D»، آن‌ها را به عنوان پروژه‌ها و طرح‌های سرمایـه‌ای در نظـر بگیرند، تضمینی برای رشد و توسعه شرکت‌ها در بلندمدت خواهد بود. از طرف دیگر، باید در نظر داشت که شرکت‌های دانش‌بنیان، به عنوان عمده شرکت‌های فعال در موضوع «R&D» و بومی‌سازی دانش تجهیزات و تکنولوژی تولید، سرمایه در گردش زیادی ندارند و در این زمینه لازم است تا شرکت‌های بزرگ مشارکتی جدی در ریسک آن‌ها داشته باشند. با این حال، بی‌ثباتی قیمت‌ها و فرسایشی شدن تایید فرآیندها در راهرو‌های اداری سازمان‌های مربوطه دو عاملی هستند که چالش‌های مهم این بخش محسوب می‌شوند. شرکت فولاد اکسین خوزستان، با اتخاذ راهبرد‌های مناسب در این زمینه، توانسته است الگوی نسبتاً مناسبی برای واحد‌های «R&D» داخل کشور به وجود آورد.

حکایت شرکت دانیلی

باید توجه داشت که کارخانه فولاد اکسین، به عنوان یک کارخانه «High Tech»، استاندارد «۲ LEVEL» را به طور کامل در اختیار دارد. راه‌اندازی این کارخانه توسط شرکت دانیلی صورت گرفت. این شرکت در ابتدا، برای انجام تست، مقدار محدودی ورق فولادی تولید کرد و تمام آن را در اختیار شرکت اکسین قرار داد. البته پس از نصب و راه‌اندازی کارخانه و به دنبال شروع تحریم‌های بین‌المللی، این شرکت ایران را ترک کرد و از انتقال کامل دانش فنی در کنار خدمات ذکرشده امتناع ورزید. با این حال و بر اساس مفاد قرارداد وضع‌شده مابین شرکت فولاد اکسین و شرکت دانیلی، قرار بود تعدادی از پرسنل فولاد اکسین به ایتالیا بروند و زیر نظر متخصصان شرکت فوق، آموزش کامل ببینند که این برنامه در پروسه‌ای کوتاه و برای نزدیک به ۱۵۰ نفر انجام شد.
داستان شرکت دانیلی نشان می‌دهد که دستاورد‌های بزرگ امروز در شرکت فولاد اکسین حاصل دسترنج و دانش بومی این شرکت به حساب می‌آید. بنابراین فولاد اکسین، با طی کردن این روند سخت و طاقت‌فرسا در کنار عزم راسخ برای تحقق برنامه‌های توسعه‌ای، فرایند بومی‌سازی را به یک امر اجتناب‌ناپذیر تبدیل کرده است، به طوری که بسیاری از شرکت‌های بزرگ، شرکت فولاد اکسین خوزستان را نمونه‌ای موفق در زمینه بومی‌سازی قطعات مورد نیاز خط تولید می‌دانند.